آبیاری نهال

مرطوب نگه داشتن خاک اطراف ریشه نهال در مراحل اولیه کاشت اهمیت بالایی دارد، اصولا آبیاری نهال باید سبک و با فاصله کم باشد که هم اطراف ریشه خشک نشود و هم این که نهال در حالت غرقاب قرار نگیرد. آبیاری نهال تازه کشت شده باید بلافاصله پس از کشت آن انجام گیرد تا خاک اطراف ریشه به آن چسبیده و نیاز آبی نهال جوان را برای چند روز تأمین نماید.

باید دانست که در آبیاری لزومی ندارد که طوقه درخت با آب تماس داشته باشد چون این کار باعث خیس شدن طوقه نهال شده و موجب پوسیدن آن ناحیه و در نتیجه خشکیدن نهال می گردد. متخصصان حفظ نباتات عقیده دارند در آبیاری اگر طوقه در آب فرو رود موجب شیوع آفات و بیماری ها به خصوص آفات چوب خوار و بیماری های قارچی می شود. در شرایط مساعد، ریشه درختان تا عمق زیاد نفوذ می کند و در جهت افقی نیز برحسب بافت خاک و نوع درخت از هر طرف ۱۵ تا ۳ برابر شعاع شاخساره و یا سایه انداز درخت پخش می گردد. ولی بررسی ها نشان داده که قسمت اعظم ریشه های فعال یک درخت در زیر شاخساره آن، تا ژرفای ۶۰ سانتی متری زمین قرار دارند. بنابر این گیاه عمده ترین قسمت آب و مواد غذایی مورد نیاز خود را از این قسمت خاکه جذب می کند. در نقاطی که بارندگی سالیانه، کمتر از ۷۰۰ میلی متر و با پراکنش مناسب نباشد، باید در ایام خشک، آب مورد نیاز درخت به وسیله آبیاری تامین گردد.

در حال حاضر چهار روش آبیاری عمده، مرسوم است:

الف – روش کرتی یا غرقابی.                ب – روش نشتی

پ – روش بارانی.                             ت – روش قطره ای.

که البته روش بارانی مطلوب برای درختان نیست.

آبیاری گرتی غرقابی

یکی از روش های معمول برای آبیاری گیاهان آبیاری به روش کرتی است. در این روش مزرعه به قطعات مختلف تقسیم و به طور جداگانه تسلیح می شود. سپس دور تا دور شر قطعه با خاک دیواره ی کوتاهی (مرز) ایجاد می گردد. پس از این که کرت آماده شد، عملیات کاشت محصول و آبیاری در آن انجام خواهد شد. برای آبیاری هر قطعه آب را تا ارتفاع معینی وارد کرت می کنند. آب موجود در کرت تا نفوذ کامل باقی می ماند. گاهی پس از نفوذ مقدار مشخصی آب بقیهی آن را از کرمت خارج می کنند.

 آبیاری تحت فشار آبیاری بارانی

روشی است که در آن آب با سرعتی مساوی و یا کمتر از نفوذپذیری خاک شبیه باران بر سطح زمین پخش می شود. مجموعه وسایل و لوله هایی که آب را از منبع آبی تا دهانه ی آبپاش منتقل می کنند (شبکه آبیاری) نامیده می شود. در آبیاری بارانی بر خلاف روش های ثقلی آب در سیستم لوله های بسته و تحت فشار جریان دارد. آبرسانی به زمین هایی که در روش های نقلی ممکن نباشد (یعنی زمین هایی با شیب زیاد) و زمین هایی که بالاجبار در اثر نرسیدن آب و تسطیح نبودن زمین کشت نمی شود با این روش می تواند مورد بهره برداری قرار گیرد. بالا بودن بهره وری آبیاری و کنترل دقیق آب می تواند این روش را در ردیف مناسب ترین روش ها برای آبیاری بسیاری از اراضی کشور قرار دهد. در این روش می توان کودهای شیمیایی قابل حل در آب و دموم را در دسترس گیاهان قرار داد.

انواع سیستم های آبیاری بارانی:

۱- آبیاری بارانی نیمه متحرک (نیمه ثابت)

۲- آبیاری بارانی با سیستم ثابت

۳- آبیاری بارانی با سیستم آبفشان خطی

۴- آبیاری بارانی با سیستم قرقره ای (تک گان)

۵- آبیاری بارانی با سیستم دوار مرکزی

۶-  آبیاری بارانی با سیستم خطی

معایب و محاسن استفاده از آبیاری بارانی

معایب

۱- هزینه اولیه بیستم بالا است.

۲- در مواردی که کشاورزان دارای حق آبه هستند و به طور نوبتی از آب استفاده می کنند، استفاده از سیستم بدون داشتن مخزن ذخیره آب با دشواری مواجه می شود.

۳- در آبیاری بارانی کیفیت آب محدودیت بیشتری را در مقایسه با روش تقلی ایجاد می نماید

۴- در مناطق بادخیز میزان تلفات آب زیاد و یکنواختی آبیاری کم است.

۵- در هوای گرم و خشک شدت تبخیر در موقع أبیاری باعث تلفات آب می شود.

۶- در موقع رسیدن دانه از عمر شبی محو کارمندان می شود

٧- در موقع آبیاری عمل لقاح مشکل می شود.

محاسن

۱- در مصرف آب صرفه جویی می شود.

۲- امکان آبیاری در اراضی شیبیا دار بدون نیاز داشتن به تسطیح فراهم می گردد.

۳- آبیاری با منابع آبی کم که در آبیاری سطحتی نمی تواند مورد استفاده قرار گیرد میسر می شود

۴- امکان آبیاری در بیشتر خاکها و بافت های مختلف (خاک های سبک تا سنگین فراهم می شود.

۵- از مجریان سطحی آب و فرسایش خاک جلوگیری می شود.

۶- محافظت از گیاه در مقابل یخبندان ناشی از سرمای زودرس ممکن است.

۷- امکان سمپاشی و کوددهی فراهم است.

آبیاری قطره ای

روشی است که طی آن آب با فشار کم و از روزنه یا وسیله ای به نام (قطره چکان از شبکه خارج گردیده و به صورمت، قماراتی در پای بوته ریخته می شود. شبکه آبیاری قطره ای که آب را در سراسر مزرعه توزیع می نماید مانند شبکه آبیاری بارانی است و تفاوت این دو روش در نحوه توزیع آب در سطح خاک است. در هر دو روش آب، با فشار در لوله ای بسته منتقل می گردد که در آبیاری بارانی به وسیله ی آبپاش و با فشار زیاد و در آبیاری قطره ای به کما قطره چکان و با فشار کنم به گیاه داده می شود، از شخصیات بارز آبیاری قطره ای تحویل آب با دبی کم و در منطقه ریشه است.

لوازم آبیاری قطره ای

آبیاری قطره ای: این روش آبیاری ابتدا در گلخانه ها مرسوم بود، ولی در سال های اخیر به مزارع نیز کشانیده شده است. گرچه در محیط گلخانه می توان تمام خاک گلدان را، بدین شیوه مرطوب نگاه داشت ولی در مزرعه، عملا همه خاک گرداگرد ریشهها مرطوب نمی گردد، ولی به تحقیق ثابت شده است که اگر حدود ۲۵ درصد از ریشه های گیاه، به اندازه کافی، آب دریافت دارند گیاه می تواند به رشد عادی خود ادامه دهد. با آبیاری قطرهای به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه جویی به عمل می آید. وسایل مورد نیاز این شیوه آبیاری عبارتند از: پمپ، لوله های پلاستیکی (به قطر کم) و قطره چکان های کوچک که آب از آنها به صورت قطره قطره بیرون بیاید.

به فراخور اندازه گیاه، معمولا پای هر بوته یا بین هر دو تا چهار بوته یک قطره چکان قرار میدهند. مجرای قطره چکان قابل تنظیم است و به فراخور نیاز گیاه، می توان میزان آب را کنترل کرد. لوله های اصلی را معمولا به قطر ۵ سانتی متر و لوله های فرعی را به قطر یک سانتی متر انتخاب می کنند، البته این اندازه ها استاندارد نیست بلکه بر حسب نوع گیاه می تواند تغییر کند. لوله ها از پلاستیک سیاه برگزیده می شوند که هم قیمت آن ارزان تر است و هم به سبب رنگ سیاه آنها جلبک ها نمی توانند بر روی آنها رشد کنند. کودهای شیمیایی را می توان در آب حل کرد و به گیاه داد. گرفتگی لوله ها و قطره چکان ها از معایب این روش است که با نصب فیلترها می توان تا حدودی از آن جلوگیری به عمل آورد. لوله ها معمولا هم سطح زمین قرار می گیرند و در آخر فصل جمع آوری می شوند.

جدول. تخمین کلی نیازهای سیستم آبیاری قطره ای برای کشت های مختلف.

آبیاری قطره ای یکی از روشهای پیشرفته آبیاری تحت فشار می باشد که در آن آب به وسیله ی فشاری که توسط پمپ و یا اختلاف ارتفاع به وجود می آید وارد مجموعه یا سیستم لوله کشی شده و توسط قطره چکانها به صورت قطره در پای بوته ها با درختان میوه نفوذ و با مصرف حداقل آب، نیاز آبی گیاه را تامین می کند که راندمان آبیاری در این روش نزدیک ۹۰% می باشد. سیستم آبیاری قطره ای از سه بخش عمده تشکیل شده است:

الف: دستگاه تنظیم مرکزی (کنترل مرکزی سیستم).

ب: شبکه ی توزیع و آبرسانی (لوله های انتقال آب).

ج: قطره چکان ها۔

الف: (دستگاه تنظیم مرکزی: این بخش معمولا در ابتدای هر سیستم و نزدیک منبع آب تعبیه می گردد که شامل قسمتهای زیر می باشد: پمپ، فیلتر یا صافی، سیکلون، شیر تنظیم دار، مخزن کود و مواد شیمیایی کنتور آب، دستگاه تنظیم کنند. ۵، فشار سنج ها. کارهایی که در این بخش انجام می شود عبارتند از: تحت فشار قرار دادن آب، تصفیه آب، تعیین مدت زمان آبیاری، اضافه نمودن کرد و مواد شیمیایی لازم به آب می باشد..

ب: (شبکه ی توزیع و آبرسانی: کار انتقال آب در روش آبیاری قطره ای به عهده ی لوله های اصلی لوله های رابط و لوله های جانبی می باشد. لوله های اصلی عملی رسانیدن أب از ایستگاه پمپاژ به لوله های با پا جمع کننده در باغ یا مزرعه را به عهده دارند. لوله های رابط، آب را از لوله های اصلی به لوله های فرعی می رساننده لوله های فرعی یا جانبی که قطره چکان ها روی آنها تعبیه شده، در کنار درختان با بوته ها قرار گرفته و مکمل آبیاری را انجام می دهند. جنس این لوله ها معمولا از پلی اتیلن یا  PVC می باشد. در سیستم آبیاری قطره ای می توان تمام سیستم یعنی لوله های اصلی، رابط و جانبی را در زیر زمین قرار داد، ولی بهتر است فقط لوله های اصلی و رابط زیر زمین بوده و لوله های جانبی در کنار هر ردیف از درختان بر روی دمداح خاک قرار گیرند.

ج: قطره چکان هما : قطره چکان ها، آب را به صورت قطره هایی پشت سر هم در اختیار گیاه قرار میدهند و از مواد پلاستیکی محکم ساخته شده اند که انواع مختلفی دارد. ساختمان قطره چکان ها طوری است که جلوی فشار اضافی آب را گرفته و در مقابل سرما، گرما و مواد شیمیایی نیز مقاوم می باشند.

مزایای سیستم آبیاری قطره ای

1. بالا بردن راندمان آبیاری در حدود ۹۰%

٢. افزایش رشد و عملکرد محصول

3. ۳٫ استفاده بهینه و مؤثرتر از آب موجود.

۴. کاهش خسارتهای ناشی از شوری.

۵. کاهش هزینه های کارگری.

6. سهولت در انجام عملیات زرعی

٧. محدود شدن رشد و تکثیر علفهای هرز.

۸. تسهیل در تامین کود و مواد شیمیایی برای گیاهان

9. کاهش یا نبود رواناب سطحی.