مشخصات کلی :
نهال شلیل شمس (دیررس) رقمی با رشد متوسط و نسبتا پربازده است. این نوع از شلیل شمس دیررس بوده و محصول دهی و برداشت آن در اواخر تیر ماه صورت می گیرد. ارتفاع درختان غیرپاکوتاه شلیل به ۴تا ۵ متر رسیده و دارای شاخههای فراوان میباشد. درخت شلیل سه نوع شاخه ساده، مرکب و کاذب تولید میکند. شاخههای ساده فقط جوانه رویشی تولید میکنند، شاخههای مرکب جوانه رویشی و زایشی و شاخه کاذب در طول شاخه جوانه زایشی و در نوک، جوانه رویشی تولید میکند که در هنگام هرس، نوک شاخه کاذب حذف میشود. برگهای درخت شلیل بیضی شکل و کشیده بوده و دارای کنارههای ارهای میباشند. گلهای شلیل زودرس هستند و قبل از باز شدن برگها ظاهر میشوند و به این ترتیب منظره زیبایی به درخت میبخشند. گلهای شلیل به رنگ سفید، صورتی یا قرمز بوده و بر روی شاخههای یکساله ظاهر میشوند. اکثر ارقام شلیل خودبارور بوده و گرده افشانی آنها قبل از شکوفه دادن گل انجام می شود. شلیل ۳-۲ سال پس ازکشت آغاز به گلدادن کرده، اولین میوه اقتصادى خود را در سال چهارم یا پنجم تولید مىکند که البته در ارقام پیوندی و جدید بسیار زودتر به گلدهی و میوه دهی اقتصادی می رسند.
ویژگی خاک:
نهال شلیل شمس طالب خاکهای زهکشی شده با بافت شنی لومی می باشد و خاکهای با بافت سنگین و زیاد مرطوب مناسب پرورش شلیل نیست. ریشه شلیل شمس، در برابر کمبود تهویه خاک بسیار حساس است و از غرقاب شدن، به شدت آسیب مىبیند. این درخت، براى بهترین رشد، به خاکهاى نسبتاً سبک، با ژرفاى ۱ تا ۵/۱ متر و زهکش کامل نیاز دارد.
شرایط محیطی:
درخت شلیل قابلیت پرورش در نقاط مختلف کشور را داشته و ایران یکی از مناطق مهم پرورش شلیل در جهان به شمار میرود. این درخت در شرایط آب و هوایی با تابستان گرم و زمستان کمی سرد می تواند به خوبی رشد کند. مقاومت شلیل به سرمای زمستانه تا منفی ۲۰ درجه سانتی گراد(۲۰-) بوده و به سرماهای دیررس بهاره حساس می باشد و گل های آن در سرمای بهاره ی ۳- از بین می روند. نیاز سرمایی جوانه های شلیل برای اتمام استراحت ۴۰۰ الی ۱۰۰۰ ساعت زیر ۷+ درجه سانتی گراد تامین می شود. در سرمای بسیار زیاد و طولانی، جوانهها و حتى شاخههاى جوان خشک مىشوند. شلیل، در برابر گرماى تابستان تقریبا مقاومت خوبی دارد.
نیاز آبیاری:
نیاز آبی درختان شلیل شمس نسبتا زیاد بوده و احداث باغ شلیل نیازمند وجود آب کافی جهت آبیاری مناسب است. درخت شلیل درسال نیاز به ۲/۵ الی ۷/۵ متر مکعب آب (حدود ۱۰ لیتر در هفته) دارد.
پایه پیوند:
ازدیاد شلیل شمس غالبا به روش پیوند صورت می گیرد. بهترین پایه براى شلیل، دانهالهاى خود شلیل (شفتالو) یا هلو می باشد در عین حال نهال شلیل را مىتوان روى پایههاى زردآلو، بادام و آلو نیز پیوند زد.
فواصل کاشت و چالگود:
در احداث باغ شلیل فاصله بین درختان بصورت ۲×۴ متر یا ۳×۳ متغیر است، ولی در بین ردیفها رعایت فاصله حداقل ۳ متر الزامی است. بنابراین در هر هکتار بین ۸۰۰ تا ۱۱۰۰ اصله درخت خواهیم داشت.
پس از تعیین فواصل کاشت عملیات میخکوبی انجام می شود. سپس اقدام به علامت گذاری برای محلهای حفر چاله نموده و در همان نقطه بطور دقیق چاله حدود یک متری حفر میگردد. با این روش فواصل بین ردیفها رعایت می شود. محل پیوند در بیرون خاک و در جهت مسیر باد قرار گیرد.
آفات و بیماری ها:
بیماری های قارچی شایع در درختان شلیل لب شتری و غربالی هستند که به راحتی با سمپاشی در فواصل معین قابل پیشگیری است. همچنین یکی از آفات مهم درختان هسته دار شپشک نخودی (که در اصطلاح محلی شته خونی میگویند) میباشد که در اواخر زمستان سم پاشی روغن ولک (دو لیتر در صد لیتر آب) به همراه یکی از حشره کش های اختصاصی نفوذی مثل دورسبان یا اتیون یا آدمیرال و تکرار آن بعد از گلدهی فقط سمپاشی با حشره کش های فوق براحتی قابل کنترل است.
عمر مفید:
عمر درختان شلیل شمس کوتاه بوده و حدود ۱۰ تا ۱۵ سال است و علت عمر کم آن چوب ترد و شکنندهاش است و علت تردی چوبش نسبت زیاد پوست به استوانه مرکزی آن است.
هرس:
نهال شلیل معمولاً به روش جامى تربیت و پس از باروری، هر ساله هرس مىشود تا به تولید شاخههاى جوان تر، که در سال بعد گل و میوه خواهند داد بپردازد.
مشخصات میوه:
شلیل شمس دیر رس میوه ای باطعم شیرین است به رنگ پوست سبز یا زرد بسیار کمرنگ دارد که نسبت به سایر ارقام شلیل کمیاب تر می باشد. رنگ گوشت میوه نیز سفید مایل به زرد است .در این نوع از شلیل شمس نیز هسته به گوشت چسبان است و مصرف تازه خوری دارد.