هویج /Carrot
نام علمی:Daucus carota
مبدا: اطراف سواحل مدیترانه
خانواده: چتریان Umbelliferaceae
نوع: بوته ای دوساله
مشخصات گیاه شناسی : هویج گیاهی است دوساله، که در سال اول ریشه های ضخیم خوراکی در زیر خاک، و برگهای متناوب و پهنک منقسم به بریدگیهائی باریک و نازک در سطح خاک تولید می نماید، و در سال دوم از وسط برگها ساقه گل دهنده به طول تا یک متر ظاهر می سازد. گل ها کوچک، سفید و مجتمع به صورت چتر مرکب است.
آب و هوا : هویج محصول فصل خنک می باشد. در مقابل سرما و یخبندان مقاوم است، لیکن گرما و خشکی را نمی تواند تحمل نماید.
کود:
هویج مانند سایر سبزی های ریشه ای طالب خاک عمیق و نرم ولیمونی و سست می باشد، در خاک های سنگین ریشه ها کج شده، و بر رشد رویشی افزوده می گردد. PH مناسب خاک برای هویج بین ۷-۵/۶ می باشد.
هویج نیاز وافری به انواع کودهای حیوانی و شیمیائی دارد. برای تأمین نیاز گیاه لازم است در هنگام تهیه زمین ۳۵-۲۵ تن کود پوسیده دامی در هکتار با خاک مخلوط گردد. کمبودهای عناصر اصلی و فرعی پس از انجام آزمایش خاک مشخص می گردد، لذا براساس نیاز خاک می توان از کودهای شیمیائی در مراحل مختلف رشد استفاده نمود. حسب آزمایشات به عمل آمده در سیکل رشد هویج نیاز به ۹۰ کیلوگرم نیتروژن، ۱۲۰ کیلوگرم فسفر، و ۱۶۰ کیلوگرم پتاسیم در هکتار می باشد.
مشخصات بذر: بذر هویج خاکستری رنگ و دارای برآمدگی است.
واریته ها را می توان براساس شکل و اندازه انتخاب نمود. انواع دارای اندازه کوتاه تا متوسط یا بسیار کوتاه در خاک های سنگین نتیجه بهتری نسبت به انواع دارای اندازه بلند می دهند و به راحتی از زمین خارج می گردند.
الف – واریته های کوتاه تا متوسط: مناسب خاک های سنگین و پائیز و زمستان بارانی.
۱-Red Cored Chantenay دارای اندازه متوسط، سنگین، و ۷۰ روزه قابل برداشت.
۲-Royal Chantenay کمی طویل تر از شماره ۱، یک نژاد اصلاح شده، و ۷۰ روزه قابل برداشت.
۳-Spartan Bonus کمی طویل تر از متوسط و سنگین، و ۷۵ روزه قابل برداشت.
۴-Danvers Half Long به رنگ نارنجی روشن، و ۷۵ روزه قابل برداشت.
ب – واریته های باریک و دراز: مناسب خاک های شنی سبک و عمیق.
۱-Nantes دارای کیفیت مرغوب، در آب و هوای بارانی پائیز ترک خوردگی به وجود می آید. .
۲-“Imperator کیفیت مرغوب، به طول ۵/۲۲-۲۰ سانتیمتر، استاندارد مارکتینگ، ۷۵ روزه تا برداشت.
۳-‘Gold pak به رنگ تیره، به طول ۵/۲۲-۲۰ سانتیمتر، ۷۵ روزه تا برداشت.
ج – واریته خیلی کوتاه: “Oxheart مناسب خاک های سنگین، فربه و کوتاه، ۷۵ روزه تا برداشت.
طرز کاشت: بذور هویج مستقیما در محل اصلی کشت می گردد. مقدار بذر لازم برای کشت دست پاش ۶-۵ کیلوگرم در هکتار و برای کشت خطی ۵/۴-۳ کیلوگرم در هکتار می باشد. هنگام کاشت بذر در مناطق سردسیر، پس از رفع سرمای زمستان و در اوائل بهار، و در مناطق گرمسیر در پائیز و یا زمستان است. فاصله خطوط یا ردیف ها ۴۰ سانتیمتر، عمق کاشت در حدود ۲-۱ سانتیمتر، و فاصله بین بوته ها ۵-۳ سانتیمتر است. جوانه زنی بذور به کندی و ظرف یک تا دو هفته صورت می گیرد. بین کاشت بذر و مرحله چهار برگی شدن نبایستی آبیاری شود زیرا باعث سله بستن خاک و مانع رشد می گردد. هرچه تراکم بوته ها در واحد سطح کمتر باشد، ریشه رشد بهتری خواهد داشت.
برداشت: با زرد شدن برگها، ریشه ها آماده برداشت گردیده است. در سطوح کوچک برداشت با وسائل دستی از قبیل بیل و در سطوح بزرگ با ماشین آلات مخصوص برداشت اعمال می گردد. مقدار تناژ محصول در هکتار بستگی به عوامل متعددی از قبیل واریته، آب و هوا، درجه حرارت، فواصل بین بوته ها، و سایر مراقبت های لازم دارد.
مراقبت و نگهداری: آبیاری به موقع، وجین، سله شکنی، تنک کردن. هویج نیاز به آب فراوان دارد. آبیاری به موقع باعث افزایش عملکرد می شود. یک دوره خشکی موجب ترک خوردن هویج می گردد.
آفات و بیماری ها: آفاتی از قبیل شته ها، سرخرطومی هویج و ملخ این گیاه را مورد حمله قرار می دهند، لیکن قادر به آسیب رسانی چندانی نمی باشند. از آفات دیگر مگس هویج، و سوسک هویج و کرم مفتولی هستند. این گیاه نسبت به شماری از امراض حساسیت نشان داده و خساراتی به آن وارد می گردد. یکی از این بیماری ها به نام Leaf blight که از بذور آلوده انتقال می یابد، در شرایط گرم و مرطوب موجب آسیب رسانی به برگ ها می گردد. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری بایستی از بذور سالم استفاده شود.
آفت دیگری به نام کپک سفید اسکلروتینیا که موجب پوسیده شدن و ریشه ها می گردد.
ارزش غذائی وداروئی : ه ویج دارای ویتامین های K,E,D,C,B, A ، کاروتن، هیدروکاروتن، املاح، پکتین و آسپاراژین است. خواص درمانی آن شامل: پیشگیری از کوری، ضد سرفه، درمان سنگ کلیه و مثانه، ملین، تقویت کننده قوه باه، رفع یبوست، تصفیه خون، کاهش کلسترول خون، ضد سرطان روده، پاک کننده رسوبات دیواره عروق می باشد.
