نام : دست بودا
نام انگلیسی: Hand Lime/Buddha’s hand
نام علمی: Citrus medica var. sarcodactylis
خانواده: Rutaceae
مشخصات:
دست بودا یا لیموی دست (برگردان از واژه انگلیسی Hand Lime)، یک نوع لیموی غیر معمول است که میوه آن به قسمت های انگشت مانند، شبیه به آنچه که درصور و تندیس های بودا دیده می شود، تقسیم شده است. این گیاه به نام دست بودا به زبان چینی (佛手柑)، ژاپنی (仏 手 柑)، کره ای (불수 AZAN) و ویتنامی (Phật thủ) شناخته می شود. دست بودا یک درختچه یا درخت کوچک با شاخه های طولانی و نامنظم پوشیده شده با خار است. برگهای بزرگ و بیضی شکل آن در طول رشد از رنگ سبز کم رنگ به سبز پر رنگ تغییر رنگ داده و حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر رشد می کنند. گل های معطر سفید دست بودا از قسمت خارجی متمایل به صورتی یا بنفش شده و در خوشه های چندتایی رشد می کنند. انگشت های میوه تنها حاوی قسمت سفید میوه و گاهی اوقات مقدار کمی پالپ اسیدی است، اما بسیاری از آنها کاملا بدون پالپ هستند و برخی از آنها بی دانه هستند. این گیاه حساس به سرما، گرمای شدید و خشکسالی است و غالبا آن را در آب و هوای معتدل کشت میکنند. دست بودا می تواند از قلمه شاخه های دو تا چهار ساله رشد کند و معمولا این گیاه بصورت پیوندی پرورش داده می شود.
ارقام مختلف و گونه های دست بودا معمولا در شکل میوه آن است. به نوعی که در ارقام “دست باز” قسمتهای انگشت میوه از هم باز هستند و ارقام “دست بسته” میوه ها از انگشتان به هم چسبیده تشکیل شده است . همچنین میوه های نیمه انگشتی وجود دارد که میوه در بخش مرکزی جمع شده است و بخش های کناری انگشت دارد. منشا این نوع لیمو به طور معمول به شرق دور احتمالا شمال شرقی هند یا چین، جایی که خاستگاه اکثر ارقام مرکبات است برمی گردد.
مصارف:
اگرچه برخلاف سایر مرکبات، میوه دست بودا حاوی پالپ و آبدار نیست. ولیکن به طور عمده برای شکل میوه و عطر و بوی منحصر به فردش می تواند در دسر ها، غذاهای طعم دار و نوشیدنی ها و یا در شیرینی پزی به عنوان اسانس استفاده شود. پوست خرد شده و خشک شده از میوه های نرسیده و سبز دست بودا نیز به عنوان یک تونیک در طب سنتی تجویز می شود.
دست بودا عموما به عنوان یک درخت زینتی در باغ ها و گلدان ها در حیاط و تراس کاشته می شود. میوه آن بسیار معطر است و در چین، مالزی و ژاپن برای عطر سازی و معطر ساختن فضای اتاق ها و یا وسایل شخصی مانند لباس استفاده می شود. همچنین میوه دست بودا به عنوان یک پیشکش مذهبی به معابد بودایی تقدیم می شود و با توجه به سنت بودا میوه هایی که شبیه به یک دست بسته است، ارجحیت دارد زیرا دست های بسته نماد نماز در آیین بودا بشمار میروند. در کشور چین، دست بودا نماد خوشبختی و طول عمر است. همچنین این گیاه میتواند هدیه ای برای سال نو چینی باشد.
