نام علمی: ACUINIDIA
انگلیسی: KIWI
فرانسه GROSEILLE DE CHINE
آلمانی: KIW
۱- گیاه شناسی
کیوی به خانواده ACTINIDACEAE تعلق داشته و از لحاظ رشد و نمو به طور کلی گیاهی است رونده همانند مو که می توان آنرا روی درختان، آلاچیق ! دارید بده و راهنمایی کرد. و مثل درخت پسته، نر و ماده آنها را از یکدیگر جهان هستند. یعنی کیوی ۲ پایه است.
به همین دلیل، در باغهای کیوی با در نظر گرفتن تناسبی حساب شده، در مقابل چند درخت ماده همیشه باید یک درخت نر کاشت تا باروری و در نتیجه تولید میوه برایش اصلا امکان پذیر شود. در گرده افشانی کیوی، زنبور عسل نقش مهمی را بازی میکند و وجود کندو با زنبور عسل، در باغهای کیوی لازم است. هر باغ کیوی که در آن درختهای نر نکارند، بی محصول باقی خواهد ماند و هر باغ که در آن کندوی زنبور عسل نگذارند، با وجود داشتن هم درختهای ماده و هم درختان نر، محصولش از نصف نیز کمتر خواهد شد.
گلهای آن سفید رنگ و خوشه ای است. تخمدان در گلهایی که روی گیاه ماده باز می شود، وجود دارد و پرچم در گلهای گیاه تر. شکل میوه اش استوانه ای یا انگوری است. طول یک میوه متوسط حدود ۶ سانتی متر و قطرش تقریبا ۵/۳ سانتی متر است. وزن هر کیوی، بسته به واریته فرق می کند و معمولا بین ۴۰ تا ۱۲۰ گرم است. وزن متوسط هر کیوی را حدود ۷۰ گرم حساب می کنند.
اصل این میوه از چین و از دره های رود یانگ تسه کیانگ است که در سال ۱۸۴۵ به نیوزلند برده و پرورش داده شد. امروزه این کشور بزرگترین تولید کننده میوه مزبور در جهان است به طوری که تولید سالیانه اش را توانست تا سال ۱۹۸۲ به مقدار ۱۵۰۰۰۰ تن برساند. کشورهای دیگر مثل فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و یونان نیز کاشت کیوی را شروع و از سال ۱۳۷۰ با نیوزلند در حال رقابتند.
اولین بار در سال ۱۳۴۷ به وسیله مرحوم مهندس پناهی یک نهال ماده از واریته الیسون و یک نهال نر و از واریته ماتوآ از فرانسه به ایران آورده و به وسیله مهندس یونس ابراهیمی در دریا پشته اطراف رامسر کاشته شد. از آنجایی که توانست خود را با آب و هوای منطقه خوب تطابق دهد، امروزه کاشتن آن در استانهای جنوبی دریای خزر در حال توسعه است. به خصوص آنکه مرکبات را که در این منطقه زیاد کاشته می شود هر چند سال یک بار سرما زده و به باغداران خسارت مالی فراوان وارد می آورد، حال آنکه کیوی خود را در همین منطقه و حتی در سردترین زمستانها مقاوم نشان داده است. بدین طریق کیوی به تدریج جانشین مرکبات می شود و خواهد شد. از آستارا تا نوشهر به دلیل اسیدی بودن خاک، برای کاشت کیوی مناسب تشخیص داده شده است. هم اکنون (۱۳۷۱) بزرگترین باغ کیوی ایران کمتر از ۳ هکتار وسعت دارد.
۲– آب و هوا
رطوبت بالای هوا و باران زیاد، از شرایط اولیه لازم برای کاشت کیوی در یک منطقه است. مقدار باران مورد لزوم کیوی از ۱۰۰۰ میلی متر به بالا است. در نقاطی که رطوبت هوا کافی باشد، کمبود باران را می توان به وسیله آبیاری جبران کرد. اگر چه نهال کیوی در مقابل سرمای شدید حساس است، ولی درختهای مسن مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند. عملا دیده شده که در سالهایی که سرما درختان مرکبات را در شمال ایران میزند و می خشکاند، درختهای کیوی صدمه ای نمی بینند. بنابراین، از همین الان شاید بتوان این فکر را . در مغر پروراند که تنها از لحاظ عامل آب و هوا ممکن است کیوی جانشین برازنده ای برای مرکبات در شمال ایران باشد. ولی برای مطمئن شدن از این فکر یک سلسله آزمایشها لازم است که در سالهای آینده باید عملی شوند. سرمای ۱۵ درجه زیر صفر، به گیاه صدمه می زند و ۲ درجه زیر صفر حتی اگر فقط برای ۳۰ دقیقه باشد، گلهایش را خراب می کند. قبل از کاشت نهالها باید به حداقل سرمای سالیانه منطقه توجه کرد. در آن نقاط که امکان پایین رفتن گرما تا این حد ممکن باشد، از کاشت کیوی صرفنظر کرد.
از آنجایی که محصول کیوی را تا اواخر پاییز بر می دارند، سرمای زودرس پاییزی می تواند زمانی سر برسد که میوه ها هنوز چیده نشده اند. در چنین وضعی، امکان صدمه دیدن میوه ها وجود دارد. چه بسا این صدمه، هنگام چیدن میومها حس نشود ولی در انبار یا سردخانه نرم شده و از مرغوبیت آنها می کاهد. پیش از ایجاد باغ کیوی همه این مسائل باید دقیقا در نظر گرفته شوند.
نهال کیوی در مقابل باد، نیاز به بادشکن دارد. برای این کار از درختهای سریع الرشد استفاده می شود ولی باید درختانی را انتخاب کرد که همزمان با کیوی گل ندهند. چون این خطر وجود دارد که زنبور عسل جذب گلهای درختان بادشکن شده و گلهای دو پایه کیوی را بارور نکند بعلاوه درختان بادشکن نباید میزبان بعضی از آفات کیوی باشند.
۳– آبیاری
در فصلهای رویش، کیوی به مقدار آب زیادی نیاز دارد که در خیلی از نقاط معمولا نمی تواند همه آن به وسیله باران تأمین شود. باغ کیوی برای داشتن محصول خوب و رشد مناسب درختانش، باید هفته ای اقلاً ۲ بار و هر بار به مقدار زیاد آب (چه به صورت باران و چه به وسیله آبیاری در اختیار داشته باشد.
در بهار و تابستان در صورت کمبود باران، آبیاری زیاد و مرتب و در فواصل ذکر شده، از کارهای اصلی است. تنها برگهای بزرگ کیوی در تابستان به مقدار زیادی آب احتیاج دارند.
نیاز سالیانه کیوی، حدود ۱۵۰۰ میلی متر آب است که تقسیم ماه به ماه و هفته به هفته آن مهم است. در خارج از فصلهای رویش یعنی در زمان استراحت زمستانی، به آب خیلی کمتری نیاز دارد و در اغلب نقاط همان باران زمستانی منطقه، تکافویش را می کند. کمبود آب در باغ کیوی در فصلهای طبیعی رویش باعث می شود که
۱- در زمان گلدهی: تمام یا تعداد زیادی از گلها پژمرده شده و بریزند.
۲ – در زمان میوه دهی: نه تنها درخت میوه هایش را می ریزد، بلکه از تولید میوه در سال بعد نیز باز می ماند و از مقدار محصول در سال آینده نیز می کاهند
۳ – میوه ها کوچک مانده و به بزرگی طبیعی خودشان نرسند
۴ – برگها پژمرده شده و در صورت شدت، تمام برگها یا تعداد زیادی از آنها خشک می شوند.
۵ – شاخه های پیر نمی توانند به وسیله شاخه های جوان جانشین شوند. چون درخت قادر به تولید. شاخه های جوان نیست در نتیجه، با وجود جوانی حالت درختان پیر را نشان می دهد.
بنابراین، پیش از ایجاد باغ کیوی، باید از داشتن آب زیاد مطمئن بوده و در آبیاری آن تنها به مقدار باران سالیانه منطقه تکیه نداشت و وضع را طوری ترتیب داد که آبیاری هفتگی آن، به طریقی که در بالا گفته شد، عملی شود و در صورت لزوم از آبیار قطر های هم می توان استفاده کرد.
آبیاری به وسیله جوی، باران مصنوعی و آبیاری قطره ای ممکن است، باران مصنوعی اغلب لکه هایی روی پوست میوه ایجاد می کند که باعث پایین آمدن قیمت آن می شود. به همین دلیل توصیه نمی شود. دفعات آبیاری بستگی به گرمای هوای منطقه دارد. هر چه هوای منطقه گرمتر باشد، باید به دفعات و مقدار بیشتر آبیاری شود. معمولا در زمینهای رسی کمتر آبیاری می کنند تا زمینهای شنی. به هر حال، فواصل معین آبیاری کیوی، باید همیشه رعایت شود.
آبیاری صحیح و کافی در پرورش کیوی پراهمیت است. زیرا علاوه بر بزرگ و پر حجم شدن میوه ها، امکان خوشمزه تر شدن را هم به آنها می دهد. مقایسه میوه هایی که نهالهایشان از بهار تا پاییز با کم آبی مواجه بوده اند، به وضوح بهتر و خوشمزه تر بودن میوه هایی را که درختانشان در همان فاصله زمانی خوب آبیاری شده اند، نشان می دهد.
۴– خاک
خاک مورد علاقه کیوی، خاک اسیدی یعنی خاک نسبتا ترش است که PH آن معادل ۵/۵ الی ۵/۶ باشد. از نظر ساختمان بافت آن اینکه وی خاکهای سبک شنی – رسی را با هوموس کافی ترجیح می دهد. عمق خاک هر چه زیادتر باشد، بهتر بوده و نفوذ پذیریش نیز برایش مهم است. بررسیهای مختلف و زیاد، نشان داده که ریشه های کیوی در خاکهای کم عمق نمی توانند به خوبی رشد کرده و یک شبکه قوی از ریشه ها را ایجاد و مواد غذایی مورد لزومش را جذب کند. در چنین مناطقی، اغلب علائم کمبود مواد غذایی در برگها و حتی روند رشد آن به چشم می خورد. به طور خیلی کلی می توان گفت که گذشته از ترشی، خاک کیوی به همان نوع از زمین برای زندگی و رشد احتیاج دارد که انگور هم دارد.
خاکهایی که قدرت نفوذ آب در آنها کم باشد، آب در اطراف ریشه گیاه جمع و آنرا خفه می کند چون حالتی شبیه لجنزار ایجاد می کند و نه تنها ریشه های کیوی بلکه ریشه های هیچ نوع میوه دیگری هم قادر به زنده ماندن در وسط لجنزار نیست. کاشت کیوی در خاکهای قلیایی هرگز توصیه نمی شود. چون محصول جالبی نمی دهد و گیاه اغلب حالت بیمارگونه به خود می گیرد. ترش کردن خاکهای قلیایی هم هزینه زیادی لازم دارد. قبل از کاشت، زمین را باید از عمق و به کمک SUB- SOILER تکان داده و به کمک دستگاه نصب شده روی آن، مقداری کود فسفره در عمق خاک پاشیده تا پس از رشد گیاه در سالهای بعد مورد استفاده ریشه هایش قرار گیرد. وضع خاک باید طوری باشد که احتیاج به زهکش نداشته باشد. در خاکهای سنگین ریشه های کیوی اغلب می پوسد. بنابراین، کاشت در چنین خاکهایی معمولا قابل توصیه نیست.
۵–کود
همان طوری که در پیش گفته شد و طبق روال کار قبل از کاشت نهالها زمین را از عمق تکان می دهند تا خاک نرم شده و ریشه قادر به رشد زیادتر و بهتر شود. هنگام تکان دادن زمین، مقداری هم کود بویژه کودهای فسفره، به عمق خاک می دهند تا سالهای بعد گیاه بتواند از آن استفاده کند. کیوی به پتاسیم هم نیاز بیشتری نشان می دهد. بنابراین، با مقایسه با سایر درختان میوه باید به باغهای کیوی کودهای پتاسی زیادتری داد تا گیاه به حداکثر توانش از آن استفاده کند. به منظور کمک به گیاه و تسهیل در جذب پتاسیم، بهتر است مقداری کود حاوی ترکیبات منیزیوم نیز به خاک اضافه کرد. آزمایشها نشان داده اند که وجود منیزیوم در خاک باعث می شود که ریشه ها بتوانند پتاسیم را آسانتر جذب کنند.
زمینی را که قرار است برای کاشت درختان کیوی اختصاص دهند، باید نمونه برداری کرده، خاک آن را از لحاظ مواد مختلف غذایی تجزیه شیمیایی کنند تا موجودی خاک از لحاظ مواد معدنی محاسبه و معلوم شده و کمبودش را با پاشیدن کود در سطح خاک جبران کنند. آنگاه با یک شخم عمیق همه مواد غذایی (کودها) را به عمقی فرستاده که قابل استفاده ریشه ها باشد. بعد از کاشت نهالها، تجزیه شیمیایی باید همه ساله تکرار شود و همه ساله هم به باغ کود شیمیایی و آلی داد با این تفاوت که از شخم عمیق خودداری کرده و تنها به کمک ROTIVATOR شخمی به عمق ۱۵ سانتی متر زد تا ریشه های نسبتا سطحی گیاه صدمه نبینند.
و در کیوی هم مهمترین کودهای معدنی ازت، فسفر و پتاسیم هستند. کود منیزیوم در درجه دوم اهمیت قرار دارد و از دادن کودهای کلسیم (کود آهکی) باید خودداری کرد چون کیوی، خاکه ترش را تا حد معینی) دوست دارد و در خاکهای قلیایی اغلب مبتلا به کلروز می شود. فقط در خاکهایی که خیلی اسیدی باشند، می توان مقداری کلسیم هم به عنوان عامل متعادل کننده به خاک داد. مقدار کودی که به باغ کیوی در حال میوه دادن پیشنهاد می شود به قرار زیر است:
۱-کود حیوان ۵۰۰۰۰ کیلو در هکتار
۲ – اوره ۵۰۰ کیلو در هکتار
٣- سوپر فسفات ۵۰۰ کیلو در هکتار
۴ – سولفات پتاسیم ۵۰۰ کیلو در هکتار
کود آلی را یک بار در پاییز یا زمستان و یا اوایل بهار می دهند ولی کودهای معدنی را می توان به ۴ قسمت تقسیم کرده و به فواصل معین به زمین داد. مثلا در شرایط شمال ایران قسمت اول آنرا حدود اوایل فروردین ماه، قسمت دوم اوایل اردیبهشت، قسمت سوم اواسط خرداد و قسمت چهارم اوایل مرداد. باز هم با در نظر گرفتن وضع آب و هوای شمال ایران، بهتر است از اوایل مهر ماه هیچ نوع کود از ته به زمین نداد. زیرا کود از ته باعث رشد گیاه در پاییز می شود و سرمای زودرس پاییزی می توانه شاخه های تر آنرا که در حال رشدند، زده و خشک کند. و گیاه اصلی اگر از بین نرود، لااقل صدمه شدید می بیند.
۶- انواع
کیوی در سال ۱۸۴۵ در چین کشف و به نیوزلند برده شد. در آنجا مدتها رویش کار شده و از آن انواع مختلفی به دست آمده که مهمترین آنها عبارتند از:
۱- آبوت ABBOT
وزن متوسط هر میوه حدود ۷۵گرم است. محصولش نسبتا فراوان ولی برای صادرات چندان مناسب نیست. در نقاطی که کاشته می شود، معمولا مصرف محلی دارد.
۲ – برونو BRUNO
و به دلیل مقاوم بودن به سرمای زمستانی در نقاطی که برای کیوی نسبتا سردتر هستند مثل: جنوب فرانسه و ایتالیا و اسپانیا بیشتر از سایر انواع کاشته می شوند. در صنعت کمپوت سازی از آن استفاده می شود. تمام میوه های آن یک اندازه نیستند. تعداد زیادی از آنها نسبت ریز بوده و تعداد کمی درشت هستند. سطح میوه با موهای پرپشت بسیار کوتاه و زبر پوشیده است. پوست گیری آن بسیار ساده و آسان است.
۳- الیسون ALLISSON
تنها اهمیت محلی دارد و در بعضی از مناطق برای استفاده خانوادگی و محلی کاشته می شود. تولید سالیانه اش نسبتا کم است. اهمیت صادراتی ندارد. .
۴- مانتی MONTY
از انواعی است که خیلی دیر به گل می نشیند. یعنی زمانی به گل می نشیند که گلبرگ سایر انواع ریخته است. بدین طریق خطر سرمای دیررس بهاری و یخ زدن گلها برایش کمتر از سایر واریته ها مطرح است. وزن متوسط هر میوه اش حدود ۷۵گرم بوده و بسیار پرمحصول است که در نتیجه، میوه های آن معمولا کوچکترند. در صورت دادن کود کافی به زمین آن، وزن هر میوه به ۸۰ گرم هم می تواند برسد. شکل میوه های آن تخم مرغی است.
۵– هایوارد HAYVARD
میوه هایش بزرگ و حدود ۱۰۰ گرم است. شکل آن استوانه ای و پرگوشت بوده و میوه ایست بازار پسند. به همین جهت هم با هدف صادرات کاشته می شود. بزرگترین و بهترین نوع از انواع کیویهاست. در نیوزلند، همین نوع بیش از همه کاشته و صادر می شود. میوه های آن به رنگ قهوه ای مایل به سبز هستند، که موهای ظریف پرپشتی آنها را می پوشاند. نسبت به انواع پر محصول میوه های کمتری می دهد ولی تقریبا همه یک اندازه و بزرگ هستند. به طوری که میوه های خیلی بزرگ یا خیلی کوچک در آنها کمتر دیده می شود.
شکوفه های این نوع از کیوی نیز دیرباز می شوند. که در نتیجه خطر سرمازدگی شکوفه ها هم کمتر می شود، کمی قبل از شروع اولین سرمای پاییزی میوه هایش می رسند. میوه ها را آن قدر در سردخانه نگه می دارند، تا نرم شود. از این زمان قابل خوردن شده و به بازار عرضه می شوند.
۶- کراسی GRACIE
میوه ایست کشیده با قطر نسبتا زیاد و در نتیجه پرگوشت. این نوع هم در نیوزلاند ایجاد شده و اگر چه بازار پسند بوده ولی هنوز مبادرت به صادرات به مقیاس زیاد نکرده اند.
۷– ازدیاد
ازدیاد درختان کیوی از سه راه ممکن است:
۱- ازدیاد بذر
۲- ازدیاد با قلمه
۳- ازدیاد به وسیله پیوند
۱- ازدیاد به وسیله بذر : باید میوه های رسیده ای را برای بذرگیری انتخاب کرد که از لحاظ فرم بسیار خوب بوده و از نظر سلامتی در بهترین وضع ممکن باشند. میوه رسیده را پس از پوست کندن، روی غربالی ریز که بذرها نتوانند از آن عبور کنند، فشار می دهند تا تمام خوب له شود. آنگاه با فشار آب، گوشت را از غربال عبور داده و از بذر که داخل غربال باقی مانده جدا می کنند. بذرها را در سایه خشک کرده، داخل یک کیسه پلاستیک در یخچال با سرمای ۴ تا ۵ درجه می گذارند. سه هفته پیش از کاشت، آنها را در محلی می گذارند که گرمای شبانه اش حدود ۱۰ درجه و گرمای روزانه اش تقریبا ۲۰ درجه باشد. آنگاه به مدت ۲۰ ساعت در محلول ۵ در هزار اسید ژیبرلیک گذاشته، آنها را ۲۴ ساعت می گذارند تا خشک شوند. سپس می کارند. بذرها در عمق ۲ تا ۳ میلی متری و گرمای ۱۸ – ۲۰ درجه کاشته می شوند. پس از بیرون آمدن و اندکی رشد، نشان کرده و به دنبال آن به خزانه و آنگاه به زمین اصلی منتقل می کنند ولی گیاه حاصله تا زمان گل دادن معلوم نیست که نر است یا ماده. معمولا حدود ۹۰ درصد از گیاهان حاصله از بذر تر هستند.
۲ – ازدیاد به وسیله قلمه : برای این کار از ۴ نوع قلمه استفاده می کنند به قرار زیر:
الف – قلمه سفت یا چوبی – که از شاخه های یک ساله به طول ۶ سانتی متر از آبان تا دی ماه انتخاب و در گرمخانه با گرمای ۲۲ تا ۲۴ درجه می کارند که بعد از ۵۰ الی ۶۰ روز ریشه می دهند. شانس موفقیت در این کار ۵۰ تا ۶۰ درصد است.
ب – قلمه نیمه سفت یا نیمه چوبی – در شهریور ماه از شاخه های همان سال که زیاد خشبی نشده باشند، با حذف قسمت علفی آن، استفاده می شود. ۳ الی ۴ جوانه روی شاخه ای که باید کاشته شود، باقی می گذارند و آنرا می کارند. از این ساعت، حفظ رطوبت محیط و خاک لازم است و گرمای هوا ۲۳ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است.
ج – قلمه علفی – در تیر ماه از چوبهای نرم شاخه های همان سال استفاده می کنند. برای این کار آنها را به طول حدود ۱۵ سانتی متر بریده، در خاک مرطوب فرو می کنند.
د- قلمه های ریشه ای – لز ریشه هایی که به قطر یک مداد باشند، استفاده می کنند. چنین ریشه هایی را به طول ۵ تا ۵/۷ سانتی متر بریده، به طور افقی در خاک می خوابانند.
٣- پیوند : روی پایه های یک ساله در بهار یا همان ساله در پاییز پیوند می شود. پیوندک جوانه ها را از سالمترین گیاهان و شاخه ها می گیرند. پیوندک را روی گیاهی که از بذر کیوی به دست آمده، پیوند می کنند. انواع پیوندها برای کیوی عبارتند از: پیوند اسکنه ای، پیوندن زبانهای، پیوند تاجی و پیوند شکمی، زمان پیوند هنگامی است که جریان شیره گیاهی در پایه کم باشد و این دو بار در سال است یکی در بهار و دیگری در اواسط زمستان. بهتر است پیوند در بهار صورت گیرد تا در صورت عدم موفقیت، امکان پیوند دوباره در اواخر تابستان هم وجود داشته باشد.
۸–کاشت
زمین را قبل از کاشت به کمک SOUS – SOLEUSE نرم کرده و در حال شخم عمیق زدن، مقداری کود فسفره به عمق ۵۰ الی ۶۰ سانتی متری می فرستند. تا ریشه ها پس از رشد کامل بتوانند از این منبع استفاده کنند. آنگاه روی سطح باغ کودهای ازته، فسفره و پتاسی به اندازه حساب شده، ریخته و همه را با یک شخم نسبتا عمیق ۳۰ سانتی متری به زیر خاک می فرستند. پس از دیسک زدن و ریز و نرم کردن خاک چاله هایی به طول و عرض و عمق ۵۰*۵۰*۵۰ سانتی متر کنده، نهال را داخل آن قرار می دهند. هنگام ریختن خاک به داخل چاله، حدود نیم کیلو پودر استخوان یا ۱۰۰ گرم سوپر فسفات نیز به داخل آن و مخلوط با خاک می ریزند. تعداد چاله ها را در هر هکتار، حدود ۸۰۰ عدد میگیرند. در این حال، با محصولی حدود ۲۵ تن و در حد بالا ۴۰ تن در هکتار یا حتی بیشتر در سال می توان حساب کرد. برای کاشت، نهالهای ۲ ساله پیوند شده را انتخاب می کنند که دو سال بعد، اولین میوه ها را می دهد و در ۷ سالگی به حداکثر باردهی خود می رسد. نهائهایی که برای کاشت انتخاب می شوند، باید خوب و سالم و بی عیب باشند.
انتخاب نهال های خوبه مهمترین وظیفه باغدار است زیرا باید ۳۰ الی ۴۰ سال با آنها سر و کار داشته باشد. معمولا نهالها را در بهار به زمین اصلی انتقال داده و در پاییز پیوند می کنند ولی ممکن است که نهالها را در خزانه نگه داشته، در پاییز پیوند کرده و در بهار سال بعد به زمین اصلی منتقل کنند.
نهالهایی که از قلمه به دست می آیند، سریعتر به میوه می نشینند و محصولشان نیز خوشمزه تر می شوند تشخیص گیاه نر از ماده، تنها پس از به گل نشستن آنها ممکن است. کیوی به یک قیم، احتیاج دارد و یا آنرا روی آلاچیق راهنمایی می کنند تا در آنجا به میوه بنشیند. معمولا وی را روی یک ساقه قوی و سالم تربیت کرده، آنگاه به دو شاخه تقسیم می کنند و به دو سمت مخالف آلاچیق می فرستند. سال اول، کیوی را به یک چوب می بندند تا از آسیب بادهای شدید در امان باشد ولی باید مواظب بود که به دور آن چوب نپیچد. چون ساقه باید صاف باشد. خاک باغ کیوی، باید عمیق باشد تا ریشه ها قدرت فعالیت و تشکیل یک شبکه عظیم برای جذب مواد غذایی را داشته باشند و از گیاه و رشد درخت و تولید میوه پشتیبانی کنند.
اگر بخواهیم محصول زیاد از هر درخت برداریم، باید با هر وسیله که ممکن باشد به وی امکان دهیم که شبکه ای زیر زمینی هر چه بزرگتر با ریشه ها و تارهای مکنده شان به وجود آورد تا بتواند مقدار زیادتری از مواد معدنی را از خاک جذب کرده، به داخل شیره گیاه و میوه های آن بفرستد.
۹– برداشت
برداشت کیوی بسته به آب و هوای محلی و شرایط رشد تابستانی از اواسط آبان ماه، شروع و در اواسط دی ماه ختم می شود و این درست همان زمانی است که هرس زمستانی شروع می شود. تمام محصول هر باغ را در دو چین باید چید. در چین اول، میوه های درشت را میچینند. این کار به میوه های ریزتر امکان می دهد که از فرصت استفاده کرده، بیشتر مواد غذایی از ریشه ها و برگها دریافت دارند و در نتیجه، به سرعت بزرگتر شوند.
برای چیدنش، آنرا از بالای دم یعنی محلی که به میوه متصل است، قطع می کنند به طوری که دم میوه روی درخت باقی بماند. با وجود اینکه در زمان برداشت میوه ها هنوز تا اندازهای سفت هستند، باز باید با آرامی و دقت، آنها را در جعبه چید و از پرت کردن میوه ها هنگام چیدن به داخل جعبه ها خودداری کرد، چون ضربه خورده و در همان نقطه ضربه بزودی لکه ای پیدا می شود که کمی بعد تخمیر و قارچی شده و میوه را فاسد می کند و چه بسا این فساد را به سایر میوه ها نیز انتقال دهد. برای اینکه پوست میوه با ناخن کارگران خراشیده نشود، بهتر است کارگران هنگام چیدن از دستکشهای پارچه ای استفاده کنند.
در مناطقی که خطر سرمای زودرس وجود دارد یا همه ساله در آنجا بادهای شدید پاییزی می وزد که باعث ساییده شدن سطح میوه ها و یا به زمین ریختن آنها می شود، باید قبل از فرارسیدن سرما یا باد، میوه ها را چید تا در معرض خطر قرار نگیرند و باغدار از این راه خسارتی را متحمل نشود.
هر گاه تصمیم به نگهداری میوه در سردخانه باشد، آنها را حداکثر ۲۴ الی ۴۸ ساعت پس از چیدن به سردخانه با دمای صفر تا ۲ درجه و رطوبتی بین ۸۵ تا ۹۰ درصد منتقل میکنند.
باردهی اقتصادی معمولا در سالهای ۴ الی ۵ و حداکثر محصول دهی آن از سال ۷ پس از کاشت شروع و در صورت رساندن کود کافی و آب لازم به درختان، سالها این حداکثر ادامه می یابد. در چنین وضعی، مقدار محصول تا حدود ۴۰ تن در هکتار هم در بعضی از واریته ها می تواند برسد اما معمولا در باغهای کیوی کاری با محصولی حدود ۲۵ تن حساب می شود. میوه کیوی را می توان در محل خنک تا چند هفته نگهداری کرد ولی برای صادرات باید حتما در سردخانه نگهداری کرد. در شرایط سردخانه کیوی تا ۴ ماه یا بیشتر نگهداری می شود.
تقسیم بندی میوه ها بر حسب اندازه و بزرگی یا میزان رسیدن آنها و حذف میوه های لکه دار و بد شکل و آفت زده در بازار پسندی آن از اهمیت زیادی برخوردار استه میوه کیوی زمانی رسیده و آماده مصرف است که هر گاه با انگشت رویش فشار دهیم، اندکی فرو رود.
۱۰– هرس
جوانه های میوه دهنده کیوی، تنها روی شاخه های یک ساله تشکیل شده و معمولا ۶ عدد از جوانه هایی انتهایی آنها تبدیل به میوه می شوند و از این لحاظ، شبیه انگور است.
شاید مهمترین عامل در تولید کیوی، هرس به موقع درختان باشد. باغدار موفق کسی است که بتواند به موقع و به طرز صحیح درختانش را هرس کند و بدین وسیله تولید شاخه های میوه دهنده را تقویت کند. یک هرس خوب و صحیح درختان باعث می شود که:
۱- زنبورها به گلها به راحتی دسترسی یافته و باروری گلهای دو پایه آنها به طور کامل انجام گیرد. .
۲- هنگام سمپاشی سم به تمام برگها و میوه ها برسد
٣- با بیماری BOTRYTIS بهتر مبارزه شود چون رسیدن نور خورشید به تمام نقاط درخت، مانع رشد این قارچ بیماری زا می شود.
۴- نور کافی باعث رسیدن میوه ها و رشد شاخه های میوه دهنده برای سال بعد شود.
۲ نوع هرس داریم، هرس زمستانه و هرس تابستانه
١- هرس زمستانه : در زمان خواب درخت انجام می گیرد و هدف آن تقسیم یکنواخت شاخه های بارآور یک ساله در سرتاسر شاخه های مسن است به طوری که تعداد مجموعه آنها در یک درخت آن قدر باشد که به اندازه کافی محصول دهد. شاخه های بیش از حد نیاز هرس و حذف می شوند. با هر سن هر نهال را از نظر جا و فاصله محدود کرده، مرزش مشخص می شود تا با نهالهای مجاور در هم نپیچد. این وضع در سیستم آلاچیقی بیشتر رعایت می شود. بعلاوه شاخه های بیمار و بد رشد کرده، بریده شده و فورا آنها را می سوزانند
۲- هرس تابستانه : هدف از آن ایجاد فضای کافی برای شاخه ها به منظور دسترسی به نور زیادتر است این هرس چند بار صورت میگیرد. اولین آن، در ماههای اردیبهشت یا خرداد برای حذف شاخه های بی محصول و غیر ضروری است. در تیر ماه رشد درختان به حداکثر رسیده و نیاز به یک هرس دیگر به چشم می خورد. در اینجا شاخه هایی که داخل یکدیگر رفته اند را حذف می کنند. در سیستم آلاچیقی بایستی هرس به اندازه ای انجام گیرد که نور بتواند از شاخه های درخت نفوذ کند.
۱۱ – بیماریها و آفات
کیوی در مقایسه با سایر میوه های نیمه گرمسیری، با آفات و بیماریهای کمتری مواجه است و باغدار از این لحاظ خسارات زیادی را متحمل نمی شود. بویژه این که این میوه در ایران به تازگی وارد شده و هنوز بیماریهای مخصوص آن خودشانرا نشان ند ده اند و یا گیاهی که وارد ایران شد، سالم و بدون بیماری بوده است.
در سی سالی که از عمر ورود این میوه در ایران تاکنون گذشته، تنها شپشک نقره ای که شبیه شپشک توت است، آنرا مورد حمله قرار داده است. خوشبختانه نوعی کفشدوزک در همین محیط وجود دارد که آنرا پارازیته میکند و از بین می برد ولی در بعضی از سالها شدت حمله به قدری است که باعث خشک شدن نهال می شود.
دیگر از بیماریهای درخت کیوی، پوسیدگی ریشه آن است که درخت تنها در زمینهای رسی گرفتارش می شود و نمونه های متعددی در شمال ایران دیده شده است. به همین دلیل توصیه می شود که باغهای کیوی را تنها در زمینهای شنی – رسی ایجاد کنند.
پرندگان هم از آفات دیگر کیوی در شمال ایرانند که معمولا از اواسط آذر ماه به میوه ها حمله می برند. بنابراین، باید آنها را تا اواخر آبان ماه چید و به پرندگان چنین موقعیتی را نداد تا نتیجه یک سال زحمت باغدار را به تاراج برند.
بیشتر در میوه های دانه ریز
