دوتزیا

نام: دوتزیا یا دوتسیا

نام علمی: Deutzia

مشخصات: 

دوتزیا گونه ای از گیاهان گلدار است که بومی آسیای شرقی و مرکزی (از هیمالیا شرقی تا ژاپن و فیلیپین) ، و آمریکای مرکزی و همچنین اروپا می باشد. این جنس در حدود ۶۰ گونه از گیاهان گلدار در خانواده Hydrangeaceae را شامل شده که بیشترین تنوع گونه آن در کشور چین (در حدود ۵۰ رقم مختلف) مشاهده شده است. گیاه دوتزیا به نام گیاهشناس معروف هلندی در قرن هجدهم، یوهان وان در دوتز نامگذاری شده است.

ارقام دوتزیا درختچه هایی با ارتفاع از ۱ تا ۴ متر هستند. بیشتر ارقام دوتزیا برگریز بوده اما برخی از گونه های نیمه گرمسیری آن همیشه سبز هستند. برگهای دوتزیا در جهت های متضاد ، فرم ساده و با حاشیه های دندانه دار به چشم می خورد. گل ها در ارقام مختلف بصورت خوشه ای و یا در گل آذین های تک تولید می شوند. گل دوتزیا در بیشتر گونه ها سفید است، اما در برخی از رقم ها گل های صورتی مایل به قرمز نیز مشاهده می شود.

میوه دوتزیا یک کپسول خشک است که حاوی تعداد زیادی دانه کوچک است. شناسایی ارقام مختلف دوتزیا از بذر بسیار دشوار است و اغلب نیاز به جزئیات میکروسکوپی از پرزهای برگ گیاه و همچنین ساختار کپسول بذر دارد.
گیاه دوتزیا از گیاهان جدید در گلکاری باغ و باغچه ها بشمار می رود. به استثنا رقم اسکابرا D. scabra با گل های خوشه ای که در باغ های ژاپن توسط انگلبرت کائمپفر (سال ۱۷۱۲) و کارل پیتر تونبرگ (سال ۱۷۸۴) مورد توجه قرار گرفت. اما تا دهه ۱۸۳۰ دوتزیا در اروپا دیده نمی شد و دو سوم از گونه های شناخته شده دوتزیا در قرن بیستم جمع آوری و نامگذاری شده است.
بطور کلی کاربرد دوتزیا زینتی بوده و بواسطه گلهای سفید و صورتی اش بسیار مورد توجه قرار دارد. دوتزیا در فضای سبز بصورت تکی یا چندتایی برای ایجاد پرچین کاشته می شود. امروزه بسیاری از ارقام دوتزیا و گونه های هیبریدی آن برای استفاده در تزیین باغ ها و محوطه سازی بکار می روند. از جمله گونه های هیبریدی با گل های دو تایی؛ به عنوان مثال ، Deutzia × lemoinei ترکیبی از D. gracilis و D. parviflora است.
در ژاپن رقم اسکابرا Deutzia scabra برای پولیش کردن چوب استفاده می شود.

معروف ترین ارقام و هیبریدهای دوتزیا که جایزه انجمن باغبانی رویال باغ را نیز کسب کرده اند، بشرح زیر است:

Deutzia gracilis ‘Nikko
Deutzia monbeigii
Deutzia scabra ‘Candidissima
Deutzia scabra ‘Codsall Pink
Deutzia setchuenensis var. corymbiflora
Deutzia × elegantissima ‘Rosealind
Deutzia × hybrida ‘Contraste
Deutzia × hybrida ‘Mont Rose
Deutzia × hybrida ‘Strawberry Fields

لازم به توضیح است که شناسایی ارقام مختلف دوتزیا از یکدیگر می تواند دشوار باشد و گاهی نیازمند بررسی آزمایشگاهی است. برای مثال بسیاری از گیاهان زیر کشت و تولید که تحت عنوان دوتزیا اسکابرا D. scabra عرضه می شوند در واقع رقم D. crenata هستند.

گیاه دوتزیا در مناطق نیمه گرمسیر به خوبی رشد میکند. این گیاه بوته های سفت و سختی دارد اما ارقامی که خاستگاهشان از مناطق آسیایی و شرق دور هستند، ممکن است در اقلیم های معتدله در زمستان یخ زده و از بین بروند. علی الخصوص، گونه های زودگل و ارقام هیبریدی دوتزیا که به گلدهی زودرس می رسند اما در اثر سرما یخ میزنند. بهتر است بمنظور پرورش این گل در مناطق معتدله کاشت آن در مناطق نیم سایه باغ که هوای خنک تری دارد اما از نور آفتاب نیز برخوردار است، انجام شود. در زمستان نیز مراقبت های لازم برای جلوگیری از یخ زدگی همچون پوشانیدن ساقه های گیاه با کیسه صورت گیرد.
خاک مناسب برای رشد دوتزیا خاک لومی شنی غنی با زهکشی خوب است. اگرچه دوتزیا به خاک حساس نبوده و در هر نوع خاک اسیدی، خنثی و یا قلیایی رشد میکند. آبیاری این گیاه میبایست مرتباً و در زمان خشک بودن سطح خاک صورت بگیرد.
هرس درختچه دوتزیا بلافاصله پس از پایان دوره گل دهی صورت می گیرد. سر شاخه های گل داده و برخی شاخه های قدیمی را از سطح زمین قطع می شوند تا جا برای شاخه های نو نیرومند تر باز شود.

تکثیر

تکثیر گیاه دوتزیا به سه روش صورت میگیرد؛
۱- کاشت بذر در فصل بهار
۲- قلمه خشبی نرم در تابستان و قلمه خشبی سخت در پاییز
۳- تقسیم بوته ای
بذرهای دوتزیا میبایست در اواخر زمستان در گلخانه کشت شود. بذر دوتزیا گیرایی خوبی داشته و در دمای ۱۸ درجه سانتیگراد پس از یک تا سه ماه جوانه می زند. نشاها پس از رشد مناسب و رفع خطر سرما در اواخر بهار یا اوایل تابستان به محل زمین اصلی یا فضای سبز منتقل می شوند.

استفاده از قلمه های خشبی برگرفته از بوته در حال خواب زمستانه ساده ترین راه تکثیر دوتزیا است. همچنین می توان از قلمه های نیمه خشبی برگرفته در اواخر تابستان و اوایل پائیز استفاده کرد.