مدیریت بیماری ها و آفات آناناس
آناناس گیاهی است که به صورت تکه محصول در مزارع بزرگه کشته می شود. ولی به صورت توأم با محصولات دیگر و یا به صورت تناوبی، کشت نمی کنند بنابراین، می تواند محل تجمع بیماری ها و آفات باشد. برخی از آفات و بیماری های ناناس در مناطق خاصی شیوع دارند. در حالی که پاره ای دیگر از آفات و بیماری های آناناس در همه جا یافت می شوند. در بین ارقام مورد کاشت، رقم اسموث کاین به طور نسبی به اکثر بیماری های آناناس مقاوم است.
بیماری ها و نماتد
مهم ترین بیماری آناناس پژمردگی شپشک آردی که نام علمی آن Dysmicoccus brevipes و یا Dysicnicoccus neobrevipes است. علت پژمردگی یا مربوط به معامل ویروس است که توسط شپشک منتقل می شود و یا مربوط به فیتوتوکسین که به وسیله شپشک آرد آلود منتقل می گردد. مورچه ها تنها موجوداتی هم هستند که با شپشکها در تماس هستند و از آنها مواظبت می کنند. مورچه ها، شپشکها را از بوته ای به بوته دیگر منتقل می نمایند. در جنوب آمریکا و هاوایی اکثر مورچه هایی که در تماس با این شپشک ها هستند به نام رایچ مورچه سر بزرگ و با نام علمی Pheidole inegacephala است. جهت جلوگیری از گسترش بیماری لازم است که جمعیت مورچه ها کنترل گردد. شپشکها بر روی ریشه، ساقه گل گاه میوه های در حال رشد و بر روی میوه فعالیت دارند.
بوته های آناناس که تحت تأثیر عامل پژمردگی قرار می گیرند، کوتاه باقی می مانند و نوک برگها زرد و سپس قرمز می شوند. علامت این بیماری شبیه به اثرات فیزیولوژیکه تنش شدید حاصل از خشکی است. برخی از کلون های رقم اسموث کاین مقاومت جزیی به این آفت از خود نشان داده اند. اما هنوز از این کلون ها در راستای ایجاد ارقام مقاوم استفاده نشده است. تنها مبارزه با آفت شپشک آرد آلود در لبه مزرعه بیشتر است؛ زیرا منبع اصلی این آفت علفهای هرز نزدیک مزرعه است و در آن جا آفت به مزرعه منتقل می گردد. بهترین راه کنترل جمعیت آفت استفاده از چند نوار کاشت آناناس به طور موازی با مزرعه است و بین این نوارهای کاشته بایستی از جاده و یا معبری که بین مزرعه و نوارهای کاشت فاصله می اندازد، استفاده نمود.
از دیگر بیماری های مهم آناناس پوسیدگی مغز اناناس و ریشه تأتا با عامل Phytoplitlanta cinnararaini است که معمولا در خاکهای نیوع پیدا می کند که از نظر زه کشی ضعیف و اسیدیته خاک بالای ۵/۵ و مقدار بارندگی بالا باشد. پاجوش و تاج آناناس در زمان بارندگی به پوسیدگی فیتوفترا خیلی حساس هستند. قارچ کش های مختلف جهت مبارزه با این بیماری آزمون شده است، لیکن ضدعفونی ریشه قبل از کاشت و فروبری آن در محلول قارچ کش به عنوان بهترین روش مبارزه تشخیص داده شده است. استفاده از قارچ کش ها بعد از کاشت به صورت پاشش بر روی بوته آناناس نتیجه خوبی داده است. قارچ کش ها نظیر الیت (فوستیل A) و ریدومیل (متالاکسیل) به عنوان قارچ کش برای محلول فروبری ریشه به کار می رود و اگر ضدعفونی دو ماه بعد تکرار شود، نتیجه خوبی میدهد.
پوسیدگی سیاه
پوسیدگی سیاه که به نام علمی Thielaviopsis و یا به نام های پوسیدگی میوه، تاولی شدن آبکی، پوسیدگی نرم و یا پوسیدگی آبکی شناخته می شود. بیماری است که در سطح جهان شیوع دارد و عامل آن قارچی به نام Chalara Paradoxa است. شدت عارضه این بیماری بستگی به درجه آلودگی میوه و میزان زخم شدگی میوه در زمان برداشت و بسته بندی دارد. میزان نفوذ پاتوژن به میوه نیز بستگی به درجه حرارت انبار در حین نقل و انتقال و بازاریابی دارد. آلودگی بافت میوه در طی ۸ تا ۱۲ ساعت بعد از زخم شدگی بافت میوه و آلوده شدن آن به عامل بیماری اتفاق می افتد.
پوسیدگی سیاه آناناس را می توان با نظارت دقیق در زمان برداشت به طوری که میوه آناناس در حین برداشت زخم نشود، کنترل کرد. همچنین، در موقع حمل اگر میوه با کامیون های یخچال دار منتقل و محیط انبار و اتاق حمل میوه با قارچ کش ضدعفونی شود، میزان آلودگی میوه ها به این بیماری کاهش می یابد. میوه آناناس نیز بایستی ۶ تا ۱۲ ساعت بعد از برداشت و قبل از بسته بندی و حمل، بایستی در محلول قارچ کش فروبری و ضدعفونی شود. میزان آلودگی به این بیماری بین ارقام آناناس متفاوت است و در حقیقت مقدار حساسیت به عامل ژنوتیپ میوه نیز بستگی دارد. رقم اسپانیایی قرمز رنگ از رقم کاین به این بیماری بیشتر مقاوم است. مزارعی که برای سال های زیاد تحت کشت آناناس بوده است، به مشکل این بیماری بیشتر دچار می گردند.
از دیگر بیماریها که حایز اهمیت است عبارتند از پوسیدگی داخل میوه و کرکی شدن درون میوه و بیماری صورتی شدن و مرمری شدن است. این بیماری ها در سطح جهان شیوع دارد و گاهی اوقات از اهمیت برخوردار است. این بیماری ها در صورتی که قبل از برداشت شیوع پیدا کنند، ممکن است باعث آسیب اقتصادی به تولید آناناس گردد.
نماتد از مشکلات جدی برای مزارعی است که در طی سالهای متمادی تحت کشت آناناس بوده است. در صورتی که مبارزه با نماتد به صورت جدی نباشد، ممکن است تا یک سوم از محصول آناناس از پاجوش بوته اولیه از بین برود. از گازهای ضدعفونی کننده علیه نماتد می توانیم استفاده کنیم. برای این که گاز ضدعفونی کننده دارای تأثیر مثبت باشد، بایستی خاک را جهت ضدعفونی آماده کرد.
بنابراین، لازم است خاک شخم عمیق زده شود و کلوخه های خاک خرد شوند. در صورتی که خاک زیاد مرطوب باشد، گاز ضد عفونی کننده نمی تواند به خوبی در خاک نفوذ نماید از طرفی، زمانی که خاک خشک است گازها از خاک فرار می کنند. استفاده از پلاستیک کمک می کند که گازها از خاک فرار نکنند. مواد ضدعفونی کننده نمی تواند نماتد را به طور کامل از بین ببرد، مبارزه با تخم و لاروهای نماتدها از تخم خارج می گردند و دوباره نماتدها در خاک پراکنده می گردند. لازم است مبارزه نماتد بعد از کاشت بوته های آناناس، دو مرتبه انجام شود. استفاده از آبیاری قطره ای برای پخش سم علیه نماتد در خاک بسیار مؤثر است. از نماتد کش هایی نظیر توئلن (۱و۳ دی کلروپروین)، اکسامیل نماکور) و موکاپ از جمله مسموم نماتد کش هستند که در مزارع آناناس به کار می رود.
آفات
حشرات می توانند باعث آسیب به بخش های مختلف گیاه شوند و یا این که حامل عامل بیماری باشند. تا قبل از سال ۱۹۵۳ آناناس های برداشت شده جهت صادرات با متیل بروماید ضد عفونی می شدند. در صورتی اگر بیش از ۵۰ درصد بوته های آناناس تحت کاشت رقم أسموث کاین باشد، دیگر مزرعه آناناس به عنوان میزبان مگس میوه، مگس خربزه و مگس میوه شرقی نیست. هر جا آناناس رشد و نمو پیدا می کند، شپشک آناناس نیز وجود دارد. به طور کلی در مناطقی که حشرات کنترل کننده و با انگل های شپشک وجود دارند، شپشک به عنوان یک مشکل تلقی نمی گردد. از دیگر آفات آناناس، کنه آناناس است.
این آفت بر روی بوته آناناس در حال رشد و تاج آناناس تجمع پیدا می کند. تغذیه کته آناناس از کرکهای در حال رشد که بر روی برگهای سفید پایینی قرار گرفته اند است. کنه از براکته های گل و کاسبرگ تغذیه و ایجاد لکه های نکروزه قهوه ای می نماید و آفات دیگر در منابع ذکر شده است. در آمریکای جنوبی و برخی از جزایر حوزه دریای کارائیب، لارو Thecla harasilioles باعث صدمه به میوه آناناس می گردد. پاشش سم حشره کش در مرحله گل دهی بوته باع، کنترل خوب آفت می گردد.
کرم سفید ریشه و سوسک سیاه ذرات از ریشه بوته آناناس تغذیه می کند و باعث کوتاه شدن گیاه می گردد. از دیگر آفات آناناس لارو پروانه backtracheruda butterfly که میوه و در مرحله گل دهی صدمه می زند و باعث گموز می شود. مشاهدات نشان داده است که در جاماییکا در سال ۱۹۷۲ این آفت بیشتر بر روی رقم اسپانیایی قرمز قابل مشاهده بود.
بیشتر در برداشت آناناس
