ارقام پسته

ارقام پسته ی موجود در ایران

اگر چه بیش از ۷۰ رقم پسته در ایران شناسایی و جمع آوری شده است، کشت و کار پسته در این کشور، محدود به چند رقم با ارزش تجاری بالاتر، محدود می گردد. تنوع ژنتیکی بالای پسته در ایران می تواند زمینه ی مناسبی برای کارهای به نژادی و معرفی ارقام جدید باشد که به دلیل دورهی نونهالی طولانی پسته، احتیاج به زمان زیاد و حوصله ی بالای بهنژادگر دارد. مهم ترین ارقام موجود در ایران به شرح زیر می باشد.

اکبری (Akbari)

این رقم از ارقام دیرگل و دیررس پسته می باشد و به علت دیر گلی، کمتر دچار سرمازدگی بهاره می گردد. این رقم به دلیل پایان گل دهی ارقام نر در زمان باز شدن گلها با مشکل کمبود دانه گرده مواجه است به همین دلیل ممکن است درصد زیادی از گل های تلقیح شده ریزش پیدا کنند و یا به میوه های پارتنوکارپ تبدیل شود. بنابراین انتخاب ژنوتیپ های دیرگل نر که با این رقم هم پوشانی داشته باشند، دارای اهمیت است. برگدهی این رقم همانند سایر ارقام دیرگل، زودتر از گل دهی می باشد به طوری که برگها ۵-۴ روز زودتر از گل ها ظاهر می شوند. شکل میوه در این رقم، کشیده و بادامی شکل است و خوشه ها حالت افشان دارد. این رقم، دارای رشد رویشی زیاد و محصول بالایی است. از ویژگی های دیگر این رقم، یکنواختی در رسیدن محصول می باشد که یک صفت مطلوب در برداشت مکانیزه است. تعداد خشک میوه در هر اونس، ۲۲-۲۱ عدد می باشد. اگرچه صفت پوکی و ناخندانی در پسته تحت تاثیر عوامل مدیریتی قرار می گیرد، میزان میوه های ناخندان در این رقم، در حدود ۱۳-۱۲ درصد و میزان پوکی ۱۱/۳  درصد می باشد. از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه حدود ۵۵-۵۴ گرم مغز به دست می آید. این رقم برای کشت در مناطق با تابستان های گرم و سوزان و با شدت آفتاب شدید مناسب است.

کله قوچی (Kalleh- Ghochi )

این رقم از ارقام زودگل و میان رس پسته محسوب می شود. برگها ۳-۲ روز بعد از گل دهی ظاهر می شوند. به دلیل گل دهی زود هنگام، بیشتر از سایر ارقام تجاری پسته در معرض سرمازدگی بهاره می باشد. شکل میوه در این رقم فندقی شکل بوده و دارای خشک میوههای درشت است. تعداد خشک میوه در هر اونس ۲۵-۲۴ عدد است و از ۱۰۰ گرم خشک میوه در حدود ۵۵ گرم مغز به دست می آید. درصد میوه های ناخندان بین ۱۴-۱۳ درصد بوده و میزان پوکی آن بالا می باشد. رقم کله قوچی دارای قدرت رشد متوسط و تاج گسترده است. به دلیل غالبیت انتهایی کم این رقم، تولید شاخه های جانبی نسبت به رقم اوحدی بیشتر است. برگها اکثرأ ۵ برگچه ای بوده و برگچه انتهایی بزرگتر از برگچه های جانبی می باشد. این رقم نسبت به سایر ارقام پسته نسبت به کمبود آب و مواد غذایی حساسیت بیشتری دارد و در چنین شرایطی دچار خشکیدگی سرشاخه می گردد بنابراین برای به دست آوردن محصول کافی با کیفیت مطلوب، احتیاج به عملیات داشت عالی می باشد.

احمد آقایی ( Ahmad- Aghaii )

این رقم از ارقام متوسط گل و دیررس پسته محسوب می شود. برگدهی آن ۳-۲ روز زودتر از گلدهی آن است. شکل میوه در این رقم، بادامی شکل و تعداد خشک میوه ها در هر اونس ۲۶۲۴ عدد است و از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه آن در حدود ۵۷-۵۶ گرم مغز به دست می آید. درختان این رقم دارای رشد متوسط و تاج گسترده اند. درشتی میوه، رنگ سفید مزوکارپ و قرمزی رنگ مغز از دلایل افزایش سطح زیر کشت این رقم می باشد. این رقم در زمان رسیدن نسبت به ریزش حساس بوده و در اثر وزش باد و حمله پرندگان درصدی از میوه ها ریزش می کند که سبب افزایش آلودگی به آفلاتوکسین می گردد. سال آوری نسبتا شدید از مسائل دیگری است که باید در تولید این رقم به آن توجه شود.

اوحدی Ohadi

یکی از مهم ترین ارقام پسته می باشد به طوری که بیشترین سطح زیر کشت باغ های استان کرمان را به خود اختصاص داده است. این رقم از ارقام متوسط گل و زودرس محسوب می باشد. تعداد خشک میوه در هر اونس ۲۹-۲۸ عدد می باشد و از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه، در حدود ۵۷–۵۶ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم بالا است. درختان این رقم، دارای قدرت رشد متوسط و تاجی گسترده اند و به دلیل غالبیت انتهایی شدید تولید شاخه های فرعی در آن محدود می باشد. در این رقم همانند رقم کله قوچی، برگچهی انتهایی بزرگتر از برگچه های جانبی است. رسیدن میوه از نوک شروع می شود و برون بر از رنگ سبز به بنفش تغییر حالت می دهد. در مناطقی که فصل رشد خنک می باشد و نیاز گرمایی این رقم تأمین نمی شود برون بر سبز رنگ باقی می ماند و تغییر رنگ در آن ایجاد نمی شود. این رقم از آن دسته ارقامی می باشد که بیشترین ترک خوردگی پوسته سبز (Hull) در زمان رسیدن دارا است. میوه ها در این مرحله نسبت به ریزش حساس می باشند. به دلیل طویل بودن محور اصلی خوشه و پراکندگی یکنواخت آن در تمام سطح درخت برداشت با دست به راحتی انجام می شود.

فندقی ریز ( Fandoghi- Riz )

این رقم از ارقام متوسط گل و دیررس پسته محسوب می شود. میوه فندقی شکل و ریز و هر اونس آن حاوی ۲۷ عدد خشک میوه می باشد. از هر ۱۰۰ گرم آن ۵۴-۵۲ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم به ترتیب ۳۶ و ۱۰-۹ درصد است. از ویژگیهای دیگر این رقم می توان به قدرت رشد زیاد، تاج گسترده و تناوب باردهی متوسط آن، اشاره کرد.

فندقی ۴۸ (Fandoghi 48)

این رقم جز ارقام متوسط گل و دیررس پسته محسوب می شود. شکل میوه فندقی شکل و – درشت و هر اونس آن حاوی ۲۰-۱۹ عدد خشک میوه می باشد که از ۱۰۰ گرم آن ۵۶-۵۵ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی در این رقم ۲۶-۲۵ درصد و میزان پوکی آن ۵-۴ درصد است. از ویژگی های دیگر این رقم می توان به قدرت رشد متوسط، تاج گسترده و تناوب باردهی کم اشاره کرد. این رقم به دلیل درشتی میوه، جذابیت خاصی دارد و امروزه مورد توجه باغداران قرار گرفته است.

ایتالیایی (Italiai)

این رقم، جز زودگل ترین و زودرس ترین ارقام پسته محسوب می شود. به نظر می رسد پیوندک این رقم از خارج وارد ایران شده است. شکل میوه در این رقم بادامی شکل و خنجر مانند است که درون بر آن کدر و قابل رقابت با ارقام تجاری نمی باشد. تعداد خشک میوه در هر اونس، در حدود ۲۹-۲۷ عدد می باشد و از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه در حدود ۵۵-۵۴ گرم مغز حاصل می شود. این رقم دارای ۱۴-۱۳ درصد ناخندانی و ۱۰-۹ درصد پوکی است. از ویژگی های دیگر این رقم، می توان به خوشه طویل، دم خوشه ضخیم، تاج گستردهی درخت و رشد زیاد آن اشاره کرد.

بادامی ریز زرند ( Badami-Riz- Zarand )

این رقم، جز ارقام متوسط گل و دیررس پسته محسوب می شود. شکل میوه بادامی شکل و دارای خشک میوه های ریز می باشد. تعداد خشک میوه در هر اونس، در حدود ۳۶-۳۵ عدد است که از ۱۰۰ گرم خشک میوه در حدود ۵۷-۵۶ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم به ترتیب بین ۱۳-۱۲ و ۳۲-۳۱ درصد است. درختان این رقم دارای قدرت رشد زیاد و ارتفاع بلند و تاجی گسترده اند. دانهال های این رقم به دلیل حساسیت کمتر به فیتوفترا و شوری بیشتر به عنوان پایه، برای ارقام تجاری استفاده می شود.

ممتاز (Momtaz)

این رقم از ارقام زودگل و دیررس پسته، محسوب می شود. میوه بادامی شکل و هر اونس آن حاوی ۲۴-۲۳ عدد خشک میوه است که از ۱۰۰ گرم آن حدود ۵۸-۵۷ گرم مغز حاصل می شود که مغز آن نسبت به سایر ارقام پسته خوشمزه تر است. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم، به ترتیب بین ۱۲-۱۱ و ۱۳-۱۲ درصد است. درختان این رقم دارای قدرت رشد کم، تاجی گسترده و خوشه های افشان، می باشند که ریزش میوه های تشکیل شده در آن زیاد است.

بادامی راور ( Badami- Ravar )

این رقم، از ارقام متوسط گل و دیررس محسوب می شود. میوه بادامی شکل و هر اونس آن دارای ۲۵-۲۴ خشک میوه است که از ۱۰۰ گرم آن ۵۶-۵۵ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم نسبتا بالا است. درختان این رقم دارای قدرت رشد متوسط و تاج نیمه عمودی می باشند. برگچه انتهایی از برگچه جانبی بزرگتر بوده و دارای خشک میوه های درشت می باشد.

غلامرضایی (Gholamrezaii)

این رقم، از ارقام زودگل و دیررس پسته محسوب می شود. هر اونس آن دارای ۲۴-۲۳ خشک میوه می باشد که از هر ۱۰۰ گرم آن، حدود ۵۷-۵۶ گرم مغز به دست می آید. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم به ترتیب ۱۳/۶ و ۲۳/۴ درصد است. قدرت رشد این رقم کم و دارای تاج عمودی است. رسیدن میوه از دم میوه شروع می شود و پوست آن نرم و آبدار بوده و از ارقامی است که بیشترین میزان ترک خوردگی پوست سبز را در زمان رسیدن دارد. از ویژگی بارز این رقم می توان به تناوب باردهی کم آن اشاره کرد.

فندقی غفوری (Fandoghi Ghaforii)

این رقم، از ارقام متوسط گل و دیزرس محسوب می شود. میوه در این رقم فندقی شکل بوده و دارای خوشه بندی خوب است. تعداد خشک میوه در هر اونس آن در حدود ۳۳-۳۲ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه، در حدود ۵۶-۵۵ گرم مغز به دست می آید. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم بالا بوده و به ترتیب در حدود ۲۷ و ۲۳-۲۲ درصد می باشد. درختان این رقم دارای قدرت رشد متوسط و تاجی گسترده اند. رسیدن در این رقم از نوک میوه شروع می شود و میوه رسیده به رنگ سرخ خاکستری می باشد.

موسی آبادی ( Mosa-Abadi)

این رقم، از ارقام متوسط گل و زودرس محسوب می شود. از لحاظ ویژگی های مرفولوژیکی شبیه به رقم ممتاز است ولی رنگ درون بر آن به سفیدی ممتاز نیست. تعداد خشک میوه در هر اونس آن در حدود ۲۷ -۲۶ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه در حدود ۵۴-۵۳ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم به ترتیب در حدود ۲۷/۷  و ۱۰/۴ درصد است. قدرت رشد درخت در این رقم بالا بوده و دارای تاجی عمودی است. رقم موسی آبادی از لحاظ تناوب باردهی از ارقام متوسط محسوب می شود. این رقم در زمان رسیدن میوه، دارای کمترین درصد ترک خوردگی پوست سبز می باشد. رسیدن میوه در این رقم به صورت نامنظم است و هنگام برداشت دارای رنگ قرمز روشن است.

خنجری دامغان ( Khangari- Damghan )

این رقم از ارقام تجاری شهرستان دامغان است. در شرایط آب و هوایی رفسنجان جز ارقام دیرگل و میانرس محسوب می شود. شکل میوه در این رقم بادامی بوده و تعداد خشک میوه در هر اونس آن ۲۴-۲۳ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه در حدود ۵۵۵۶ گرم مغز به دست می آید. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم، به ترتیب ۲۹-۲۸ و ۷-۶ درصد است. از ویژگی دیگر این رقم می توان به قدرت رشد متوسط درخت، تاج نیمه عمودی آن و سال آوری متوسط آن اشاره کرد. رسیدن میوه در این رقم از کناره های آن شروع می شود و رنگ میوه در هنگام برداشت زردخاکستری می باشد. این رقم بیشتر به صورت تازه خوری مصرف می شود و از بذر آن برای تولید دانهال برای پایه ی سایر ارقام استفاده می گردد.

شاه پسند ( Shah- Passand )

زادگاه این رقم شهرستان دامغان است و از ارقام دیرگل و میانرس پسته محسوب می شود. شکل میوه در این رقم بادامی بوده و تعداد خشک میوه در هر اونس آن، ۲۶-۲۵ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه حدود ۵۲-۵۱ گرم مغز به دست می آید. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم به ترتیب ۱۰-۹ و ۱۵-۱۴ درصد است. از دیگر ویژگی های این رقم، می توان به قدرت رشد کم، تاج گسترده و تناوب باردهی بسیار پایین آن اشاره کرد.

سفید پسته ی نوق (Safid-Pesteh-Nough)

زادگاه این رقم شمال شرقی رفسنجان، منطقه نوق، می باشد. این رقم از ارقام زودگل و دیررس محسوب می شود. شکل میوه بادامی، و هر اونس آن دارای ۲۷-۲۶ عدد خشک میوه است که از هر ۱۰۰ گرم آن در حدود ۵۳-۵۲ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم به ترتیب ۲۶-۲۵ و ۱۵ درصد است. این رقم دارای تاج نیمه عمودی، و از لحاظ تناوب باردهی، شدید می باشد. از ویژگی برجسته این رقم، مقاومت بالای آن در برابر گرما می باشد به طوری که در این مناطق گسترش خوبی نسبت به سایر ارقام داشته است. میوه در زمان رسیدن به رنگ کرم روشن با لکه های قرمز است. رقم سفیدپسته ی نوق به ریزش حساس بوده و در اثر حمله پرندگان و وزش باد مقدار زیادی از محصول آن ریزش می کند. این رقم از ارقام با بیشترین ترک خوردگی پوست سبز در زمان رسیدن میوه است.

قزوینی (Ghazvini)

زادگاه این رقم، شهرستان قزوین است و به پسته کله بزی شهرت دارد. این رقم از ارقام دیرگل و خیلی زودرس محسوب می شود. میوه در این رقم بادامی شکل، و هر اونس آن دارای ۳۶-۳۵ عدد خشک میوه می باشد که از هر ۱۰۰ گرم آن، ۵۵-۵۴ گرم مغز حاصل می شود. تعداد میوه در هر خوشه زیاد می باشد و میزان ناخندانی و پوکی در آن بالاست. میوه ها در زمان برداشت به رنگ کرم روشن می باشند و نسبت به ریزش بسیار حساس است. از ویژگی های دیگر این رقم می توان به قدرت رشد متوسط، تاج گسترده و تناوب باردهی بسیار پایین این رقم اشاره کرد. دانهالهای این رقم به همراه رقم بادامی ریز زرند به دلیل مقاومت بیشتر به شوری برای پایهی ارقام تجاری پسته استفاده می شود.

رضایی زودرس ( Rezaii-Zoudras)

این رقم از ارقام زودگل و خیلی زودرس محسوب می شود. شکل میوه فندقی کشیده و از لحاظ اندازه خشک میوه از رقم فندقی درشت تر می باشد. هر اونس آن دارای ۲۶-۲۵ عدد خشک میوه است که از هر ۱۰۰ گرم آن در حدود ۵۴ گرم مغز به دست می آید. میزان ناخندانی و پوکی در آن بسیار بالا می باشد. به طوری که میزان ناخندانی آن ۳۴-۳۳ درصد و میزان پوکی ۲۴-۲۳ درصد است. این رقم به دلیل دوره رشد کوتاه برای کشت در مناطقی که نیاز حرارتی سایر ارقام تأمین نمی شود مناسب است. رسیدن میوه در این رقم به صورت نامنظم صورت می گیرد و میوه ها در زمان رسیدن به رنگ قرمز تیره می باشند. میزان پروتئین این رقم همانند سایر ارقام زودرس بالا می باشد.

فندقی زودرس ( Fandoghi- Zodras )

این رقم از ارقام متوسط گل و خیلی زودرس محسوب می شود. شکل خشک میوه فندقی و درشت اندازه می باشد به طوری که تعداد خشک میوه در هر اونس، در حدود ۲۵ عدد می باشد که از ۱۰۰ گرم آن ۵۵-۵۴ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی در این رقم ۲۶-۲۵ درصد و میزان پوکی ۲۰ درصد می باشد. بیشترین برگ ها در رقم فوق ۵ برگچه ای می باشد و برگچهی انتهایی از لحاظ اندازه مساوی یکی از برگچه های جانبی می باشد. از ویژگی های دیگر این رقم می توان به قدرت رشد کم درخت، تاج نیمه عمودی و تناوب باردهی متوسط آن اشاره کرد. این رقم همانند رقم رضایی زودرس، برای کشت در مناطقی که دارای دوره رشد کوتاه می باشند، مناسب است. رسیدن میوه در رقم فوق نامنظم بوده و میوه در هنگام رسیدن به رنگ قرمز تیره می باشد.

هراتی (Haratii)

این رقم از ارقام زودگل و دیررس محسوب می شود که گل دهی آن زودتر از برگدهی می باشد. تعداد خشک میوه در هر اونس ۲۲ -۲۱ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم خشک میوه ۵۴-۵۳ گرم مغز حاصل می شود. اگر چه میزان ناخندانی در این رقم بالاست (۳۸-۳۷ درصد)، میزان پوکی آن پایین است (۱۸/۱ درصد). این رقم دارای بزرگترین اندازهی برگ است. برگچهی انتهایی آن برابر یکی از برگچه های جانبی می باشد. از ویژگی های دیگر این رقم می توان به خوشه بندی خوب، پراکنش مناسب خوشه ها روی درخت، قدرت رشد زیاد درخت، تاج نیمه عمودی آن و تناوب باردهی کم اشاره کرد. رسیدن میوه در این رقم از نوک شروع می شود و میوه ها در زمان برداشت به رنگ قرمز ارغوانی می باشند.

حسن زاده ( Hassan- Zadeh )

این رقم از ارقام دیرگل و دیررس پسته محسوب می شود. شکل میوه در این رقم بادامی و هر اونس آن دارای ۲۱-۲۰ عدد خشک میوه می باشد که از هر ۱۰۰ گرم آن ۵۸ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی در این رقم در حدود ۱۳-۱۲ درصد و میزان پوکی ۲۱-۲۰ درصد می باشد. این رقم دارای قدرت رشد زیاد و تاج گسترده است. از ویژگی های مطلوب رقم فوق، می توان به باردهی خوب، خوشه های افشان و تناوب باردهی متوسط اشاره کرد.

ابراهیمی (Ebrahimi)

این رقم از ارقام دیرگل و خیلی دیررس پسته محسوب می شود به طوری که میوه ها در دههی اول مهرماه رسیده و قابل برداشت می باشند. میوه در این رقم بادامی شکل و پوست رویی میوه متمایل به زرد است. تعداد خشک میوه در هر اونس ۲۷-۲۶ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم آن ۵۷-۵۶ گرم مغز حاصل می شود. اگر چه میزان ناخندانی در این رقم بالا است (۴۷-۴۶)، درصد پوکی در حد متوسط می باشد (۷-۶). از ویژگی های دیگر این رقم می توان به قدرت رشد زیاد درخت، تاج گسترده و تناوب باردهی کم آن اشاره کرد.

ابراهیم آبادی ( Ebrahim- Abadi )

این رقم از ارقام متوسط گل و دیررس می باشد. میوه فندقی شکل، سفید رنگ و درشت می باشد. تعداد خشک میوه در هر اونس ۲۳-۲۲ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم آن حدود ۵۷-۵۶  گرم مغز، حاصل می شود. در صد ناخندانی (۲۰-۱۹ درصد) و پوکی (۳۳-۳۲ درصد) در این رقم بالا می باشد. این رقم دارای قدرت رشد زیاد و تاج گسترده است. از ویژگی های مطلوب این رقم، می توان به آلودگی کم آن به آفت پسیل پسته (شیره خشک) و تناوب باردهی کم اشاره کرد.

جندقی (Jandaghi)

این رقم از ارقام دیرگل و دیررس پسته، محسوب می شود به طوری که میوهی آن در دهه ی اول مهرماه قابل برداشته است. میوه فندقی شکل و درشت با درون بر سفیدرنگ و مغز قرمز خوش۔ رنگ است. میزان خشک میوه در هر اونس ۲۴-۲۳ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم آن ۵۵-۵۴ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی در این رقم ۱۹-۱۸ درصد و میزان پوکی ۸-۷ درصد است. این رقم به دلیل خندانی زیاد دو لبه ی درون بر و ظاهر جذاب خشک میوه دارای بازار پسندی خوبی است. از ویژگی های دیگر این رقم می توان قدرت رشد متوسط، تاج گسترده، خوشه بندی افشان و دارا بودن کمترین میزان تناوب باردهی عنوان کرد.

امیری (Amiri)

این رقم از ارقام زودگل و میان رس پسته محسوب می شود. گلدهی آن قبل از برگدهی صورت می گیرد. میوه در این رقم فندقی شکل و هر اونس آن حاوی ۲۳ عدد خشک میوه است که از ۱۰۰ گرم آن ۵۸-۵۷ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی و پوکی این رقم، در حد متوسط و ۱۴-۱۳ درصد است. از ویژگی مطلوب این رقم تناوب باردهی پایین آن می باشد.

سیریزی (Sirizii)

این رقم از ارقام متوسط گل و میانرس محسوب می شود. میوه در این رقم فندقی شکل و هر اونس آن حاوی ۳۱-۳۰ عدد خشک میوه است که از ۱۰۰ گرم آن ۵۳-۵۲ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی در این رقم، ۱۵-۱۴ درصد و میزان پوکی ۳۴-۳۳ درصد است. رسیدن میوه در این رقم از نوک میوه شروع می شود و میوه ها در زمان برداشت به رنگ صورتی یا قرمز تیره می باشند. این رقم از ارقامی است که دارای بیشترین ترک خوردگی پوست سبز در زمان برداشت است. از ویژگی های دیگر این رقم، می توان به قدرت رشد کم، تاج نیمه عمودی و سال آوری متوسط آن اشاره کرد.

سیف الدینی (Saifadini)

این رقم از ارقام متوسط گل و میانرس پسته محسوب می شود. شکل میوه در این رقم بادامی۔ شکل و تعداد خشک میوه در هر اونس ۳۳-۳۲ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم آن ۵۳-۵۲ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی و پوکی در این رقم بالا است به طوری که میزان ناخندانی ۲۰-۱۹ درصد و میزان پوکی ۴۰-۳۹ درصد می باشد. این رقم به دلیل تنه قوی جهت برداشت مکانیزه مناسب است. از ویژگی های دیگر این رقم می توان به قدرت رشد متوسط، تاج نیمه عمودی و تناوب باردهی شدید آن اشاره کرد. جدا شدن پوست استخوانی از مغز در این رقم به سختی صورت می گیرد که به دلیل خندانی یک طرفه، خشک میوه می باشد. رسیدن میوه از نوک شروع می شود و رنگ میوه ها در زمان برداشت قرمز روشن می باشند.

بادامی نیش کلاغی ( Badami-Nish- Kalaghi )

این رقم از ارقام متوسط گل و میانرس محسوب می شود. شکل میوه در این رقم بادامی شکل و نوک تیز و تعداد خشک میوه در هر اونس ۲۷-۲۶ عدد است که از هر ۱۰۰ گرم آن ۳-۵۲ گرم مغز حاصل می شود. میزان ناخندانی در این رقم ۱۶-۱۵ درصد و میزان پوکی ۱۳-۱۲ درصد است. رسیدن میوه از نوک شروع می شود و رنگ میوه ها در زمان برداشت قرمز متمایل به سفید است. از ویژگی های دیگر این رقم می توان به قدرت رشد متوسط، تاج نیمه – عمودی و سال آوری کم آن اشاره کرد. این رقم در هنگام رسیدن دارای کمترین میزان ترک خوردگی پوست سبز می باشد.

خنجری راور ( Khanjari- Ravar )

این رقم از ارقام زودگل و زودرس پسته محسوب می شود. میوه در این رقم بادامی شکل و هر اونس آن حاوی ۳۸-۳۷ عدد خشک میوه می باشد که از هر ۱۰۰ گرم آن ۶۰-۵۹ گرم مغز حاصل می شود. مقدار ناخندانی در این رقم ۱۲-۱۰ درصد و میزان پوکی ۵ درصد است. از ویژگی های دیگر این رقم می توان به قدرت رشد متوسط و تاج گسترده آن اشاره کرد.

پوست پیازی ( Poust-e- Piazii )

این رقم از ارقام متوسط گل می باشد. میوه بادامی شکل و اکثرا در زمان برداشت محصول پوک و بدون مغز می باشند. عدم برداشت محصول تا آذر ماه باعث رشد نسبی جنین می شود به نظر می رسد که عوامل محدود کننده رشد جنین در طی فصل رشد، عامل پوکی میوه می باشد. از ویژگی های دیگر این رقم، قدرت رشد کم، عادت رشد نیمه عمودی و کلاله بزرگ گل می باشد.

ارقام پسته ی موجود در سوریه

در حدود ۲۵ رقم پسته در سوریه کشت و کار می شود که از لحاظ کیفیت به سه دسته کیفیت بالا، پایین و متوسط تقسیم می شوند. در بین ارقام موجود سه رقم آشوری ( Ashoury)، اولیمی قرمز (Red Oleimy) و باتوری سفید (White Batoury) از ارقام عمده این کشور می باشند. رقم آشوری در حدود ۸۵ درصد از سطح زیر کشت این کشور را به خود اختصاص می دهد. ویژگی های مهم ترین ارقام پسته ی سوریه به شرح زیر می باشد.

آشوری (Ashoury)

از مهم ترین ارقام موجود در سوریه می باشد که به تازگی به سایر کشورها از جمله عراق، یمن، مراکش، تونس، اردن، مصر، آمریکا، اسپانیا و ایتالیا معرفی شده است. از لحاظ عادت رشد درختی نسبتا بزرگ با شاخه بندی افقی می باشد. شاخه های میوه دهنده بلند بوده و دارای میان – گره های طویل است که میوه ها بیشتر در قسمت انتهایی آن واقع می شود. برگها بیشتر ۵ برگچه ای و دارای نوک گرد و قاعده نامتقارن می باشد. میوه ها کشیده و دارای اندازه متوسط می باشد. دامنه ی گل دهی به طور متوسط ۱۲ روز به طول می انجامد و از لحاظ باردهی جزء بهترین ارقام سوریه محسوب می شود. رنگ میوه قرمز با لکه های تیره می باشد و دارای بیش از ۹۰ درصد خندانی است به طوری که از لحاظ این صفت معروفیت خاصی دارد. برخلاف ارقام ایرانی، طعم آن زیاد شیرین نیست. درختان این رقم دارای تناوب باردهی، متوسط می باشند. مهم ترین ارقام گرده دهنده ی آن ارقام نر عدم (Adam)، بسیم (Basem) و سالیفان (Caliphan) می باشد.

اولیمی قرمز (Red Oleimy)

دومین رقم تجاری سوریه می باشد. در حال حاضر در دیگر کشورهای عربی هم کاشته می شود. این رقم دارای عادت رشد متوسط و شاخه های نیمه ایستاده می باشد. شاخه های میوه – دهنده آن دارای طول متوسط بوده که قادر به تولید ۳ تا ۴ خوشه گل است. برگها اکثرا ۵ برگچه ای و دارای نوک و قاعده نامتقارن می باشند. خوشه های میوه در تمام طول شاخه پراکنش دارند. رنگ میوه صورتی بوده و دارای اندازه ی متوسط است. از لحاظ طعم نسبت به آشوری شیرین تر می باشد و دارای ۶۸ درصد خندانی است. این رقم همانند رقم آشوری دارای تناوب باردهی متوسط می باشد. مهم ترین ارقام نر گرده دهندهی آن عدم ، بسیم، سالیفان، فدى (Fady)، ابراهیم (Ibrahim) و جمیل (Jamil) می باشد.

با توری سفید  (White Batoury)

کلمه ی باتوری به خاطر وجود شکاف در نوک میوه به آن اطلاق می گردد. دارای طعم شیرین، درود بر استخوانی سفید و خشک میوه های نسبتا گرد شبیه به ارقام ایرانی است. این رقم دارای عادت رشد متوسط تا کم بوده و شاخه های آن به سمت پایین آویزان و دارای تاج چتر مانند است. شاخه های میوه دهنده کوتاه بوده و دارای میان گره های کوچک می باشد. برگها اکثرا ۵ برگچه ای و دارای نوک گرد و یا تخم مرغی است که قسمت قاعده ی آن حالت نامتقارن دارد. میوه تخم مرغی شکل و دارای رنگ سبز مایل به کرم با نوک قرمز است. تناوب باردهی در این رقم متوسط و درصد خندانی پایین است. بهترین ارقام نر گرده دهندهی آن عدم، بسیم، فدى، دیب (Deeb) و کامل (Kamel) می باشد. از دیگر ارقام پستهی موجود در سوریه می توان عجمی (Ajamy)، بوندکی (Bounduky)، جلب قرمز (Red Jalab)، جلب سفید (White Jalab)، مراوی (Marawhy)، اولیمی سفید (White Olemy)، و لازوردی (Laswardy) را نام برد.

ارقام پسته ی موجود در ترکیه

مهم ترین مناطق پسته کاری ترکیه در قسمت های جنوب غربی آن کشور می باشد. به طورکلی احداث باغهای پسته در ترکیه به دو طریق انجام می گیرد.

الف – پیوندزنی گونه های وحشی از طریق سرشاخه کاری (Topworking)

ب- کو پیوند (Budding) دانهالهای حاصل از کشت مستقیم بذر در شرایط دیم

از آنجایی که باغهای موجود در ترکیه به صورت دیم می باشد استفاده از روش دوم احتیاج به یک مدت زمان طولانی جهت رسیدن دانهال ها به سن پیوندزنی دارد و این گونه باغ ها بعد از ۲۵-۲۰ سال به سن باردهی اقتصادی می رسند. در صورتی که درختان حاصل از عمل سرشاخه – کاری گونه های وحشی بعد از ۷-۵ سال به محصول دهی می رسند. از مهم ترین ارقام پسته کشت شده ی این کشور می توان ازون (Uzun)، کرمزی (Kirmizi)، هلیبی (Halebi)، سیرت (Siirt)، بیازبین (Beyazben)، سلطانی (Sultani)، بیگرمی (Begirmi) و بیلژن (Bilgen) نام برد. از عوامل کاهش دهنده ی محصول پسته در این کشور می توان به بارندگی ناکافی، گرده – افشانی ناکافی و تناوب باردهی شدید ارقام اشاره کرد.

در بین ارقام کشت شده در ترکیه، به جز رقم هلیبی که دارای عادت رشد ایستاده می باشد بقیه دارای عادت رشد نیمه ایستاده اند. دامنه ی گل دهی در ارقام ترکیه متفاوت می باشد به طوری که رقمی مثل هلیبی خیلی زودگل و ارقامی مثل ازون، کرمزی، بیازبین و سلطانی زودگل و سیرت متوسط گل می باشند. از ویژگی های برجسته ارقام پسته این کشور، میوه های کشیده می باشد که این ویژگی در رقم سیرت مشاهده نمی شود. رنگ میوه به جز در رقم سیرت که به صورت کرم رنگ می باشد در مابقی ارقام به رنگ قرمز یا قرمز تیره است . تنها رقمی که پوسته میوهی آن (Hull) در زمان بلوغ میوه شکاف می خورد رقم سیرت می باشد به طور کلی رقم سیرت از لحاظ ویژگی های مرفولوژی میوه شبیه به ارقام ایرانی می باشد. تناوب باردهی در تمام ارقام بومی این کشور شدید می باشد به جز رقم سیرت که دارای تناوب باردهی متوسط است.

ارقام پسته ی موجود در آمریکا

همان طوری که قبلا به آن اشاره شد پسته در سال ۱۸۵۴ به کالیفرنیا معرفی شد اما کشت تجاری آن از سال ۱۹۷۰ م به بعد شروع شد. در جریان کارهای به نژادی در این کشور بذر ۲۰ رقم مختلف پسته از کشورهای ایران، سوریه، سیسیل، تونس، فلسطین و غیره جمع آوری و در آمریکا کشت و بررسی شد. مهم ترین ویژگی های ارقام گزینش شده از تودهی بذری به شرح زیر می باشد.

کرمان ( Kerman)

در حال حاضر مهم ترین رقم کشت شده در آمریکا است. این رقم از داخل یک توده بذری توسط وایت هاوس (White House) در سال ۱۹۲۹ گزینش شده است. رقم کرمان دارای عملکرد بالا با خشک میوه های درشت و مغز سبز مایل به زرد است. از ویژگی های دیگر این رقم می توان به تناوب باردهی شدید، در صد پوکی و میوه های دهان بسته بالا اشاره کرد.

جولی ( Joley)

این رقم در سال ۱۹۸۰ توسط کرن (Crane) در نتیجه ی گزینش داخل دانهالهای حاصل از توده بذری رقم دامغان معرفی شده است. رقو جولی دارای قدرت رشد متوسط بوده که گل دهی و بلوغ میوه آن حدود ۱۰ روز زودتر از رقم کرمان می باشد. رنگ مغز آن سبزتر از رقم کرمان و دارای طعم بهتری نسبت به آن است. این رقم دارای عملکرد کمتر و اندازهی خشک میوه کوچکتر نسبت به رقم کرمان می باشد. راحتی در جدا کردن درون بر از مغز از صفاتی است که به آن توجه می شود، این صفت در رقم فوق ضعیف تر از رقم کرمان است.

گلدن هیلز ( Golden Hills)

این رقم توسط پارفیت و همکاران در سال ۲۰۰۵ م معرفی شده است. گلدهی آن ۲-۱ هفته زودتر از رقم کرمان صورت می گیرد و میوه ها ۴-۲ هفته زودتر می رسند. بنابراین برداشت زودتر باعث می شود که مشکل بیماری بلایت و آفت کرم پرتقال که در زمان برداشت به رقم کرمان خسارت می زند در این رقم کمتر وجود داشته باشد و هم چنین امکان استفاده بهتر از ماشین های برداشت فراهم گردد. این رقم از لحاظ اندازه خشک میوه و شکل آن شبیه به رقم کرمان است اما درصد میوه های پوک در آن کمتر است. درصد خندانی خشک میوه آن ۵ درصد بیشتر از رقم کرمان می باشد. رقم گلدن هیلز دارای شاخه بندی کوتاه تری نسبت به رقم کرمان بوده به طوری که بعد از ۴-۳ سال از تربیت درخت، درختانی کوچک حاصل می شود. از محاسن دیگر این رقم وجود آندوکارپ با بازوبندی مناسب است به طوری که این رقم در جریان پوست کنی آسیب نمی بیند و مغز از آن خارج نمی گردد.

لاست هیلز ( Lost Hills)

یکی دیگر از ارقام اصلاح شده توسط پارفیت و همکاران می باشد. گلدهی و بلوغ میوهی آن همانند رقم گلدن هیلز ۲-۱ هفته زودتر از رقم کرمان صورت می گیرد. برداشت زودتر این رقم سبب کاهش خسارت کرم پرتقال می گردد. وزن خشک میوه، اندازه و درصد خندانی آن بیشتر از رقم کرمان است. گل دهی در دو رقم گلدن هیلز و لاست هیلز نسبت به رقم کرمان یکنواخت تر می باشد که این ویژگی باعث یکنواختی در رسیدن میوه شده، در نتیجه، تعیین دقیق زمان برداشت با توجه به بیشترین خندانی و کمترین لکه موجود بر روی درون بر (Staining) راحت تر خواهد بود.

پیتر (Peter)

این رقم در سال ۱۹۹۰، توسط شخصی بنام پیتر به عنوان گرده دهندهی رقم کرمان معرفی شده است و والدین آن نامشخص است. رقم پیتر مقدار زیادی دانهی گرده تولید می کند و مدت آزادسازی دانهی گرده آن تقریبا ۲ هفته می باشد. زمستان های گرم که نیاز سرمایی آن تأمین نمی شود دانه گردهی خود را در اواخر دوره پذیرش مادگی رقم کرمان آزاد می کند که منجر به کاهش عملکرد می گردد.

چیکو (Chico)

از ارقام نر دیگر که در بعضی نقاط کالیفرنیا استفاده می شود می توان رقم نر چیکو را نام برد. این رقم از تودهی بذری رقم آلپور (Aleppo منشا گرفته است. ویژگی های برگ و گل این رقم نشان می دهد که این رقم به احتمال زیاد یک دورگه بین گونه های ورا و اینتگریما است. ریزش دانه گرده آن زودتر از باز شدن گل های رقم کرمان صورت می گیرد.

اسک ( Ask)

از ارقام نر پسته می باشد که در سال های گذشته از فلسطین معرفی شده است. گل دهی در این رقم زودتر نسبت به رقم پیتر صورت می گیرد اما قوه نامیری گردهی آن پایین تر می باشد.

رندی ( Randy)

رقم رندی، از ارقام نر پسته می باشد که در سال ۲۰۰۵ معرفی شده است .گلدهی آن ۳-۱ هفته زودتر از رقم پیتر می باشد. از ویژگی های مورد نظر در ارقام نر پسته دورهی گرده افشانی طولانی می باشد که این مدت در مورد بیشتر ارقام نر پسته حدود یک هفته می باشد در صورتی۔ که در رقم رندی بیشتر از دو هفته است. این رقم اوج گل دهی آن ۲-۱ هفته زودتر از رقم کرمان می باشد به همین دلیل برای ارقام زودگل می تواند به کار رود. دورهی گلدهی رقم رندی به طور مناسبی با رقم کله قوچی هم پوشانی دارد و می تواند به عنوان یک گرده دهنده مناسب برای آن محسوب شود. بررسی هایی که در این زمینه صورت گرفته است نشان می دهد که یکی از دلایل کمی محصول رقم کله قوچی در آمریکا به دلیل گرده افشانی نامناسب این رقم با گرده دهنده پیتر می باشد. قوه نامیدی دانهی گردهی رقم رندی بیشتر از رقم پیتر است.

قوه نامیری دانه ی گرده ی رقم رندی بیش از ۷۵ درصد بوده و بعد از ۲۹ روز انبارداری قوه – نامیه ی آن به ۳۵ درصد کاهش می یابد درصورتی که رقم پیتر دارای ۴۵ درصد قوه نامیه بوده و بعد از ۲۷ روز انبارداری قوه نامیه ی آن به ۱۵-۵ درصد کاهش می یابد.