هایپر تره بار | نهال زیتون دزفول

نام: نهال زیتون دزفول

نام انگلیسی:  DEZFUL

خانواده: Olea europaea

مشخصات:

زیتون رقم دزفول با توجه به سابقه کشت و کار در باغات قدیمی منطقه شمال خوزستان(دزفول،شوشتر،شوش) و سازگاری با شرایط گرم این منطقه، مهمترین رقم زیتون است که برای توسعه در مناطق گرم پیشنهاد شده است. رقم دزفول به عنوان رقم دو منظوره (Dual-purpose) هم برای مصارف کنسروی و هم برای روغن گیری مورد استفاده قرار می گیرد با این وجود درصد روغن زیتون دزفول ۱۸ الی ۲۲ درصد است و بیشتر به مصرف تولید زیتون کنسروی میرسد. منشاء زیتون دزفول استان خوزستان و فارس می باشد. قدرت ریشه افشانی آن کم بوده و  ریشه دهی قلمه آن متوسط و ۳۳ تا ۶۶ درصد گزارش شده است.
میوه نهال زیتون دزفول دارای وزن متوسط، تخم مرغی شکل و متقارن می باشد. فرم میوه نوکدار و در قاعده آن گرد شده می باشد. عدسکها روی میوه کوچک می باشد و محل تغییر رنگ از نوک میوه است.
بهترین زمان برداشت زیتون رقم دزفول درحدود ۱۵ آبان بوده که دراین زمان سختی بافت میوه برابر ۳۳/۲ و وزن متوسط میوه برابر ۵/۵ گرم میباشد.

اطلاعات کلی کشت زیتون

شرایط محیطی:

درخت زیتون مناسب کاشت برای مناطقی با آب و هوای مدیترانه ای می باشد. این گیاه در آب و هوای معتدل زندگی می کند و از آفتاب سوزان و نیز سرمای سخت صدمه می بیند. برای تولید محصول خوب، زیتون نیازمند تابستان گرم و زمستان سرد می باشد. گرمای بیش از ۴۰ درجه و سرمای بیش از -۱۰ درجه به درخت زیتون آسیب می زند.

خاک:

از حیث خاک درخت زیتون بسیار قانع است و در هر خاکی می روید، به شرط آن که زیاد مرطوب و یا خیلی خشک نباشد. پس اگر خاک رطوبت زیاد نداشته باشد با هر خاکی تطابق دارد ولی زیتون هم از خاکهای هوموسی و قابل نفوذ رضایت دارد و خاکهای قلیایی را دوست دارد و حتی اگر تا اندازه ای در این خاکها آهک وجود داشته باشد برای رشد زیتون بسیار مناسب است. در زیتون کاری تأکید بر pH خاک و زهکشی آن می باشند، زیتون در خاک هایی قابل کشت است که pH آنها حدود ۲ باشد. در باغات زیتون سنگ های آهکی و غیره فراوان یافت می شوند. رشد زیتون در مناطقی با اقلیم مناسب ولیکن pH بیشتر از ۵ نوع امکان پذیر نمی باشد. زیتون نسبت به زه کشی ضعیف خاک بسیار حساس است و این حالت زمانی اتفاق می افتد که در خاک حالت آب گرفتگی وجود داشته باشد. بنابراین در خاک های سنگین سیستم زه کشی آب یک نیاز اولیه برای کاشت زیتون می باشد. شیب ملایم زمین به زهکشی خاک آن کمک می کند. برای کاشت زیتون بافت خاک لومی شنی با زهکش مناسب توصیه می شود. در اراضی عمیق و حاصلخیز رشد رویشی درخت زیتون زیاد شده و تولید محصول کاهش می یابد. کاشت زیتون در خاک های سنگلاخی کم عمق منجر به تولید محصول کمتر می شود.

شوری:

مقاومت زیتون نسبت به شوری در حد متوسط است. شوری عصاره خاک در ناحیه ریشه در دمای ۲۵°C  نباید بیش از ۸۰۰۰ میکروموس باشد. درخت زیتون در برابر آبی که شوری آن تا حدود ۳ گرم در لیتر که معادل ۷/۴ = Ec  میلی موس در ۲۵°C   است مقاومت می کند. با این حال بهتر است که شوری آب آبیاری کمتر از ۲ گرم در لیتر باشد و در مناطق خشک بدون بارندگی کافی، شوری آب باید از این حد هم کمتر باشد. افزایش شوری موجب افزایش فشار اسمزی محلول خاک، ناتوانی گیاه در جذب آب و مواد غذایی، افزایش سدیم تبادلی به میزان بیش از ۱۵ درصد و تشکیل خاکهای قلیایی با زهکش بسیار ضعیف می گردد که برای محصول دهی درخت زیتون بسیار مضر است.

رطوبت و نیاز آبی:

با این که زیتون نسبت به خشکی مقاومت خوبی دارد با این حال برای تولید محصول خوب نیاز به آب کافی می باشد و در غیر این صورت محصول درخت کم و در مقیاس کوچک خواهد بود. زیتون در زمان گلدهی و هم چنین تشکیل میوه در اواخر بهار و همچنین در زمان افزایش اندازه میوه در طول تابستان، نیاز به آبیاری کافی دارد. برای تولید زیتون های کنسروی با اندازه مناسب، نیاز آبی زیتون برابر با نیاز آبی مرکبات است. بارندگی mm 1200-1000  به شرط توزیع یکنواخت در طی سال برای آبیاری زیتون درکشور هندوستان کافی شناخته شده است در حالی که بارندگی mm 800-500 را در استرالیای جنوبی با شرط غالب بودن بارندگی در تابستان کافی دانسته اند (برابر با ۸۰۰۰-۵۰۰۰). در نواحی مدیترانه ای و حاشیه دریای مدیترانه، برای یک هکتار زیتون کاری معمولا ‘m ۷۵۰۰ آب یا mm ۷۵۰ بارندگی مورد نیاز است. به همین دلیل در مناطق مذکور به منظور افزایش عملکرد در طی ماههای تابستان زیتون را آبیاری می کنند. ریزش طولانی مدت باران در طی زمان گلدهی موجب کاهش گرده افشانی و کاهش میزان تشکیل میوه می گردد ولیکن ریزش باران پس از تشکیل میوه موجب تسریع در تکامل میوه می شود. درخت زیتون نسبت به رطوبت محیط حساسیت دارد لذا از کشت آن در مجاورت دریا باید خودداری شود؛ زیرا رطوبت زیاد و مداوم موجب رشد پارازیتها به خصوص امراض قارچی می شود. در پرتغال کاشت این درخت را کمتر از ۱۰ کیلومتری ساحل اقیانوس مجاز نمی دانند. وجود مه در زمان شکوفایی گل ها موجب ریزش گلها می شود، همچنین در تابستان های بسیار خشک تعداد زیادی از میوه ها ریزش خواهند نمود با این حال آبیاری هر ۳ هفته یک بار از این عارضه جلوگیری می نماید.

فواصل کاشت :

تراکم کاشت زیتون بستگی به فاکتورهای متعددی از جمله میزان بارندگی یا آب آبیاری و در دسترس، شرایط آب و هوایی منطقه، رقم و مدیریت باغ دارد. در ایران تراکم ۲۰۰-۱۰۰ درخت در هکتار به کار می رود. در استرالیا در خاک با زهکش خوب و با عمق بیش از cm 30، ۲/۸-۵/۶ = pH و بارندگی یا آب آبیاری به میزان ۹۰۰mm و با فاصله ۶*۵ را در نظر می گیرند. به این ترتیب تراکم حدود ۳۰۰ درخت در هکتار توصیه می شود و در بارندگی کمتر از mm ۹۰۰ و یا محدودیت آب آبیاری تراکم ۲۰۰ درخت در هکتار با فاصله ردیف های ۸-۷ متر و فاصله درختان ۶ متر به کار می رود. در برخی مناطق نیز تراکم دو برابر حد فوق الذکر مورد استفاده قرار می گیرد و پس از چندین سال زمانی که درختان متراکم شوند به طور یک در میان درختان را ریشه کن می نمایند.

افزایش مصرف زیتون به دلیل افزایش سطح زندگی تولید بیشتری را می طلبد. تولید بیشتر از طریق افزایش سطح زیر کشت می تواند عملی شود با این حال در برخی کشورها به دلیل کمبود اراضی قابل کشت و یا آب مناسب برای آبیاری این کار عملی نبوده و کشت متراکم می تواند مشکل را حل نماید. گرایش به سوی کشت متراکم زیتون دلایل دیگری نیز دارد که عبارتند از:

١-  محدود بودن و یا گران بودن نیروی کار.

٢-  کم اهمیت شدن داشتن درختانی با سنین طولانی با توجه به تغییرات سریع در مسایل اقتصاد جهانی.

٣-  اهمیت دست یابی سریع به محصول.

۴-  اهمیت کوتاه نمودن دوران نونهالی درخت و تسریع در باردهی درخت.

۵-  پوشش سریع زمین زیر کشت و بازده سریع تر تمامی زمین زیر کشت.

۶-  امکان استفاده از پایه های رویشی (پاکوتاه) به منظور تسریع در باردهی و پوشش سریع زمین، کاهش هزینه های عملیات داشت و برداشت و بالاخره تسریع در باردهی.

برای کاشت متراکم از روش های مختلف کاشت استفاده می شود. روش دیواری یکی از این روش هاست که در آن فاصله درختان در روی هر ردیف ۵/۱-۱ متر و فاصله ردیف ها از یکدیگر ۵/۳-۳ متر می باشد که به این ترتیب ۳۰۰۰-۲۰۰۰ درخت زیتون کشت می شود. در روش غیر متراکم فاصله درختان ۶-۴ متر از یکدیگر انتخاب می شود. در روش مخروطی و کروی فاصله بین ردیف ها ۵ متر و فاصله درختان در روی ردیف کمتر از ۵ متر است. بنابراین در روش های اخیر تعداد درخت به ۵۰۰-۴۰۰ عدد در هکتار می رسد.

 آفات و امراض مهم زیتون:

۱- مگس زیتون Dacus oleae

لارو این مگس از میوه تغذیه نموده و موجب ریزش آنها می شوند.

۲- پسیل زیتون Euphyllura pakistanica

پسیل ها در روی برگها مستقر شده و از شیره گیاه تغذیه می کنند.

۳- سرطان زیتون Pseadomonas sayastanoi

این باکتری از طریق زخم روی پوست وارد بافت گیاه می شود و در برگهای جوان تولید گال می نماید. در مرحله بعد برگها زرد شده و ریزش می نمایند. این باکتری هم چنین می تواند در تنه و حتی در ریشه نیز فعالیت نموده تولید گال نماید. بهترین راه مبارزه قطع گال ها و ضدعفونی زخم و همچنین وسایل هرس می باشد. برای پیشگیری می بایست به کاشت ارقام مقاوم مانند ارقام Ascolano و Mission اقدام نمود.

۴- لکه طاووسی Cycloconium okaginum

در سطح بالایی برگ ایجاد خسارت می کند و با زرد شدن آن موجب ریزش برگ می شود. عامل بیماری ابتدا در روی برگ لکه های روغنی شفاف و تیره ایجاد می کند. خسارت در بهار و پاییز روی می دهد. برای کنترل این بیماری باید از بردوفیکس و سایر سموم قارچ کش سمی استفاده شود.

هرس درخت زیتون:

درخت زیتون را معمولا هرس نمی کنند و فقط به حذف و قطع شاخه های خشک و زاید می پردازند و سعی می کنند که درخت از حد معینی طویل تر نشود ولی از آن جایی که میوه همیشه روی شاخه های سال قبل یعنی شاخه های یک ساله ظاهر می شود، مقدار میوه را به نحوی تنظیم می نمایند که میوه در همان شاخه های جوان که در سال بعد حامل میوه خواهد بود نیز رشد و نمو نمایند؛ زیرا میوه زیاد مانع پیدایش و رشد این شاخه ها می شود. برای این منظور یعنی تبدیل جوانه به شاخه جوان علاوه بر تنظیم مقدار میوه ممکن است که جوانه انتهایی هر شاخه را نیز حذف کرد تا جوانه های مورد نظر باز شده و نمو کنند.

جوان کردن درخت زیتون:

درخت زیتون پس از ۱۵ تا ۲۰ سال محصول دادن پیر و کم حاصل می گردد برای جوان نمودن آن شاخه های اصلی را قطع می نمایند و از شاخه های جوانی که از روی تنه درخت می روید، شاخه های اصلی تازه تشکیل می دهند و این طرز عمل را هر ۱۵ تا ۴۰ سال یک مرتبه تکرار می کنند. ولی باید در نطر دانست که بیش از ۴ یا ۵ مرتبه نمی توان این عمل را انجام داد و پس از این مدت باید درخت را به کلی عوض نمود.