هایپر تره بار | ارقام و پایه های هلو و شلیل
13 شهریور 1397

ارقام و پایه ها

تاکنون ژنوتیپ ها وارقام بسیاری در هلو شناسایی شده اند. وجود تعداد زیادی از صفات ظاهری با توارث مندلی، باعث شده تا طبقه بندی ارقام هلو با استفاده از چند صفت کلیدی به راحتی انجام شود. همچنین، ارقام هلو بر حسب صفات فیزیولوژیکی، فنولوژیکی و کمی که از دیدگاه اقتصادی مهم هستند، طبقه بندی می شوند.

طبقه بندی ارقام

طبقه بندی بر اساس صفات کلیدی:

– درخت: عادت رشد (گسترده، افراشته، مجنون).

– شاخه (حداقل ۳۰ شاخه یک ساله بارده پس از ریزش برگ): طول میان گره، تعداد جوانه های گل اگره، توزیع جوانه گل در طول شاخه، رنگ شاخه.

– گل (حداقل ۳۰ گل در زمان تمام گل): نوع، رنگ، اندازه گلبرگ (طول و قطر) طول مادگی نسبت به پرچم، رنگ جام گل ( داخل و خارج).

– برگ (حداقل ۳۰ برگ جمع آوری شده از بخش میانی شاخه های بارده همراه با دمبرگ): رنگ پهنک (سبز، بنفش، رنگ رگبرگ اصلی (سبز، زرد)، اندازه (طول و پهنای پهنک)، شکل (طول، پهنا، نسبت طول به عرض و موقعیت قرار گرفتن بیشترین پهنای برگ)، سطح (صاف، موجدار)، شکل نوک و بخش انتهایی برگ، فرم کنگره ها (نیزه ای با دندانه ای)، گلند (گرد، کلیوی، بدون گلند).

– میوه (حداقل ۳۰ میوه): وزن، اندازه (طول، قطر از ناحیه درز و گونه ها)، عمق و پهنای حفره دم میوه، شکل (از دو ناحیه درز و قطر میوه)، شکل نوک میوه (در صورت نوک دار بودن)، شکاف (بدون شکاف، کم عمق، عمیق)، پوست (کرک با تراکم زیاد، کرک کم و نسبتا نرم، صاف)، سرخی گونه ها (درصد پوشش و چگونگی آن).

– رسیدن فیزیولوژیکی میوه: (یکنواخت، نقطه ای، نواری و غیره).

– صفات گوشت: اندازه گیری سفتی بافت گوشت بوسیله پنترومتر، رنگ زرد، سفید)، گوشت قرمزی (صفت خونی وجود دارد یا ندارد)، توزیع آنتوسیانین (زیر پوست، نزدیک هسته، میان گوشت)، طعم (از طریق ارزیابی حسی، قهوه ای شدن گوشت، بافت گوشت (نرم و آبکی، غیر آبکی، سفت و سنگی) برای ارزیابی بهتر میزان اتیلن اندازه گیری شود. اسیدیته قابل تیتراسیون pHمواد جامد محلول ( SSC)، میزان فیبر.

– هسته: چسبندگی گوشت به هسته (آزاد، نسبتا آزاد، کاملا چسبیده)، اندازه هسته: (طول، قطر)، شکل هسته و رنگ، سطح (شیاردار، صاف)، قابلیت دو نیمه شدن از محل شکاف.

طبقه بندی از دیدگاه ظاهری و تجاری

– نوع استفاده از درخت: زینتی (گل، برگ، نوع رشد رویشی و تاج) ، تولید میوه.

– نوع میوه (از نظر تجاری): هلو (پوست دارای کرک)، شلیل (پوست صاف بدون کرک)، کمپوتی (گوشت سفت).

– شکل میوه: (گرد؛ Redwing/ تخم مرغی؛Cavalier، تخت یا انجیری؛Plate de chine).

– بافت گوشت: (نرم و آبکی؛ Redhaven ، غیر نرم، سفت و سنگی؛ Sunhight).

–  اسیدیته میوه: (اسیدی و ترش؛ Armking، کم اسید و شیرین؛ Redhaven ).

– رنگ گوشت: (زرد؛ Redhaven، سفید؛ Morton ).

طبقه بندی فنولوژیکی

– بر اساس نیاز سرمایی: همیشه سبز (بدون خزان در شرایط آب و هوای گرم و نیمه گرم)، نیاز سرمایی کم (کمتر از CU۱۰۰)، نیاز سرمایی متوسط (۶۵۰ تا ۹۰۰ CU)، نیاز سرمایی خیلی بالا (بیش از ۱۰۰۰ تا CU۱۲۰۰). بیشتر ارقام تجاری دارای نیاز سرمایی متوسط هستند.

– بر اساس تاریخ گلدهی: طبق تقویم یک مکان مشخص، با توجه به میزان CU یا GDH تا شروع گل دهی.

– بر اساس تاریخ رسیدن: تعداد روزها از تاریخ تمام گل تا شروع رسیدن (FDP).

معرفی برخی از ارقام تجاری هلو و شلیل

با وجود قدمت طولانی کشت و کار هلو در ایران، بیشتر ارقام تجاری موجود در کشور وارداتی هستند. در کلکسیون باغ مادری ایستگاه تحقیقات کشاورزی مشکین شهر ۲۱ رقم هلو و ۹ رقم شلیل وجود دارد که پس از بررسی و مقایسه سازگاری ارقام در شرایط این منطقه، ۱۲ رقم هلو به نام های اسپرینگ تایم”، “اسپرینگ کرست”، “دکسی رد”، “ارلی گلو”، “ردهون”، “ردتاپ”، “لورینگ”، “جی اچ هیل”، “رداسکین”، “انجیرى”، “سوندانس” و ۴ رقم شلیل بنام های “سان کینگ”، “ایندیپندنس”، “استارک سان گلو”، “استارک رد گلد ” مناسب تشخیص داده شده اند. همچنین تعدادی از ارقام محلی هلو و شلیل مانند زعفرانی، شبرنگ، شبرنگ کرج، سفید مشهد، زرد مشهد، قرمز بهاره مشهد و قرمز پاییزه در نقاط مختلف کشور مورد کشت و کار قرار می گیرند. در سال های اخیر نیز تعدادی رقم تجاری از ایتالیا وارد و در باغ مادری ایستگاه تحقیقات کمال آباد کرج در دست مطالعه می باشند.

موفقیت یک رقم تجاری، به عوامل زیادی از جمله بازار پسندی، سازگاری با شرایط آب و هوایی مختلف، عملکرد و غیره بستگی دارد. ارقام هلو عمر کوتاهی (۱۰ تا ۲۰ سال دارند. اگر این مدت، با مدت زمانی که برای معرفی یک رقم (بطور متوسط ۲۰ سال طول می کشد مقایسه شود، ارزش و سختی کار اصلاح گران نمایان می گردد. لازم به یاد آوری است با وجود معرفی تعداد زیادی از ارقام جدید، رقم هایی مانند ردهون و جی.اچ. هیل و البرتا سال هاست که ارزش تجارتی خود را حفظ کرده اند. در ادامه، به خصوصیات تعدادی از ارقام تجاری اشاره می شود:

ارقام مهم هلو

جی. اچ. هیل ( J.H. Hale )

موطن اصلی آن آمریکاست. عادت رشدی گسترده و رشد رویشی ضعیف دارد. شروع گلدهی اواخر فروردین و حدود ۱۰ روز به طول می انجامد. این رقم خودعقیم بوده و به گرده افشانی نیاز دارد. از پایان مرحله تمام گل تا رسیدن میوه ۱۲۰ روز زمان نیاز است. زمان رسیدن میوه ها اوایل شهریورماه است. میوه خیلی درشت یا متوسط، شکل میوه نسبتا گرد، رنگ پوست قرمز تند و رنگ گوشت آن زرد است. بافت میوه سفت، قابلیت حمل و نقل آن بسیار عالی است. این رقم هسته جدا و برای مصارف تازه خوری و کمپوت سازی مناسب است. نسبت به یخبندان های شدید در اواسط زمستان و سرمای دیررس بهاره خیلی حساس است، اما نسبت به گرمای زیاد در فصل تابستان مقاوم است. این رقم به بیماری لب شتری حساس می باشد.

رد تاپ (Redtop)

مبداء این رقم کشور آمریکاست. قدرت رشد آن بالا و یکی از ارقام بسیار پربار هلو محسوب می شود. شروع گلدهی از او خر فروردین و طول دورهی گلدهی حدود ۱۰ تا ۱۴ روز است. زمان رسیدن میوه تقریبا در اواخر تیر و اوایل مرداد و میوه ها معمولا به طور یکنواخت می رسند، ولی احتمالا برداشت میوه در دو مرحله صورت می گیرد. اندازه میوه متوسط – درشت، شکل میوه ها نسبتا گرد و درشت، رنگ پوست صورتی و قرمز تند و رنگ گوشت میوه زرد است. این رقم هسته جدا، بافت گوشت آن سفت و قابلیت نقل و انتقال بالایی دارد. نسبت به سرمای دیررس بهاره و دمای بالا در تابستان حساس می باشد. به بیشتر آفات و بیماریها مقاوم بوده و حساسیت خاصی از خود نشان نمی دهد.

رد هون (Redhaven)

مبداء این رقم آمریکاست. از نظر رشد، یک رقم قوی بوده و از ارقام پربار هلو به شمار می رود. زمان گلدهی آن از اواسط تا اواخر فروردین است. طول دوره گلدهی حدود ۱۰ روز، زمان رسیدن میوه اوایل مرداد ماه و از این نظر جزء ارقام میان رس به شمار می رود. رسیدن میوه ها غیریکنواخت و معمولا برداشت میوه در دو تا سه مرحله انجام می شود. شکل میوه نسبتا گرد و کشیده و درشت، پوست به رنگ قرمز تیره و رنگی گوشت زرد، هسته نیمه جدا، بافت گوشت میوه سفت و از قابلیت حمل و نقل و انبارمانی بالایی برخوردار است. بیشتر به صورت رومیزی و نیز در صنایع تبدیلی مورد استفاده قرار می گیرد. این رقم نسبت به سرمای زمستانه مقاوم بوده و به بیماری های لب شتری و لکه باکتریایی هلو حساسیت دارد.

دکسی رد (Dixired)

مبداء این رقم آمریکاست. دارای عادت رشدی گسترده و قدرت رشد بالاست. شروع گلدهی این رقم اوایل فروردین و متوسط طول دوره گلدهی آن ۱۲ روز است. زمان رسیدن میوه اواسط تیر و از این نظر یک رقم نسبتا زودرس به شمار می آید. میوه ها به صورت غیریکنواخت می رسند و برداشت آن در ۲ تا ۳ نوبت انجام می شود. میوه نسبتا درشت، شکل میوه نسبتا گرد، رنگ پوست قرمز تند با زمینه زرد، رنگ گوشت زرد با رگه های قرمز، هسته جدا، بافت میوه سفت و از قابلیت انبارمانی و حمل و نقل بالایی برخوردار است. طعم این رقم بسیار خوب و بیشتر به صورت رومیزی مورد استفاده قرار می گیرد. این رقم نسبت به سرمای دیررس بهاره حساس ولی در برابر دمای بالا در فصل تابستان تا حدودی مقاوم و نسبت به آفت آنارسیا و بیماری لب شتری نیز حساسیت دارد.

اسپرینگ تایم  (Springtime)

مبدا این رقم آمریکاست. رشد رویشی سالیانه آن بسیار خوب و عادت رشد آن به صورت گسترده است. شروع گلدهی آن در اواخر فروردین و میوه های این رقم در اواخر خرداد و اوایل تیر می رسند و از این نظر جزء زودرس ترین ارقام هلو به شمار می آید. رسیدن میوه ها غیر یکنواخت بوده و برداشت در ۳ تا ۴ مرحله انجام می شود. اندازه میوه کوچک، شکل میوه نسبتا گرد و کشیده، رنگ پوست صورتی تا قرمز و رنگ گوشت آن سفید است. میوه از نوع هسته چسبیده، تا حدودی شکاف هسته بوده و به خاطر دارا بودن بافت نرم قابلیت حمل و نقل و نگهداری آن پایین است. با توجه به این که زودرس است، بیشتر برای تازه خوری و بازارهای محلی مناسب می باشد. این رقم نسبت به سرمای دیررس بهاره حساس ولی در برابر گرمای زیاد در فصل تابستان مقاوم است. نسبت به بیشتر آفات و بیماریهای مهم درختان هلو از خود مقاومت نشان می دهد. درختان این رقم پربار بوده و باردهی آنها منظم است.

اسپرینگ کرست (Springcrest)

مبداء این رقم کشور آمریکاست. از نظر قدرت رشد یک رقم قوی و دارای عادت رشد گسترده است. زمان شروع گلدهی اواخر فروردین، طول دوره گلدهی آن حدود ۱۲ روز و از زمان شروع گلدهی تا رسیدن میوه حدود ۷۰ روز طول می کشد. زمان رسیدن میوه اواخر خرداد تا اواسط تیر بوده و از ارقام زودرس محسوب می شود. رسیدن میوه ها به صورت غیریکنواخت بوده و برداشت در ۲ تا ۳ مرحله صورت می گیرد. میوه نسبتا کوچک، شکل میوه کشیده و نسبتا درشت، رنگ پوست قرمز صورتی شفاف، رنگ گوشت زرد، هسته جدا، بافت گوشت سفت، قابلیت انبارمانی حمل و انتقال مناسب و بیشتر به صورت تازه خوری مصرف می شود. این رقم نسبت به سرمای دیررس بهاره حساس ولی در مقابل گرمای زیاد در فصل تابستان مقاوم، همچنین نسبت به آفات و بیماریهای مهم درختان هلو نسبتا متحمل است.

رد اسکین (Redskin)

مبداء این رقم کشور آمریکاست. قدرت رشد بالا و میزان رشد یکساله زیاد و دارای عادت رشد گسترده و شبیه درخت بید می باشد. زمان گلدهی آن در اواسط فروردین و دوره گلدهی آن حدودا ۱۰ روز طول می کشد. از زمان پایان گلدهی تا رسیدن میوه ۱۲۰ روز نیاز است. زمان رسیدن میوه اوایل شهریور ماه و از این نظر یک رقم دیررس محسوب می شود. اندازه میوه متوسط و معمولا به صورت یکنواخت می رسند. شکل میوه نسبتا کشیده، رنگ پوست زرد و قرمز تند، رنگ گوشت زرد، کاملا هسته جدا، گوشت دارای بافت سفت، خاصیت حمل و نقل و انبارمانی بسیار خوب و مصرف آن بیشتر به صورت رومیزی و کمپوت است. این رقم نسبت به سرمای دیررس بهاره نیمه حساس و در برابر گرمای زیاد در فصل تابستان مقاوم است. به بیماریهای لب شتری و لکه باکتریایی حساسیت دارد. دارد.

ارلی گلو (Earlyglo)

موطن اصلی این رقم کشور کاناداست. قدرت رشد آن متوسط و دارای تاج گسترده می باشد. گلدهی در اوایل فروردین و حدود ۱۲ روز طول می کشد. زمان رسیدن میوه اواسط تیر ماه است و از نظر زمان رسیدن یک رقم زودرس به شمار می رود. رسیدن میوه ها به صورت غیریکنواخت بوده و برداشت میوه در ۳ تا ۴ مرحله انجام می شود. میوه ها کشیده و درشت، رنگ پوست زرد- صورتی، رنگ گوشت زرد، هسته چسبیده و شکاف هسته است. بافت گوشت نیمه سفت و از نظر قابلیت حمل و نقل و انبارمانی متوسط است. مصرف آن بیشتر به صورت تازه خوری است. این رقم نسبت به سرمای دیررس بهاره حساس و در برابر گرمای زیاد در فصل تابستان نسبتا مقاوم، نسبت بیماری لب شتری هلو حساس و همچنین در مقابل کمبود آهن نیز بسیار حساس می باشد.

شاستا (Shasta)

مبداء این رقم کشور آمریکا می باشد. قدرت رشد آن بالا، گلدهی در اواخر فروردین و حدود ۱۰ روز طول می کشد. مدت زمان لازم برای رسیدن میوه حدودا ۱۱۰ روز بعد از پایان گلدهی و میوه ها در اواخر مرداد می رسند. این رقم دارای میوه های گرد و کشیده، پوست به رنگ قرمز تیره با زمینه زرد و رنگ گوشت زرد، هسته جدا و بافت نیمه سفت است و مصرف آن بیشتر به صورت کمپوتی است. نسبت به سرمای دیررس بهاره حساس است.

البرتا (Elberta)

مبدأ اصلی این رقم کشور آمریکاست. قدرت رشد آن بالا و شروع گلدهی این رقم حدوده أواخر فروردین و طول دوره گلدهی آن ۸ روز است. از زمان پایان دوره گلدهی تا رسیدن میوه ۹۲ روز زمان لازم است. زمان رسیدن میوه ها حدود اوایل مرداد ماه بوده و از این نظر جزء ارقام میانرس محسوب می شود. شکل میوه ها گرد، بسیار پرزدار، رنگ پوست زرد – قرمز و رنگ گوشت زرد می باشد. بافت میوه این رقم سفت، هسته جدا و از قابلیت حمل و نقل بالایی برخوردار است.

رم استار (Romestar)

مبداء اصلی این رقم کشور ایتالیاست. قدرت رشد بالا، تاج گسترده، شروع گلدهی اواسط فروردین و طول دوره گلدهی آن ۱۰ روز است. از زمان گلدهی تا رسیدن میوه ۱۱۰ روز زمان لازم است. زمان رسیدن میوه ها حدودا اواخر مرداد ماه بوده و از این نظر جزء ارقام میانوس محسوب می شود. شکل میوه گرد، بزرگ رنگ پوست زرد با پوشش قرمز تند، بافت گوشت سفت، پرز کم، هسته جدا، قابلیت حمل و نقل مناسب می باشد. تا حدودی حساس به لکه باکتریایی است.

فایت (Fayette)

مبداء اصلی این رقم کشور آمریکاست. قدرت رشد متوسط، تاج گسترده، شروع گلدهی این رقم حدودا اوایل فروردین و طول دوره گلدهی آن ۱۰ روز است. از زمان گلدهی تا رسیدن میوه ۱۱۰ روز زمان لازم است. زمان رسیدن میوه ها حدودا اواسط شهریور ماه بوده و از این نظر جزء ارقام دیررس محسوب می شود. شکل میوه گرد، بزرگ رنگ پوست زرد با پوشش قرمز، بافت گوشت سفت و عملکرد آن بالا است. دارای طعم بسیار مطلوب و عملکرد بالا ولی حدودی حساس به لکه باکتریایی می باشد.

می کرست (Mayerest)

مبداء این رقم کشور آمریکاست. قدرت رشد بالا، تاج گسترده، شروع گلدهی این رقم زود حدودا اوایل فروردین و طول دوره گلدهی آن ۱۲ روز است. زمان رسیدن میوه ها حدودا اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد ماه بوده و از این نظر جزء ارقام زودرس محسوب می شود. شکل میوه گرد، اندازه متوسط، رنگ زمینه پوست زرد با پوشش قرمز تند، بافت گوشت سفت و دارای طعم بسیار مطلوب و عملکرد بالا می باشد.

اسپرینگ بل (Springbelle)

مبداء این رقم کشور ایتالیاست. قدرت رشد متوسط، تاج نیمه افراشته، شروع گلدهی این رقم حدودا اواسط فروردین و طول دوره گلدهی آن ۱۲ روز است. زمان رسیدن میوه ها حدودا اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد ماه بوده و از این نظر جزء ارقام زودرس محسوب می شود. شکل میوه گرد، اندازه متوسط، رنگ زمینه پوست زرد با پوشش قرمز تند، بافت گوشت سفت و دارای طعم بسیار مطلوب و عملکرد بالا می باشد.

سان کرست (Suncrest)

مبداء این رقم آمریکاست. گلدهی میانرس، میوه متوسط تا درشت، عملکرد متوسط، خاصیت حمل و نقل مناسب، گوشت سفت، هسته جدا، مناسب برای تازه خوری و کمپوت سازی، حساس به لکه باکتریایی است.

ارقام مهم شلیل

ایندیپندنس (Independence)

مبدا این رقم آمریکا است و تیپ رشد قوی بوده و دارای تنهی بزرگ و تنومند است. گلدهی آن از اواسط فروردین آغاز شده و تا ۱۲ روز به طول می انجامد. از زمان تمام گل تا رسیدن میوه نیز ۹۱ روز طول خواهد کشید و میوه ها در هفته اول مرداد ماه می رسند. شکل میوه گرد و رنگ آن قرمز است. رنگ گوشت میوه زرد بوده و خاصیت انبارمانی مناسبی دارد. هسته آن به گوشت میوه چسبیده است.

بیگ تاپ (Bigtop)

مبداء این رقم امریکاست. تیپ رشدی بسیار قوی داشته و زمان گلدهی آن اوایل فروردین و حدود ۱۰ روز بطول می انجامد. عملکرد متوسط و اندازه میوه بزرگ می باشد. رنگ پوست قرمز پر رنگ و گوشت آن زرد و بسیار جذاب است. طعم میوه بسیار شیرین و تقریبا بدون اسید می باشد. این رقم نسبتا زودرس و میوه ها یکنواخت می رسند. زمان برداشت از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا میوه خیلی سریع آب خود را از دست می دهد.

فانتازیا (Fantasia)

مبدا این رقم آمریکا می باشد، تیپ رشدی نسبتا قوی، تاج گسترده، زمان گلدهی اوایل فروردین و حدود ۱۲ روز طول می انجامد. عملکرد بالا، اندازه میوه متوسط تا درشت، رنگ میوه قرمز تیره با زمینه نارنجی، گوشت زرد و بسیار جذاب، هسته جدا مغز هسته شیرین است. فانتازیا یک رقم دیررس بوده و خاصیت حمل و نقل خوبی دارد. به لکه باکتریایی و زنگار نسبتا حساس است.

نکتارد ۶ (۶ Nectared)

مبدأ این رقم آمریکا بوده و تیپ رشدی آن بسیار قوی است. گلدهی از اواخر فروردین شروع و تا ۱۵ روز به طول می انجامد. میوه گرد و قلبی شکل به رنگ قرمز با لکه های زرد است. رنگ گوشت میوه زرد و طعم آن شیرین و معطر است. هسته به گوشت چسبیده و دارای خاصیت انبارمانی مناسبی است.

نکتارد ۹ (۹ Nectared)

مبدأ این رقم آمریکا بوده و تیپ رشدی قوی دارد. شروع گلدهی آن اواخر فروردین است و گلدهی آن ۱۵ روز به طول می انجامد. میوه ها در هفته آخر مرداد ماه می رسند. شکل میوه کمی گرد و کشیده است. رنگ گوشت میوه زرد و اطراف هسته قرمز رنگی است. میوه شیرین و معطر، بافت میوه سفت و خاصیت انبارمانی مناسبی داشته و هسته چسبیده است.

نکتارد (۴ Nectared)

مبدا این رقم آمریکا بوده و تیپ رشدی قوی دارد. زمان گلدهی آن اوایل فروردین بوده و گلدهی آن ۱۲ روز به طول می انجامد و حساس به سرمای زودرس بهاره است. میوه در اواخر تیر تا اوایل مرداد می رسد. میوه ها یکنواخت نمی رسند و در ۳-۲ نوبت برداشت می شود. رنگ پوست قرمز با زمینه سبز، رنگ گوشت زرد و برای تازه خوری مناسب است و قابلیت انبارمانی متوسطی دارد. شکل میوه

گرد و از نوع هسته جدا است.

سان گلد (Sungold)

مبدأ این رقم آمریکا بوده و تیپ رشدی قوی دارد. شروع گلدهی آن از اواخر فروردین بوده و میوه ها در هفته اواخر مرداد ماه می رسند. شکل میوه گرد و رنگ پوست قرمز با زمینه زرد است. گوشت میوه زرد و هسته به گوشت چسبیده است. این رقم خاصیت انبارمانی مناسبی دارد.

سان کینگ (Sunking)

مبدأ این رقم آمریکا بوده و تیپ رشدی آن متوسط است. شروع گلدهی آن اواخر فروردین و به مدت ۱۲ روز است. میوه ها در اواخر تیر ماه می رسند. این رقم زودرس است. شکل میوه گرد و رنگی آن قرمز روشن بوده و طعمی عالی دارد. رنگی گوشت میوه زرد و هسته آن به گوشت چسبیده است و خاصیت انبارمانی مناسبی دارد.

کیوتا(Quota)

موطن این رقم کانادا است و تیپ رشدی قوی دارد. طول دوره گلدهی آن ۱۲ روز به طول می انجامد. میوه ها در اواخر مرداد می رسند. شکل میوه گرد و رنگ زمینه پوست سفید با لکه های قرمز می باشد. رنگ گوشت میوه زرد و هسته آن به گوشت چسبیده است.

استار ک رد گلد (Starkredgold)

موطن این رقم آمریکا بوده و تیپ رشدی متوسط تا قوی دارد. طول دوره گلدهی آن ۱۵ روز به طول می انجامد. از خاتمه گلدهی تا هنگام رسیدن میوه ۱۱۰ روز طول می کشد. میوه ها در اواخر مرداد ماه می رسند. شکل میوه گرد، رنگ زمینه پوست زرد با پوشش قرمز، رنگ گوشت زرد ، هسته چسبیده و طعم آن کمی اسیدی است.

استار سان گلو (Starksungla)

موطن اصلی این رقم آمریکاست. رشد درخت قوی و زمان گلدهی اوایل فروردین می باشد. طول دوره گلدهی آن ۱۰ روز و به سرمای زودرس بهاره حساس است. میوه میان رس و در اواسط مرداد می رسد. رنگ زمینه پوست قرمز شفاف ( شبرنگ ) و رنگ گوشت آن زرد است. اندازه میوه درشت، شکل میوه گرد نسبتا کشیده و مناسب برای تازه خوری و از نوع هسته جداست.

شلیل زرد مشهد

این رقم محلی مشهد بوده و تیپ رشدی قوی دارد. شروع گلدهی اواخر فروردین و دورم گلدهی آن ۱۵ روز به طول می انجامد. میوه ها اواخر تیر ماه می رسند. شکل میوه گرد و کمی کشیده، رنگ پوست سفید مایل به سبز و هسته به گوشت چسبیده است.

شلیل شبرنگ

این رقم محلی کرج بوده و تیپ رشدی قوی دارد. شروع گلدهی اواخر فروردین و گلدهی آن ۱۳ روز به طول می انجامد. میوه ها اواسط مرداد ماه می رسند. شکل میوه گرد و رنگ پوست قرمز، رنگ گوشت زرد و هسته آن به گوشت چسبیده است.

شلیل قرمز پاییزه

این رقم محلی مشهد بوده و تیپ رشدی قوی دارد. شروع گلدهی اواخر فروردین و به مدت ۱۵ روز به طول می انجامد. میوه ها در آخر تیر ماه می رسند. شکل میوه گرد و کمی کشیده و رنگ پوست قرمز پررنگ و هسته آن به گوشت چسبیده است.

شلیل سفید مشهد

این رقم محلی مشهد بوده و تیپ رشدی قوی دارد. شروع گلدهی آن اواخر فروردین او گلدهی آن ۱۵ روز ادامه می یابد. میوه ها حدودا در اواخر مرداد ماه می رسند. شکل میوه گرد و کمی کشیده و رنگ زمینه پوست سفید مایل به سبز و هسته آن به گوشت چسبیده است.

شلیل قرمز بهاره

این رقم محلی مشهد بوده و تیپ رشدی قوی دارد. شروع گلدهی در اواخر فروردین و تا ۱۵ روز ادامه دارد. میوه ها در هفته آخر تیر ماه می رسند. شکل میوه گرد و کمی کشیده، رنگ پوست قرمز و هسته آن به گوشت چسبیده است.

ویژگی های برخی از پایه های درختان هلو

در اصلاح و بهبود پایه های مورد نیاز برای هلوکاری های مدرن، چندین عامل از جمله، توسعه هلوکاری در شرایط نامتعارف و مناطق با سرمای کم، نیاز به پایه های کاهش دهنده قدرت رشد تاج درخت برای کشت های متراکم، دستیابی به پایه های مقاوم به بیماری ها و مشکلات خاک و محیط، به عنوان راه حل جایگزین برای عدم استفاده از مواد ضدعفونی کننده تدخینی خاک مورد توجه محققان قرار گرفته و طی چند ساله ی اخیر، معرفی طیف وسیعی از پایه های مناسب برای درختان هلو، به طور چشمگیری فزونی یافته است. این پایه ها بر اساس مبداء زنتیکی به سه گروه دسته بندی می شوند:

– Euamygdalus (Prunus persica vulgaris)

– Euprunus (P. domestica, P. insititia, P. cerasifera)

– دورگهای بین گونه ای (حاصل از تلاقی های مصنوعی یا طبیعی گونه های Prunus) در زیر به خصوصیات تعدادی از پایه های رایج اشاره می شود:

نما گارد (Nemaguard)

رشد این پایه، یکنواخت و قوی بوده و می تواند رشد و عملکرد خوبی را به پیوند القاء نماید.

نماگارد با تمام ارقام هلو و شلیل سازگار است و به نماتدهای M.javanica,M.incognitaوM. arenaria  مقاومت خوبی دارد. تحقیقات اخیر نشان داده است که نژادهای جدید نماتد مولد گره ریشه، می توانند در ریشه های نما گارد تکثیر شوند. این پایه تا حدودی به گال طوقه مقاوم ولی به پوسیدگی ریشه، ورتیسیلیوم، کلروز آهن و خاک های مرطوب حساس است. کاهش مقاومت به سرمای زمستانه و تولید پاجوش زیاد از معایب این پایه محسوب می گردد.

نمارد (Nemared)

این پایه گزینشی از پایه نماگارد است و برگ های آن به قرمز رنگ می باشد. خصوصیات زراعی آن بیشتر شبیه نماگارد بوده، با این تفاوت که شاخه های جانبی کمتری تولید می کند. رشد زیادی را به پیوند کن القاء می کند. این پایه به نماتد مولد گره ریشه مقاوم، ولی به شانکر باکتریایی حساس است.

گاردین (Guardian)

خصوصیات گاردین شبیه نما گارد است، اما بذر آن قابلیت جوانه زنی کمتری دارد و نسبت به نماتد مولد گره ریشه نیز حساس می باشد. از ویژگی هایی که استفاده از این پایه را رایج نموده، می توان به مقاومت بسیار خوب آن به نماتدهای حلقوی و عارضه ی کوتاهی عمر درختان هلو اشاره نمود. علیرغم حساسیت به آرمیلاریا، این پایه برای خاکهای آلوده به نماتد بسیار مناسب است.

لاول (Lovell)

بذر این رقم هلو از کارخانه های فرآوری تهیه می شود. لاول از قابلیت جوانه زنی بالایی برخوردار است و با تمام ارقام هلو و شلیل سازگاری داشته و قدرت رشد آن از نماگارد کمتر می باشد. خاصیت پاجوش دهی ندارد و به نماتدهای حلقوی، شانکر باکتریایی و عارضه ی کوتاهی عمر، مقاوم است. اما به خاک های سنگین و مرطوب، گال طوقه، فیتو فتورا و آرمیلاریا حساس می باشد.

بایلی (Bailey)

یک گزینش طبیعی از Iowa است که دارای رشد یکنواخت و مناسب است. مقاوم به سرما بوده ولی مقاومت آن تا حدودی از پایه Siberian کم تر می باشد. این پایه به نماتدها مقاومت کمتری داشته و برای خاکهای شنی مناسب است. معمولا، درختان نسبت به پایه لاول کوتاه تر ولی بسیار پر محصول تر هستند. این پایه به نماتد مولد گره ریشه، خاک های سنگین و مرطوب، پوسیدگی ریشه و عارضه کوتاهی عمر درختان هلو حساس است.

سیبرین (Siberian C ) C 

این پایه از کانادا معرفی شده است. نهال های خوب، یکنواخت و مقاوم به سرما تولید می کند. از این رو در نقاط سردسیر از آن استفاده می شود. ارقامی که روی این پایه پیوند می شوند، دارای رشد کم تا متوسط و عملکرد خوب هستند. از دیگر ویژگی های این پایه القاء زودرسی است، ولی به خاکهای مرطوب، نماتدها، شانکر باکتریایی و یا گال طوقه حساس است.

دورگ های بادام * هلو

جی.اف ۶۷۷ (GF677)

یک دورگ جالب بین گونه ای از ترکیب هلو و بادام است. این پایه از طریق قلمه های خشبی و نیمه خشبی تکثیر می شود. در اروپا از طریق ریزازدیادی سالانه میلیونها نهال GF۶۷۷ تولید می گردد. این پایه دارای رشد قوی (۱۵- ۱۰ درصد قوی تر از دانهالهای هلو) و سیستم ریشه ی بسیار مناسب است. با خاک های غیر حاصلخیز و خشک به خوبی سازگار بوده و مقاومت آن به کلروز بالاست. در خاکهایی که ۱۰ تا ۱۲ درصد آهک دارند، قادر است محصول خوبی تولید نماید. این خصوصیات و سازگاری آن با تمام ارقام هلو و شلیل، آن را به یک پایهی استاندارد و مطلوب تبدیل کرده است. این پایه اغلب رشد زیادی را به پیوند القاء می کند، از این رو در سال های اول احداث باغ باعث تأخیر در باردهی و کاهش عملکرد، کاهش اندازه و رنگ میوه می شود. اما پس از رسیدن درختان به ثبات باردهی و برقراری تعادل بین بخش رویشی و زایشی این عوارض برطرف خواهد شد. لازم به ذکر است که پایه ی GF۶۷۷ برای خاکهای قوی، حاصل خیز و کشت متراکم توصیه نمی شود. این پایه به فیتو فتورا و خاک های مرطوب و سنگین حساس است.

فلینم  Felimen (GN22)

این پایه با هلو، بادام و زرد آلو سازگاری خوبی دارد. یک پایه همگروه، حاصله از دورگ بین بادام رقم (Garfi) و هلوى (Nemared) می باشد که در سال ۱۹۹۹ توسط آقای فیلیپه گومز از ایستگاه تحقیقات زاراگوزای اسپانیا معرفی گردید. تکثیر آن به راحتی از طریق قلمه های خشبی و نیمه خشبی امکان پذیر است. قدرت رشد پایه ی پیوند نشده قوی و در سال اول شاخه های کمتری تولید می کند. برگها بزرگ و کشیده و از نظر ظاهری بین هلو و بادام است. از نظر عملکرد و القاء قدرت رشد به پیوندک، همانند پایه GF۶۷۷ می باشد. با خاکهای آهکی سازگار و به کلروز مقاوم، و نسبت به پایه های نگارنم و مونگرو، مقاومت بیشتری به کلروز دارد. هم چنین به نماتدهای مولد گره ریشه ( .MM.javanica،M. hispanica xarenaria و M. incognita ) بسیار مقاوم و به نماتدهای مولد زخم ریشه مقاومت متوسطی دارد. پایه GN۲۲ به خاک های مرطوب و سنگین و گال طوقه حساس می باشد.

گارنم  Garnem (GN15)

این پایه با هلو و بادام سازگاری خوبی دارد و مشخصات آن همانند فلینم میباشد. به راحتی از طریق قلمه های خشبی و نیمه خشبی تکثیر می شود. این پایه با خاکهای آهکی سازگار بوده و در خاک های آهکی به کلروز مقاوم است. از نظر قدرت رشد کمی قوی تر از پایه GF6۷۷ و عملکرد آن تا حدودی بیشتر می باشد. برای واکاری و جایگزینی هلو به جای هلو مناسب است. به نماتدهای مولد گره ریشه شاملMeloidogyne arenaria,M.incognita,M.javanica,M. ,hispanica می باشد. پایه ی GN15 به نماتدهای مولد زخم ریشه، خاک های مرطوب و سنگین و گال طوقه حساس است.

مونگرو Monegro

) GN۹ ) این پایه با هلو و بادام سازگاری خوبی دارد و مشخصات آن همانند فلینم و گارنم می باشد. به راحتی از طریق قلمه های خشبی و نیمه خشبی تکثیر می شود. این پایه با خاکهای آهکی سازگار بوده و مقاومت بیشتری نسبت به گارنم و فلینم به تنش خشکی نشان می دهد. از نظر قدرت رشد کمی قوی تر از پایه GF۹۷۷ و عملکرد، همانند آن می باشد. به نماتدهای مولد گره ریشه شامل Meloidogyne arenaria,M.incognita,M.javanica,M.Hispanicaمقاوم می باشد. پایه ی مونگرو به نماتدهای مولد زخم ریشه، خاک های مرطوب و سنگین و گال طوقه حساس است.

جی.اف ۳۰۵ (GF305)

این پایه، دورگی است که از طرف موسسه INRA معرفی شده و دارای رشد قوی و بسیار یکنواخت است. از این رو در تشخیص بیماریهای ویروسی به عنوان گیاه محک استفاده می شود. علیرغم سازگاری بسیار خوب با تمام ارقام هلو و شلیل، به علت حساسیت زیاد به آگروباکتریوم، فیتوفتورا، پوسیدگی ریشه و نماتدها، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

پایه های گروه P.institia

سنت جولین ( St. Julien )

یک سری ارقام گزینش شده از تودهی آلوی مشتق شده از P.insititia هستند که از نظر خصوصیات ظاهری بسیار شبیه P. domestica می باشند. دانهال های حاصله از آنها از لحاظ ژنتیکی دارای اختلاط بوده که باعث اختلاف در رشد پیوندک می شوند. تعدادی از این ارقام، در ایستگاه ایست مالینگ انتخاب شده اند که در بین آنها سنت جولین A جالب تر بوده و به طور گسترده تکثیر می شود. این کلون از طریق خوابانیدن و همچنین قلمه خشبی تکثیر می شود و با اکثر ارقام تجاری هلو و شلیل سازگار و بسیار مقاوم به سرما می باشد. با این وجود به خاک های آهکی و پاتوژنهایی مانند P. syringae حساس بوده و امروزه نسبت به سایر پایه ها کاربرد کمتری دارد.

کادامان (Cadaman)

یک دورگ بین گونه ای (Peach x P. davidiana ) است. این پایه از طریق قلمههای خشبی و نیمه خشبی تکثیر می شود. از نظر القاء رشد قوی قابل مقایسه با GF۶۷۷ بوده ولی پس از گذشت ۵-۴ سال از احداث باغ، قدرت رشد آن کاهش می یابد. به علاوه کادامان، باعث زودباردهی شده و نسبت به GF۶۷۷ ، عملکرد، اندازه و رنگ میوه ی بهتری را به پیوند ک القاء می کند. این پایه به خاکهای مرطوب و سنگین و کلروز آهن مقاومت خوبی دارد. ولی میزبان خوبی برای نماتد M.xenoplas است. با توجه به قدرت رشد، کادامان برای باغهای متراکم توصیه نمی شود.

پایه های گروه P.domestica

تترا (Tetra)

این پایه از گرده افشانی آزاد آلو به دست آمده و به آسانی از طریق ریزازدیادی و قلمه های خشبی تکثیر می شود. پایه ای قوی و یکنواخت بوده و به راحتی پیوند می شود. پایهی تترا به انواع خاکها سازگار می باشد و از نظر مقاومت به آهک قابل مقایسه با GF۶۷۷ است. همچنین به خاکهای مرطوب و سنگین مقاوم است. این پایه سازگاری خوبی با هلو، شلیل، زردآلو و آلو دارد و پاجوش کمی تولید می کند. در مقایسه با GF۶۷۷ گل دهی آن با حدود ۵ تا ۶ روز تأخیر آغاز می شود، قدرت رشد آن ۱۵ تا ۲۰ درصد کم تر و رسیدن میوه ۳ تا ۴ روز زودتر اتفاق می افتد. این پایه، تقریبا مقاوم به نماتدهای مولد گره ریشه و فیتوفتورا و بسیار حساس به نماتدهای مولد زخم ریشه ( P. valus)  است

پنتا (Penta)

این پایه نیز از گرده افشانی آزاد آلو به دست آمده است و از نظر خصوصیات شبیه پایهی تترا می باشد، با این تفاوت که قدرت رشد بیشتری را القاء می کند و مانند نما گارد حساس به نماتدهای حلقوی است.

دورگ های گروه P.cerasifera

پایه های ۵/۲ Mr . s و ۸/۲ Mr . s

این دو پایه از کشور ایتالیا معرفی و حاصله از گرده افشانی آزاد توده های میروبالان ( P . cerasifera ) می باشند. منشاء Mr. s مشخص نیست، اما چون یک پنتاپلوئید (۴۰=۲n) است، احتمالا می تواند یک دورگی آزاد از (P.cerasifera x P .spinosa) و یا می تواند همانند پایه .Damas GF۱۸۶۹ که آن هم دارای ۴۰=۲n است، یک دورگ بین(P.domesticax P.spinosa ) باشد، زیرا از نظر خصوصیات ظاهری هر دو به P. domestica شبیه هستند. دو کلون Mr. s خصوصیات مشابه زیادی مانند، آسانی تکثیر از طریق خوابانیدن، قلمه خشبی و ریزازدیادی با یکدیگر دارند. تکثیر تجاری این پایه ها از طریق ریزازدیادی صورت می گیرد. پایه ۵/۲  Mr . s  به بیماری زنگ بسیار حساس ولی به فیتوفتورا و آرمیلاریا کم تر حساس است. این پایه ها سازگاری خوبی با تمام ارقام هلو و شلیل دارند و در مقایسه با پایه های بذری هلو ۱۰ تا ۱۵ درصد و در مقایسه با پایه GF۶۷۷ حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد رشد پیوندک را کاهش می دهند. هر دو پایه مقاوم به بیماریهای ناشی از واکاری درختان هلو هستند. با وجودی که در ایتالیا، میزان پاجوش دهی آنها کم گزارش شده، ولی در آمریکا پاجوش دهی زیادی برای ۵/۲ Mr. s مشاهده شده است. عملکرد و اندازه میوه هلو روی این پایه خوب و مواد جامد محلول افزایش یافته و رنگ میوه در مقایسه با پایه GF۶۷۷ بسیار خوب است. تفاوت بین این دو پایه هم گروه در مقاومت بیشتر پایه ۵/۲ Mr . s به گال طوقه، خاک های آهکی و خاکهای ماندابی است و مدت بیشتری نیز می تواند شرایط بدون اکسیژن را تحمل نماید.

ازدیاد درختان و احداث باغ هلو و شلیل

عوامل متعددی از جمله سیستم های کاشت، عملیات زراعی و شرایط محیطی در طول عمر و باردهی اقتصادی باغ های هلو موثرند. در بین این عوامل، کیفیت نهال نقش برجسته و کلیدی را ایفاء می کند. رشد، باردهی و دوام درختان هلو تحت تاثیر پایه ای است که برای آن رقم انتخاب می شود.

کیفیت نهال، به انتخاب درست مواد گیاهی برای تکثیر، روش های تکثیر و مدیریت نهالستان بستگی دارد، که خصوصیات بیوارگانیکی، ژنتیکی و سلامت نهال را تحت تأثیر قرار می دهند. هلو مانند سایر گونه های درختان میوه به صورت ژنتیکی هتروزیگوس بوده از این رو متداول ترین و بهترین روش تکثیر آن، پیوند روی پایه های مناسب است.

با انتخاب پایه ی مناسب، می توان برخی از مشکلات ناشی از تنش های زنده و غیر زنده را برطرف نمود. همچنین می توان با کنترل قدرت رشد، افزایش تراکم کاشت و القاء زودباردهی، هزینه های تولید را به طور قابل توجهی کاهش داد. تکثیر پایه برای درختان هلو از طریق جنسی (پایه های بذری و غیر جنسی (پایه های رویشی) انجام می گیرد.

بیشتر در درخت هلو، نهال هلو ، احداث باغ هلو ، آفات و بیماری های درختان هلو