انواع مختلف کاهو تقریباً در همه جا و در باغهای خانگی کشت میشوند. هر شخصی معمولاً نوعی را جهت کشت انتخاب میکند که به طور قابل قبولی به یک محیط و فصل خاص سازگار باشد. هرچند که کاهو جهت تولید تجاری تا حدودی از نظر جغرافیایی (مکانی) و فصلی محدودیت دارد. رشد محصول با کیفیت بالا به اقلیم و خاک مناسب بستگی دارد. کاهو یک محصول فصل خنک بوده که به خاک خوب و آب کافی نیاز دارد. در نواحی که به صورت طبیعی اغلب اوقات خشک میباشند (مثل درههای ساحلی در غرب آمریکا)، کاهو را میتوان تقریباً در تمام طول سال کشت کرد.
هنگامی که دماهای روزانه بین ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتیگراد و دماهای شبانه بین ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتیگرداد هستند، کاهو به بهترین شکل عمل میکند. بخشهای ساحلی کالیفرنیا در تابستان، بیابانها و فلوریدا در زمستان، جنوب شرق انگلستان در تابستان و ساحل مدیترانهای اسپانیا در زمستان مثالهایی از نواحی کشت کاهو هستند که دارای ترکیب مناسبی از اقلیم و فصل هستند. نقاط دیگر از جمله نیویورک و اروپا (به غیر از انگلستان) در تابستان گرم هستند و نیاز به ارقام گزینششده مقاوم به گرما دارند.
کاهو در انواع خاکهای معدنی (خاکهای دارای رس فراوان تا خاکهای شنی) رشد مییابد. خاکهای رسی دارای بافت سنگین بوده، آب را بهخوبی نگه داشته و در تابستان خنک و در زمستان گرم هستند. خاکهای شنی سبک بوده، آب را به خوبی نگه نداشته و از خاکهای رسی گرمتر هستند. کاهوی کشتشده در خاکهای شنی در مقایسه با خاکهای سنگین، بیشتر در معرض عارضه سوختگی انتهایی قرار دارد. کاهو در خاکهای آلی نواحی خاصی نیز کشت میشود که از جمله میتوان به شمال شرق، نواحی غربی و فلوریدا در آمریکا اشاره کرد که معمولاً به عنوان خاکهای پیتی در نظر گرفته میشوند. این خاکها از مردابهای خشکشده به دست میآیند. آنها عمدتاً از اجزا سبک وزن مواد آلی تشکیل شدهاند.این ذرات بهآسانی توسط باد جابهجا و اکسیده میشوند، بنابراین این خاکها طول عمر کوتاهی دارند.
کاهو در خاکهای حاصلخیز که کمی اسیدی تا کمی قلیایی (۲/۴ – ۵/۶ pH:) باشند به بهترین شکل رشد میکند. اسیدیته بالای خاکهای آلی نیاز به افزودن مواد آهکی دارد. مقادیر کود باید جهت تأمین نیتروژن، فسفر، پتاسیم و همچنین تعدادی از عناصر میکرو کافی باشد.
مطالعه انجا»شده توسط کاستیگن (۱۹۸۶)، نشان داد که تفاوت خاکهای مناطق مختلف میتواند اثر قابل توجهی بر رشد اولیه کاهو داشته باشد. انواع خاکها در قطعات کوچک و در یک محل جهت حذف اثرات اقلیم و عملیات کشت، ریخته شدند. اختلافات رشدی در ابتدا ظاهر شد که عمدتاً در ارتباط با وجود کافی فسفر بودند.
کاهو حساسیت متوسط به شوری بالای خاک دارد. شوری زیاد در زمینهای خشک و به ویزه خاکهای بیابانی (مثل کالیفرنیا و آریزونا) معمول است. شوری میتواند از جوانهزنی جلوگیری نماید و چنانچه جوانهزنی رخ دهد، رشد بعدی آهسته بوده و گیاهان از رشد بازمیمانند. روشهای مختلفی در رابطه با کار با شوری وجود دارد.
یک روش، کشت گونه گیاهی مقاومتر است. روش دیگر به صورت غرقاب کردن زمین جهت آبشویی نمکها تا زییر منطقه ریشه است. روش سوم شامل استفاده از ارقام مقاوم است. شانون و همکاران (۱۹۸۳)، ۸۵ رقم را آزمایش و اختلاف اساسی را میان آنها مشاهده کردند. ارقام Climax ، Climax 84 ، Shawnee ، Tom Thumb ، Futton و Wintergreen مقاومترین بودند. در آزمایش بعدی، شانون و مککریگت (۱۹۸۴)، تنوع بیشتری را میان گیاهان اولیه کاهو پیدا کردند. پاسترنیک و همکاران (۱۹۸۶)، ارقام کریسپهد و کاس را در سطوح مختلف شوری آزمایش و دریافتند که انواع کاهوی کاس مقاومترین هستند. کاهو جهت رشد خوب به آب فراوان نیاز دارد. اغلب نواحی کشت کاهو جهت تأمین همه نیاز آبی از تعدادی روشهای آبیاری استفاده میکنند. در مناطق دیگر بارندگی طبیعی، بیشتر نیاز آبی را به عنوان منبع اضافی تأمین میکند. چون کاهو تحت شرایط شوری به خوبی عمل نمیکند، بنابراین آب آبیاری باید نسبتاً عاری از نمک باشد.
آمادهسازی زمین
خاک جهت کشت کاهو باید نرم و عاری از کلوخه باشد. این خاک، بستر بذر بهتری را جهت کشت مستقیم کاهو و بستر کشت بهتری راه برای کاهوهای نشایی فراهم مینماید. در بیشتر تولیدهای تجاری یک مجموعه از ماشینآلات توسط تراکتور در سطح مزرعه کشیده میشوند تا خاک به صورت مطلوب درآید.
ابتدا دیسک زدن محصول قبلی انجام میشود تا فرآیند تجزیه ساقهها، برگها، ریشهها و غیره در خاک آغاز شود. ممکن است مزرعه جهت برگرداندن کلوخهها به سطح زمین شخم و سپس با فاصلههای زمانی جهت کامل کردن فرآیند تجزیه و نرم شدن، دوباره دیسک زده شود. همچنین ممکن است مزرعه راه چندین مرتبه بدون شخم زدن، دیسک زد. اگر قرار باشد که کاهو روی پشتهها کشت شود، بسترها بعد از کاربرد کودهای قبل از کشت، شکل میگیرند. بسیاری از موارع از علفکشهای قبل از کاشت استفاده میکنند. ممکن است مزرعه را قبل از کاشت و جهت تسهیل کاشت، آبیاری نمود در تعدادی از زمینهای کشت کاهو در شرق آمریکا و اروپا، بیشتر کاهو را در زمین تخت کاشته و مواد قبل از کشت را بدون ایجاد پتشهها بهکار میبرند.
در فاصلههای زمانی جندینساله ممکن است مزارع را توسط یک تراز خاکی مسطح نمود. ترازبندیهای جدید توسط یک پرتوی لیزری جهت کمک به تراز عمودی انجام میشوند و به این ترتیب درصد بالایی از تراز بودن حاصل میشود. همچنین ممکن است گاهی زمین را جهت شکستن لایه سخت و عبور آزادانه آب از درون خاک زیر و رو کرد. فشردگی خاک در خاکهای معدنی بهدلیل عبور ماشینآلات سنگین شامل تراکتورها، تریلرها و کامیون در مزرعه کاهو و طی برداشت، میتواند مشکلساز باشد. در این زمان ممکن است خاک مرطوب باشد و مشکل فشردگی را شدیدتر نماید.
عملیات شخم بین محصولات موجب فشردگی خاک و کاهش نفوذ ریشهها و آب به درون خاک میشود. حداقل شخم سطحی و حداقل شخم عمقی. شخم سطحی به عنوان شخم فقط در چند اینچی بالایی خاک در نظر گرفته میشود و به ویژه هنگامی مفیدن است که آبیاری قطرهای زیرسطحی انجام میشود. حداقل شخم عمقی در مزارع با آبیاری بارانی و جوی پشتهای جهت کاهش فشردگی خاک، افزایش هوادهی و خاک زراعی و کاهش زمان بین دو محصول بهکار میرود.
سایر تیمارهایی که ممکن است برای آمادهسازی زمین به۸کار روند شامل ضدعفونی خاک زیر پلاستیک جهت کاهش جمعیت موجودات زنده نامطلوب خاک و غرقاب کردن برای کاهش شوری هستند.
کشت
دو روش اصلی کشت کاهوی مزرعهای به صورت کشت مستقیم بذر (بذرکاری) و نشاکاری میباشند. استفاده از این روشها برای کاهو، تابع منطقه کشت است. تقریباً تمام کاهوهای کشتشده در آمریکا به صورت بذرکاری مستقیم هستند. در اروپا و سایر مناطق درصد بالایی از کشتها به صورت نشاکاری میباشند.
روش کشت مستقیم بذر کاهو در سالهای اخیر به صورت چشمگیری تغییر کرده است. به طور همزمان بذرها کاشته شده و توسط یک دستگاه شبیه ماشین بذرکار، زیر خاک قرار میگیرند. حدود ۶۰ بذر در یک مترمربع (حدود ۱ کیلوگرم در هکتار) کشت میشوند.
در حال حاضر بیشتر بذرها با استفاده از یک ماشین بذرکار کشت میشوند که سوراخهایی را با فواصل مشخص (حدود ۵ تا ۱۰ سانتیمتر) ایجاد کرده و هر بذر را در یک سوراخ میاندازد. تقریباً تمام بذرها توسط پوششهای مواد مختلف به صورت حبه درمیآیند، چون بذرهای گردتر در مقایسه با بذرهای زاویهدار بدون پوشش خیلی راحتتر توسط دستگاه بذرپاش بهکار میروند. بذرهای کاهو در عمقهای نسبتاً سطحی (از عمق یک سانتیمتری تا سطح خاک) کشت میشوند. کشت در سطح خاک، جهت کاشت در شرایط دمای بالا مثل مناطق بیابانی در آخر تابستان یا ابتدای پاییز استفاده میشود.
در غرب آمریکا و تعداد زیادی از مناطق کشت کاهو، بذرها روی پشتهها و معمولاً به صورت دو ردیفه کشت میشوند. معمولاً ردیفها حدود ۳۶ سانتیمتر و مراکز پشتهها حدود ۱ متر از هم فاصله دارند. پشتهها معمولاً حدود ۱۵-۱۰ سانتیمتر ارتفاع دارند. در سایر نواحی آمریکا و مناطق دیگر، بذرها در ردیفهای مجزا و در زمین تخت کشت میشوند. ردیفها معمولاً حدود ۴۰ سانتیمتر از هم فاصله دارند. بسترهای کوچک جندردیفه نیز گاهاً استفاده میشوند. جهت بستر کشت ممکن است شرقی- غربی یا شمالی- جنوبی باشد. در کشتهای دره سالیناز، قسمتهای جنوبی یا شرقی، گرمترین نقاط هستند.
رشد در ردیف شرقی از ردیف غربی بیشتر است، در حالی که ردیف جنوبی تنها در کشتهای ابتدای بهار (هنگای که دما بحرانیتر میباشد) نسبت به ردیف شمالی برتر است.
بلافاصله بعد از بذرکاری و چنانچه یک ماده قبل از بذرکاری بهکار نرفته باشد، ممکن است یک علفکش پیشرویشی روی ردیفها اسپری شود. سپس مزرعه را معمولاً به مدت یک روز تا چندین روز برای جوانیزنی بذرها و شروع خروج، آبیاری بارانی میکنند. گاهی مواقع بذر را به صورت مرطوب کشت میکند و در این صورت به هیچ گونه آبیاری بارانی برای جوانهزنی نیاز نیست. در اقلیمهای خیلی گرم به منظور سرد کردن بذر و خاک و برای تحریک شروع جوانهزنی در طی ساعات خنکتر شب، آبپاشها را در پایان اولین روز باز میکنند.
پرورش نشاها حدود ۴-۳ هفته طول میکشد و پس از این مدتخ آنها را به فواصل مطلوب مزرعهای (حدود ۳۰-۲۵ سانتیمتر) تنک میکنند. در آمریکا معمولاً تنک کردن با استفاده از کجبیل دستهبلند انجام میشود. در سالهای اولیه از یک کجبیل با دسته کوتاه استفاده میشد، ولی بعداً استفاده از آن در بعضی نقاط ممنوع شد چون استفاده از آن به خم شدن زیاد نیاز داشت و میتوانست باعث آسیب به کمر کارگران شود.
نشاکاری کمی در آمریکا انجام میشود در حالی که در نواحی کشت کاهو ار اروپا، این عملیات به صورت معمول انجام میشود. بذر کاهو زیر پوشش کشت میشود. هر بذر در یک بلوک پیتی کشت شده و نشاها تا مرحله سه تا چهار برگی (که حدود یک ماه طول میکشد) رشد مییابند. سپس این نشاها را به مزرعه منتقل کرده و در فواصل مطلوب در خاک کشت میکنند. در آمریکا هر بذر را در سوراخهای یک سینی که دارای مخلوط کشت است، قرار میدهند. نشاکاری را میتوان با دست، نشاکارهای نیمهاتوماتیک یا دستگاههای تماماتوماتیک انجام داد.
مزیت نشاکاری این است که گیاهان مدت زمان کمتری در مزرعه بوده و میتوانند بلافاصله در مزرعه و در فواصل مطلوب برای رسیدن، کشت شوند. مشخص شده که دو مشکل در نشاکاری کاهوی کریسپهد در آمریکا وجود دارد. اول اینکه ریشه اصلی در ابتدای نشاکاری حذف شده و رشد بعدی ریشه نسبت به حالت عادی سطحیتر است. دوم اینکه نشاکاری پرهزینه است. استوود و گری (۱۹۷۶)، دریافتند در زمانی که قیمت کاهو در انگلسان زیاد باشد، سود حاصل از گیاهان نشایی نسبت به گیاهانی که مستقیماً در مزرعه کشت شدهاند، بیشتر است. چون کاهوی نشایی یکنواختتر بوده و حجم برداشت بیشتری دارد. ولی هنگامی که قیمت آن پایین باشد این مزیت از بین میرود.
روش دوم بذرکاری که در بعضی مناطق استفاده میشود، کشت مایع نامیده۸ میشود. بذر ابتدا جوانه زده و سپس در محیط ژلی مایع کشت میشود. جوانهزنی در مقایسه با بذرهای خشک سریعتر و یکنواختتر بوده و همچنین دارای درصد بیشتری است. دو عیب این روش عبارتند از: (۱) بذرها را نمیتوان با فاصله یکنواخت در ردیفها کشت کرد، و (۲) جهت اجتناب از ضررهای ناشی از خشک شدن یا آسیب بذر، زمان دقیق خیلی اهمیت دارد. گاهاً از بذرپاشهای خلأیی برای بذرکاری استفاده میشود. این بذرپاشها لولههای شبیه سوزن دوار هستند که با ایجاد خلآ، یک بذر درون هر لوله کشیده شده و برای انداختن بذر درون ردیفها این خلأ از بین میرود.
عملیات داشت
این عملیات شامل آبیاری، کوددهی، کشت و همچنین کنترل علفهای هرز،حشرات و بیماری است. در نواحی که آبیاری از ملزومات کشت کاهو است، آبیاری بارانی حداقل در ابتدای دوره رشد بهکار میرود که این فرآیند (تا قبل از شروع تشکیل پیچ) با آبیاری از طریق جویهای دو طرف بستر دنبال میشود. در مواردی و به ویژه هنگامی که مزرعه مسطح نیست، آبیاری بارانی تا هنگام برداشت ادامه مییابد. با این وجود اینکار میتواند گاهی باعث مشکلات بیماری شود. یک کار نسبتاً جدیدتر در مورد کاهو استفاده از آبیاری قطرهای سطحی یا زیرخاکی است. این کار استفاده از آب را با نصب آن تنها در ناحیه ریشه به حداقل میرساند. معمولاً برای به جلو انداختن جوانهزنی و خروج، آبیاری اولیه به صورت بارانی و بقیه آب مورد نیاز چرخه زندگی به صورت سیستم قطرهای بهکار میرود.
بیشتر آبپاشی با استفاه از نازلهای متصل به لولههای موجود در ردیفها انجام میشود. گاهی اوقات توسط یک محور دوار که در یک محیط بزرگ حرکت میکند یا توسط یک وسیله خطی که دارای چرخ بوده و در طول مزرعه حرکت میکند، مزرعه آبیاری میشود. تعداد دفعات آبیاری زمین با توجه به بافت خاک طول فصل رشد و دماهای فصل رشد متفاوت است. آبیاری در خاکهای سنگین و خنک و در آبوهوای خنک دو دفعه یا در خاکهای گرم و در طی دورههای با دمای نسبتاً بالا به صورت هفتگی صورت گیرد.
کشتهای پیت یا ماکی اغلب در زمینهایی هستند که سفره آب زیرزمینی به سطح نزدیک است. آب در نهرهای اطراف مزرعه وجود دارد و مزرعه ممکن است با جلوگیری از جریان آب در نهرها (برای بالا آمدن سطح آب زیرزمینی) آبیاری گردد و به این ترتیب گیاهان از قسمت زیرین آبیاری میشوند. در سالهای اخیر مطالعات مدیریت آب افزایش یافته است، چرا که وجود آب به عنوان یک عامل محدودکننده در بسیاری نواحی تولید کاهو اهمیت پیدا کرده است. این قضیه به ویژه در اقلیمهای خشک مثل غرب آمریکا و اسپانیاه صادق است. گالردو و همکاران (a1996)، دریافتند که تبخیر علت اصلی کمبود آب اسد.
روابط متقابل نیتروژن و آب مخصوصاً در سیستمهای قطرهای اهمیتخ دارند. تامسون و درک (۱۹۹۶)، دریافتند که حدود هفت کیلو پاسکال سطح کشش آب خاک و کاربرد حدود ۲۴۵ کیلوگرم در هکتار نیتروژن، برای کاهو تحت شرایط بیابانی مطلوب میباشند.
در بیشتر کشتهای مدرن کاهو، کودهای شیمیایی در اشکال مختلف برای تأمین مواد غذایی بهکار میروند. در مزارع ارگانیک خاص، فقط کودهای حیوانی و محصولات پوششی استفاده میشوند. در مزارع کمترتوسعهیافته، کودهای حیوانی شکل غالب کود میباشند. کودهای شیمیایی معمولاً قبل از بذرکاری و دو تا سه مرتبه در طی دوره رشد بهکار میروند. یک کود قبل از کشت ممکن است محتوی هر سه عنصر مهم یا فقط شامل فسفر بهتنهایی باشد. فسفر برای رشد اولیه ضروری است. در بعضی از خاکها، پتاسیم به مقدار کافی وجود دارد و بهندرت به خاک داده میشود. اهمیت نیتروژن در طی فرایند رشد افزایش یافته و ممکن است بعد از تنک کردن و جند هفته قبل از برداشت بهکار رود. عناصر میکرو معمولاً به مقادیر کافی در کودهای نوع N-P-K وجود دارند و استفاده از آنها معمولاً غییرضروری است. معمولاً خاکهای آلی از نظر فسفر، پتاسیم و مس فقر دارند و این عناصر باید به آنها اضافه شوند. چنانچه در خاکهای خیلی اسیدی، آهکدهی لازم باشد کلسیم به خاک افزوده میشود. همچنین کلسیم ممکن است جزیی از کودهای نیتروژنی باشد.
آندیو
آندیو دارای نیازهای خاکی و اقلیمی شبیه کاهو است. آندیو در آبوهوای نسبتاًخنک رشد میکند. هرچند که تا حدودی نسبت به دمای بالا، رطوبت بالا و بارندگی از کاهو مقاومتر است. در غرب آمریکا، آندیو روی پشتههای دوردیفه با ابعاد و فواصل مشابه کاهو کشت میشود. معمولاً آندیو یکی از جند سبزی برگی است که در خطوط باریک نزدیک به هم در یک مزرعه کشت میشوند. این ترکیب معمولاً شامل سه یا چهار تیپ کاهوی غیرپیچ، آندیو و اسکارل و اغلب چلیپاییان برگی آسیایی bok choi و کلم چینی است. آمادهسازی زمین، روشهای کاشت، عملیات داشت، کنترل علفهای هرز، بیماریها و حشرات شبیه کاهو هستند. در سایر نواحی، آندیو روی پشتهها یا ردیفهای مجزای مسطح و شبیه عملیاتخ مخصوص کاهو کشت میشود. کارهای داشت و نگهداری آن خیلی شبیه کاهو است.
شیکوره
عملیات تولید شیکوره و رقمهای مورد استفاده با توجه به هدف کشت، متفاوت هستند. هنگامی که شیکوره به صورت یکساله و به منظور برگهای تازه سبز یا قرمز کشت میشود، روش تولید آن مشابه آندیو و کاهو است. در اروپا، آمادهسازی زمین، بذرکاری، نشاکاری، آبیاری وئ عملیات داشت مشابه آندیو و کاهوهای کشتشده در ایتالیا و فرانسه است.
به دلیل احتمال بولتینگ ناشی از سرما، انواع رادیشیو در آخر بهار یا در تابستان کشت میشوند. کشاورز ممکن است شش یا هفت رقم را با توجه به نیازهای سرمایی مختلف برای تشکیل پیچ، در فواصل زمانی پشتسرهم بکارد. این ارقام در فواصل زمانی در طی پاییز و اوایل زمستان میرسند. گروه دیگری از ارقام به منظور تولید ریشه جهت کباب کردن (برشته کردن) کشت میشوند. برگهای این ارقام برای مصرف تازهخوری خیلی زبر هستند.
تعدادی از ارقام تیپ کبابی به منظور مصارف صنعتی، گزینش شدهاند. ارقام جدید نیز به وجود آمدهاند که دارای کربوهیدرات زیادی بهشکل اینولین بوده و برای تولید شکر استفاده میشوند. روش تولید مشابه چغندرقند است. خاکهای عمیق، سبک سیلتی یا شنی که خوب کوددهی و آبیاری شوند، برای تولید ریشههای بزرگ، صاف و بدون انشعاب باااهمیت هستند. این شیکور۹هها معمولاً یکبار در تناوبهای پنجساله کشت میشوند.
محصول قبلی نباید چغندرقند، ذرت، سیب زمینی یا کلم روغنی (کلزا) باشد، چون باعث ایجاد مشکلات علف هرز یا بقایای علفکش برای شیکوره میشوند. بستر بذر باید نرم و محکم باشد. معمولاً بذرکاری از اواخر فروردین تا اواخر اردیبهشت برای یک فصل رشد طولانی و بهدست آمدن عملکرد بیشتر صورت میگیرد. با این وجود کشت زودهنگام بذر و هنگامی که دما پایین است، ممکن است باعث القای بولتینگ قبل از بلوغ گردد. بذرها پوششدار شده و با فواصل ده سانتیمتری در عمق حداکثر یک سانتیمتر کشت میشوند. دقت در بذرکاری باعث تولید ریشههای هماندازه میشود.
تخصصیترین روشهای تولید در مورد ارقام شیکوره ویتلوف هستند. این ارقام به عنوان دوساله کشت میشوند. ابتدا فاز رویشی رشد در مزرزعه و برای تولید رزتی از شاخساره سبز و ریشههای اصلی مجزا، یکنواخت و بزرگ صورت میگیرد. محصول در ردیفهای مجزا یا نوارهای باریکی در خاکهای معدنی، عمیق و مسطح و یا روی پشتههای دوردیفه (شبیه هویج یا شلغم) کشت میشود. بذرکاری در اواسط بهار برای خروج یکنواخت و جلوگیری از بولتینگ قبل از بلوغ ناشی از سرما صورت میگیرد. برای جلوگیری از رشد بیش از اندازه اندام هوایی و تولید ریشههای خیلی کوچک، کوددهی نیتروژن باید به حداقل برسد. محصول به مدت ۱۰۰-۷۰ روز رشد میکند.
ارقام زودرس در مرداد و شهریور، ارقام میانرس در مهر و ابتدای آبان و ا رقام دیررس در نیمه دوم آبان برداشت میشوند. گیاهان از جند سانتیمتری بالای طوقه چیده شده و ریشهها از خاک بیرون آورده میشوند. ریشهها تمیز شده و به یکاندازه یکسان بریده میشوند. سپس برای کاهش تنفس و حفظ نورژسانس و رنالیزاسیون، در دمای پایین و رطوبت بالا نگهداری میشوند. ریشهها بعد از چند هفته تا چند ماه با توجه به خصوصیات زودرسی هر رقم و برنامه تولید خارج از فصل، جهت پیشرس شدن از انبار بیرون آورده میشوند.
مرحله پیشرسی، باز تولیدمثل میباشد ولی مقدار خیلی کمی ساقه رشد میکند. پیشرس شدن ریشهها ممکن است به طرق مختلفی صورت گیرد. قدیمیترین روش، به صورت کشت عمودی و کنار هم ریشهها در گودال میباشد که از تخمیر کودهای دامی، کابلهای الکتریکی یا کانالهای هوایی زیر زمین برای تأمین گرما استفاده میشود. بالای ریشهها را با حدود ۲۰ سانتیمتر خاک یا ماسه پوشانده، آبیاری کرده و برای تولید شیکونها نگهداری میکنند. همچنین ممکن است که پیشرسی در انبار علوفه یا یک ساختار سرپوشیده صورت گیرد و بالای ریشهها با خاک پوشانده شوند یا بدون پوشش باقی بمانند. در هر دو حالت شیکونها باید در تاریکی کامل رشد کنند. برای ارقام زودرس، پوشش خاک مورد نیاز است چون در غیر این صورت شیکونهای فشرده تولید نمیکنند. یک روش پیشرسی جدید جایگزین روشهای قدیمی شده است. در این روش که در دهه ۱۹۶۰ به وجودن آمده است ریشهها به صورت هیدروپونیک، در تاریکی و بدون پوشش خاک، پیشرس میشوند. ریشهها به صورت عمودی و کنار هم در سینیهایی با عمق حدود ۱۵ سانتیمتر و مساحت ۵/۱ مترمربع چیده میشوند. سینیها بر روی هم چیده شده و زهکشی میتواند از سینی بالایی تا سینی پایینی صورت گیرد. ریشهها به منظور رشد ریشههای ثانوی و رشد و توسعه جوانه انتهایی برای تشکیل شیکون، به طریق هیدروپونیک و با محلولهای غذایی تغذیه میشوند. سینیها در تاریکی و در یک ساختمان مناسب نگهداری میشوند، با این وجود ممکن است برای سرکشیهای دورهای از نور سبز متمایل به زرد استفاده شود. پیشرس شدن در دمای هوای حدود ۱۵ درجه سانتیگراد صورت میگیرد. دمای بالاتر موجب رشد سریع شیکونهای شل و دراز میشود، در صورتی که دمای پایینتر رشد را کند کرده و شیکونهای کوتاهتر و محکمتر تولید میکند.
روشهای برداشت و پس از برداشت
هدف مجموعه فرایندهای مختلف برداشت و پس از برداشت، رسیدن محصول تازه از مزرعه به دست مصرف مصرفکننده در یک شرایط خوب و حفظ کیفیت آن تا جایی که امکان دارد، میباشد. در موردن کاهو، آندیو و شیکوره فصلی، این فرایندها شامل برش، بستهبندی، سرد کردن (و گاهاً انبار کوتاهمدت) و حمل محصول به بازار میباشند. این مراحل باید به سرعت و با حداقل خسارت به محصول انجام شوند تا با کیفیتی خوب به مقصد برسد. بعد از این مراحل، نگهداری در شرایط خوب تا زمان مصرف آن بر عهده مصرفکنندهای که محصول را خریده است، میباشد. کلید دستیابی به این اهداف،زنجیره خنک میباشد و به معنی این است که محصول در تمام مراحل این فرایندها خنک باقی بماند.
روشهای برداشت
تقریبیاً همه انواع کاهو با دست برداشت میشوند. برای بیشتر انواع کاهو، برداشت در مرحله بلوغ رویشی صورت میگیرد. درصد کمی که جهت مسکلن استفاده میشوند در مراحل خیلی ابتدایی برداشت میشوند. زمان برداشت با توجه به مرحله بلوغ تعیین میشود. این موضوع با توجه به نوع کاهو و فصل متغیر بوده واز طریق بازدید مزرعه مشخص میشود. کاهوی کریسپهد طولانیترین زمان راه برای نمو نیاز دارد و رسیدگی آن از روی پیچ محکمی که به سختی فشرده میشود، مشخص میشود. در دره سالیناز، کاهوی حاصل از بذرکاری مستقیم را میتوان پس از ۶۵-۶۰ روز در گرمترین دوره فصل برداشت کرد. کاهوی تابستانه در اقلیمهای گرمتر ممکن است خیلی سریع و در طی ۶۰-۵۵ روز برسد. کاهوی کشتشده در طی سردترین دوره فصل زمستان ممکن است ۱۲۰-۱۱۰ روز برای رسیدن نیاز داشته باشد. کاهوی نشاشده برای رسیدن به ۴-۳ هفته کمتر نیاز دارد.
کاهوی باترهد هنگامی که پیچ آن به سختی فشرده میشود، میرسد و این زمان معهمولاً ۳-۲ هفته زودتر از انواع کریسپهد میباشد. کاهوهای برگی هنگامی که رزت کامل شد، میرسند و تقریباً به زمانی مشابه انواع باترهد نیاز دارند. کاهوهای کاس باید دارای پیچهای کاملاً پرشده باشند. زمان رسیدن زودتر از کاهوی کریسپهد بوده ولی مثل کاهوهای برگی و باترهد هم خیلی زود نیست.
کاهو به وسیله یک جاقوی دستی از ته برداشت شده و برگهای قدیمیتر سبز یا پیر روی زمین باقی میمانند. سپس برگهای بیرونز اضافه را از پیچ قطع میکنند. در آمریکا، کاهوی پیچی که به صورت بدون پوشش بستهبندی میشود دارای ۵ تا ۷ برگ خارجی میباشد، در حالی که کاهویی که در مزرعه به صورت پوششدار بستهبندی میشود تنها دارای ۱ یا ۲ برگ خارجی است. ا نواع دیگر کاهو از برگهای قدیمیتر، کوچکتر و زرد زدوده میشوند. پیچها یا دوباره روی زمین گذاشته میشوند تا جمعآوری و در یک جعبه بستهبندی شوند و یا اینکه بر روی وسیلهای با یک تسمه نقاله قرار داده میشوندن.
کاهوهای کریسپهد که روی زمین گذاشته میشوند، جهت بستهبندی بدون پوشش میباشند. پیچهایی که تا حدودی پیرایش شدهاند، در یک کارتن مقوایی نازک چیده میشوند. معمولاً ۲۴ پیچ به صورت دوردیفه در یک کارتن چیده میشوند. ممکن است پیچهای بزرگ به صورت ۱۸ تایی و پیچهای کوچک به صورت ۳۰ تایی در یک کارتن چیده شوند. در آمریکا نسبتخ کمی از کاهوها به این روش برداشت، پیرایش و بستهبندی میشوند. حدود ۷۵ درصد کاهوی کریسپهد در محل بارگیری، بستهبندی یا پوششدار میشوند. درب کارتنها بسته میشوند و کارتنها روی یک سکو بر روی تریلر یا کامیون روباز چیده میشوند (اغلب ۳۲۰ کارتن برای هر بارگیری) و سپس به یک وسیله خنککننده منتقل میشوند.
پیچهای کاملاً پیرایششده از روی تسمه نقاله برداشته و در پلاستیکهای تمیز بستهبندی، مهر و موم شده و به تعداد مختلف (بسته به اندازه) در کارتنها چیده میشوند. در آمریکا اغلب به صورت ۲۴ پیچ در یک کارتن چیده میشوند. در اروپا تقریباً تمام کاهوهای کریسپهد بستهبندی میشوند. پیچها در کارتنهای کوچکتر و به صورت یک ردیف ۱۲ تایی چیده میشوند.
گاهی ممکن است پیچها ابتدا در مزرعه در سبدهایی قرار داده شوند و سپس برای بستهبندی به انبار منتقل شوند. برداشت و حمل و نقل در بسیاری کشورها سادهتر بوده و نیاز به نیروی کارگری بیشتری دارد.
کاهوهای غیرپیچ بسته به اندازه آنها در کارتنهای با اندازه مختلف بستهبندی میشوند. در آمریکا، کارتنهای کاهوی برگی و باترهد محتوی ۲۴ پیچ بوده و معمولاً حدود ۱۲-۱۱ کیلوگرم وزن دارند. کارتنهای کاهوی کاس نیز محتوی ۲۴ پیچ بوده و حدود ۱۸ کیلوگرم وزن دارند. در اروپا این کاهوها به صورت ۱۲ تایی در هر کارتن چیده میشوند.
تولید و بازاریابی
بذرها وسیله انتقال از یک چرخه رشد به چرخه بعدی هستند. بنابراین تولید و بررسی بذر دارای اهمیت زیادی در عملکرد و کیفیت هر محصول است. به علاوه بذر وسیله حفظ و نگهداری یک گونه نیز میباشد.
واکنش طول روز و اثرات ورنالیزاسیون بر روی گلدهی بحث شدند. تولید بذر مرحله پایانی دوره زایشی چرخه زندگی کاهو است. در قدیم بذرها از گیاهانی که قبلاً برای فروش کاهو بریده شده بودند، برداشت میشدند. هدها به اندازه کافی در ارتفاع بالایی بریده میشدند تا جوانههای جانبی باقی مانده و ساقههای گلدهنده تولید کنند. در حال حاضر شرکتهای تجاری بذر، بوتههای کاهو را فقط برای تولید بذر کشت میکنند. بیشتر بذر کاهو در مزرعه تولید میشود. نسبت کمی نیز در زیر پوشش که در برابر باد، بارندگی، حشرات و بیماریها محافظت میکنند، تولید میشود.
چند ناحیه در جهان وجود دارند که بذر کاهو را به صورت تجاری تولید میکننند. دو ناحیه اصلی عبارتند از کالیفرنیا و استرالیا. همچنین در جنوب فرانسه و چند ناحیه دیگر در آمریکا نیز بذرها تولید میشوند. بذرهای کالیفرنیا در اواسط اردیبهشت کشت شده و در شهریور برداشت میشوند، در حالی که بذرهای استرالیا در اوایل آذر کشت شده و در اردیبهشت برداشت میشوند. بنابراین کشت دو بار در سال محصول را میتوان در دو ناحیه انجام داد.
کشت و پرورش کاهو برای تولید بذر مشابه پرورش کاهو جهت فروش در طی فاز رویشی رشد است. به ارقام غیرپیچ برای تولید یک ساقه بذری اجازه رشد داده میشود (این مرحله توسط ساختارهای رویشی ممانعت نمیشود) با این وجود کاهوی کریسپهد یک پیچ فشرده را بهوجود میاورد. چنانچه به آن اجازه داده شود که وارد فاز زایشی شود، ممکن ناست ساقه گلدهنده قادر به طویل شدناز نوک پیچ نباشد. در این حالت، ممکن استخ که ساقه به صورت مارپیچی درون هد رشد کند و یا اینکه بشکند. به روشهای مختلفی از بروز این پدیده جلوگیری میشود. یکی از روشها چاک زدن نوک پیچ است به طوری که ساقه بهآسانی خارج شود. راه دیگر ممکن است برش نوک پیچ باشد. ممکن است فشار رو به پایین زیادی بر روی پیچ نیز اعمال شود به طوری که رگبرگهای گیاه شکسته شوند و پیچ بتوند باز شود. تعدادی از موارع کاهو برای اینکه ساقه بذری قبل از تشکیل پیچ به وجود آید، توسط اسید جیبرلیک تیمار میشوند.
بیماریها و کنترل آنها
بیماریهای کاهو، آندیو و شیکوره توسط ارگانیسمهای مختلفی ایجاد میشوند. آنها توانایی ایجاد دو اثر عمده اقتصادی را دارند. این موجودات زنده ممکن است باعث چنان خسارتی به گیاه شوند که منجر به مرگ آن یا غیرقابل برداشت شدن آن گردد.این امر باعث ضرر مستقیم به کشاورز میشود. اثر دیگر بیماری، ممکن است کاهش کیفیت محصول باشد. این کاهش کیفیتخ شامل لکهدار شدن و بدشکلی، تغییرات مزه و بو، کاهش اندازه یا تغییرات رنگ است. هرکدام از این مشکلات باعث کاهش قیمت، کاهش عمر انباری و کاهش مرغوبیت محصول برای مصرف میشوند.
کنترل بیماریها یکی از مشکلات بزرگ کشاورزان و حمل و نقلکنندگان محصولات است. به دلایل مختلف این قضیه درست است. یکی از دلایل این است که ممکن است علایم بیماری در ابتدا ظاهر نشوند و هنگامی علایم ظاهر میشوند که برای درمان آنها خیلی دیر است. دلیل دیگر اینکه ممکن است بیماری ناگهانی ایجاد شود و درمان آن غیرممکن باشد. دلیل سوم اینکه ممکن است درمانی وجود نداشته باشد یا اگر وجود دارد ممکن است برای دستیابی به کنترل مناسب که از لحاظ اقتصادی مفید باشد، کافی نباشد. دلیل چهارم بهویژه در مور بیماریهای تازهشناختهشده است که ممکن است اطلاعات کمی در مورد عامل بیماری و مسری بودن آن وجودن داشته باشد و ممکن است انتخاب جنبههایی از سیکل بیماری که در برابر یک یا چندین روش کنترل اسیبپذیر باشد (به عنوان مثال ایجاد مقاومت به یک قارچکش) و بنابراین عامل بیماری بر کنترل غلبه کرده و به صورت یک مشکل دوباره عود میکند.
خوشبختانه راههای زیادی برای کنترل بسیاری از بیماریها وجود دارد و کشاورز امکان انخاب از بین این روشها را برای حداکثر کارایی برعلیه یک بیماری ویژه دارد. این راهها عبارتند از:
تیمار با یک ماده شیمیایی
تیمار با یک عامل پارازیت مثل یک ویروس)
مقاومت ژنتیکی به عامل بیماری
مقاومت ژنتیکی به ظهور علایم
تحمل وجود عامل بیماری
محیط مناسب برای جلوگیری از ناهنجاریهای غیرزنده
کنترل ناقل عامل بیماری
انتخاب محیط رشد نامطلوب برای بیماری
ممکن است بیماریها توسط عوامل مختلفی ایجادذ شوند از جمله÷ قارچها، باکتریها، ویروسها و عوامل شبهویروس، نماتدها و عوامل غیرزنده. بیماریها ممکن است در مراحل مختلف زندگی گیاه به وجود آیند از جمله÷ مرحله دانهالی، مراحل پیوسته رشد و نمو یا مرحله پس از برداشت. بیماریها ممکن است اندامهای مختلف گیاه را تحت تأثیر قرار دهند از جمله: ریشهها، طوقه، ساقه، برگها، گلها، میوه و بذرها.
آفات کاهو
گونههای حشره که از لحاظ اقتصادی در کاهو و خویشاوندان سالادی آن اهمیت دارند، عمدتاً اعضای چهار راسته هستند که عبارتند از: جوربالان (Homoptera)، پولکبالان (Lepidoptera)، دوبالان (Diptera) و بالغشاییان (Hymenoptera). حشرات به طرق مختلفی میتوانند مهم باشند. آنها ممکن است از طریق قابلیت انتقال عامل بیماری، انتقال ویروسها و موجوات شبهویروس که باعث بیماری میشوند، به طریق غیرمستقیم باعث خسارت شوند. آنها شامل شتهها و مکسهای سفید (جوربالان) که ویروسها را منتقل میکنند و زنجرکها (جوربالان) که ارگانیسمهای شبهفیتوپلاسما را منتقل میکنند، هستند. بسیاری از حشرات از طریق تغذیه باعث خسارت میشوند از جمله: لارو و سوسک راسته پولکبالان، شاخه و برگ را میجوند، شتهها و مکسهای سفید شیره گیاهی را میمکند، لارو راست دوبالان شاخساره را سوراخ میکنند و کرمهای مفتولی از ریشه و ساقهها تغذیه میکنند. بالاخره، حشرات ممکن است ارزش محصولات را از طریق زشت کردن آنها کاهش دهند. این حالات شامل: (۱) وجود کلونیهای شته یا مکس سفید به همراه باقایا و ضایعات پوستاندازی آنها روی قسمت خوراکی، (۲) وجود سوراخ ناشی از مینوزها و لارو در برگهای پایینی، و (۳) سوراخها و لبههای ناهموار در برگ ناشی از جویده شدن میباشند. همچنین تعدادی از حشرهکشهای مورد استفاده ممکن است سمی باشند و چنانچه به طریق غلط استفاده شوند، برای انسان و محیط زیانآور هستند.
ممکن است که حشرات با استفاده از حشرهکشها بهتنهایی یا سطوحی از مدیریت تلفیقی آفات (IPM) کنترل شوند. کنترل تلفیقی آفات شامل: (۱) استفاده از ترکیبیات مختلف ارقام مقاوم، (۲) کنترل بیولوژیکی (شکارچیان و پارازیتوئیدها)، (۳) کنترل میکروبی (اختلال از طریق میکروارگانیسم)، (۴) کنترل بیوشیمیایی (تلههای انبوه یا اختلال از طریق فرمونها)، (۵) محصولات تله، (۶) برنامههای کشت مناسب، (۷) حذف میزبانهای جایگزین، (۸) بررسی مزرعه، و (۹) سایر روشهای جلوگیریکننده از خسارت حشره به محصول میباشد. هرچند که استفاده از سایر روشها در حال افزایش است، هنوز هم تیمار با استفاده از حشرهکشها رایجترین راه کنترل است.
یک نتیجه استفاده بیرویه از حشرهکشها برای کنترل حشرات، ایجاد مقاومت برعلیه مواد شیمیایی در گونههای مختلف حشرات است. این موضوع نیاز به دُزهای بیشتر با کاربرد مکرر حشرهکش دارد. ممکن است که حشرات به قدری در برابر مواد مقاوم شوند که دیگر استفاده از آنها کارایی نداشته باشد و باید یک ماده جایگزین تولید شود.
مقاومت به مگسهای سفید و کرمهای پولکبالان در سالهای اخیر بسیار بررسی شده است.