نام: نهال سنجد یا زیتون وحشی یا زیتون روسی
نام انگلیسی: Japanese silverberry، autumn olive
نام علمی: Elaeagnus angustifolia
مشخصات:
گیاه سنجد (Elaeagnus angustifolia) که در انگلیسی به آن زیتون وحشی ، زیتون روسی ، توت نقره ای و یا زیتون ایرانی نیز گفته می شود، گونه ای از Elaeagnus و هم خانواده انگور ژاپنی است. این درخت بومی قسمت های غربی و مرکزی آسیا، اعم از افغانستان ، از جنوب روسیه و قزاقستان گرفته تا ترکیه، ایران و بخش هایی از پاکستان است. همچنین زیتون وحشی هم اکنون به طور گسترده ای در آمریکای شمالی معرفی شده و کشت می شود. علت نامگذاری آن از شباهت بسیار زیاد ظاهریش با زیتون (Olea europaea) است، اگرچه که در یک خانواده گیاه شناسی متفاوت از زیتون به نام Oleaceae قرار می گیرد.
سنجد یک درختچه خاردار نسبتا کوچک است که از ارتفاع ۵ الی ۷ متر رشد می کند. ساقه ها، جوانه ها و برگ های آن دارای پوشش متراکم نقره ای رنگ و گاهاً کمی زنگ زده است. برگهای سنجد متناوب، نوک تیز ، با طول ۴الی ۹ سانتیمتر و عرض ۱٫۰ الی ۲٫۵ سانتیمتر و با حاشیه صاف هستند. گلهای سنجد بسیار معطرند که در خوشه های یک تا سه تایی ظاهر می شوند. این گل ها به طول ۱ سانتی متر و به رنگ زرد یا کرم مشاهده میشوند که دارای چهار گلبرگ است.
گل سنجد در اوایل تابستان ظاهر می شود و سپس به خوشه های میوه تبدیل می گردد. این میوه ها اندازه ای کوچک (حدود ۱٫۰الی ۱٫۷ سانتیمتر) دارند. این میوه ها برنگ نارنجی یا قرمز اما پوشانده شده در زیر لایه ای نقره فام دیده می شوند. میوه های سنجد همانند انگور ژاپنی شیرین هستند ، هرچند که بافتی نسبتاً خشک دارند. دانه های میوه سنجد توسط بسیاری از گونه های پرندگان که از میوه آن تغذیه می کنند، پخش می شود. این درخت از ۳ سالگی شروع به دادن گل و میوه می کند.
از زیتون وحشی بدلیل داشتن گلهای معطر ، میوه خوراکی ، شاخ و برگهای نقره فام بسیار جذاب و پوسته تنه سیاه رنگ، به عنوان یک گیاه زینتی استفاده می شود.
در ایران از پودر میوه خشک زیتون وحشی مخلوط شده با شیر برای درمان آرتریت روماتوئید و دردهای مفاصل استفاده می شود. همچنین شواهدی وجود دارد که تأثیرات مفید عصاره زیتون وحشی را در کاهش علائم استئوآرتریت با اثربخشی قابل مقایسه با استامینوفن و ایبوپروفن نشان می دهد. زیتون وحشی در ایران باستان تا کنون سنجد یکی از اقلام مورد استفاده در هفت سین بوده است.
یکی از ویژگیهای منحصر به فرد درختچه زیتون وحشی آنست که می تواند نیتروژن را در ریشه های خود برطرف کند و این امکان را به این گیاه می دهد تا روی لایه های معدنی لخت رشد کند.
کشت زیتون وحشی در ایالات متحده و نیومکزیکو سابقه طولانی دارد. این گونه توسط جان جرارد تحت عنوان Zizyphus cappadocica معرفی شد و توسط جان پارکسون تا سال ۱۶۳۳ کشت گردید و همچنین در سال ۱۷۳۶ در آلمان نیز توسعه پیدا کرد.
این گونه در اواخر قرن نوزدهم به آمریکای شمالی معرفی شد و از طریق مصرف میوه هایش توسط پرندگان که دانه ها را پراکنده می کنند، گسترش یافت. زیتون روسی در بسیاری از مناطق ایالات متحده به عنوان یک گونه تهاجمی در نظر گرفته می شود زیرا در خاک فقیر رشد می کند، نهال بسیار مقاوم دارد، در چند سال بالغ می شود و پوشش گیاهی بومی منطقه را از بین می برد. غالباً به زیستگاههای ساحلی حمله می کند و سیستم ریشه ای آن با گسترش سریع می تواند این گیاه را به آفت تبدیل کند.
سنجد در وحله اول توسط بذر تکثیر می شود اگرچه برخی از آنها با خوابانیدن شاخه و انتشار رویشی نیز گسترش می یابد.
