نهال ازگیل

نام : نهال ازگیل
نام علمی mespilus germanica
خانواده Rosaceae

جنس ازگیل دوگونه دارد که اولی همان ازگیل معمولی با نام علمی Mespilus germanica است. این گونه بومی جنوب غربی آسیا و احتمالا جنوب شرق اروپااست اما منشاء آن را ایران می دانند.
گونه دیگر M.canescens، اخیرا ۱۹۰۰ در آمریکای شمالی کشف شده است. بلندی درختچه های ازگیل به ۸ متر هم می رسد. برگ های پهنی به رنگ سبزتیره، بیضی شکل به طول ۶ تا ۱۵ سانتی متر و به پهنای ۳ تا ۴ سانتی متر دارد. برگ ها پیش از خزان شدن به رنگ قرمز درمی آیند. گل های سفید پنج گلبرگی آن در بهار شکوفه می دهند. گل های ازگیل هرمافرودیت هستند یعنی هم دارای اندام های نر و هم اندام های تولید مثلی ماده اند و توسط زنبورها گرده افشانی می شوند. گیاه ازگیل خودبارور است.

درخت ازگیل معمولی یا جنگلی (کونوس) بومی ایران و نواحى معتدل آسیا و اروپا است، به طور خودرو عمل مى آید و با نام محلى هر منطقه شناخته مى شود. درختی خزان پذیر می باشد و می تواند تا ارتفاع ۸ متر رشد کند. گیاه ازگیل به شکل درخت پاکوتاه یا بوته های بلند است و متعلق به خانواده رزها است. تنه ی درخت کوتاه می باشد و برگ هایش ۸ تا ۱۵ سانتی متر طول و ۳ تا ۵ سانتیمتر عرض دارد. گل های درخت در بهار می رویند و میوه هایش در اواخر پاییز و اوایل زمستان می رسند.

خواص: ازگیل رسیده داراى لعاب نباتى فراوان و تانن بوده و از قند گلوکز، فروکتوز، سوربیتول و بعضى اسیدها و همچنین سلولز و گروه ویتامین هاى b و c، املاح معدنى و کمى پروتئین برخوردار است.داراى مقدار زیادى کربوهیدرات است که موجب تولید انرژى در بدن می شود.
سرشار از ویتامین های «ب» و «ث»، قند، تانن، سلولز و اسید سیتریک می باشد.
ویتامین «ب» ازگیل، اعصاب را تقویت می کند و از نظر تغذیه اهمیت دارد.
در معالجه ورم روده به کار می رود؛ بدین منظور باید ۲۳۰ گرم ازگیل را پس از جدا کردن پوست و دانه، در کمی شیر حل نموده و مصرف کرد.
مصرف ازگیل چه به صورت خام و چه به صورت کنسرو شده برای معالجه ی اسهال ساده اثر قطعى دارد.
میوه ی تازه و رسیده ی ازگیل یا کنسرو آن براى درمان اختلال قاعدگى خانم ها مفید است.
قدرت اسموزی خون را می افزاید.
در معالجه زخم دهان و تورم مخاط گلو مؤثر است؛ بدین منظور باید ۵۰ گرم از برگ درخت ازگیل را در یک لیتر آب بجوشانند و با کمی از آن در شبانه روز چند مرتبه دهان را بشویند و مضمضه کنند.

شرایط اقلیمی: این درختان باید در نواطی مرطوب و بارانی کاشته شوند. گیاهان جوان را باید در سال های اول و دوم هر هفته آبیاری کرد و این میزان آبیاری بسته به میزان بارندگی تغییر می کند مثلا گیاهان بالغ که از بارندگی برخوردارند، گاهی نیاز به آبیاری ندارند.
ازگیل باید در نور مستقیم آفتاب قرار گیرد اما آفتاب شدید و گرمای زیاد برگ هایش را می سوزاند و باعث می شود رشد مناسب درخت انجام نشود. نواحی سایه روشن در جنگل‌های آفتابگیر نیز برای درخت مناسب است. نور نا کافی باعث می شود درخت دچار بیماری زنگ شود. در سرمای شدید و وزش باد درخت صدمه میبیند و خشک می شود.
خاک : اکثر خاک ها برای رشد گیاه مناسب است از خاک سبک شنی گرفته تا خاک سنگین رسی اما خاک آهکی مانع رشدش می شود. خاک باید زهکشی مناسبی داشته باشد. برای تغذیه گیاه در اواسط بهار اینکار را انجام دهید.
این درخت نیاز به هرس شدن ندارد.

تکثیر گیاه: با کاشت بذر ازگیل ازگیل را تکثیر میکنند. بذر ها در پوسته ی محکمی قرار دارند بهتر است آنها را ۲ تا ۳ ماه در شرایط مرطوب نگه داشت و بعد آنها را کاشت. عموما این روش میوه های خوبی به بار نمی دهدبرای داشتن میوه ای با کیفیت تر، از روش پیوند زدن استفاده میکنند. و همچنین برای کوتاه بودن درخت می توان از پیوند آن به پایه درخت به استفاده کرد که ۲ تا ۳ سال بعد به بار می نشیند. از روش قلمه ی چوب نیز می توانید برای تکثیر گیاه استفاده شود.

میوه: میوه ازگیل بسیار سخت و اسیدی است و تا زمانیکه خوب رسیده نشود قابل خوردن نیست. گوشت ازگیل پس از رسیدن از سفید به قهوه ای تغییر می یابد و کاملا نرم و شیرین می شود و طعمی مشابه میوه های خوشمزه و آبدار نواحی استوایی پیدا می کند. قطر میوه در گونه های وحشی به ۵۲ میلی متر و در ارقام پرورشی به ۵۶ میلی متر یا بیشتر هم می رسد.

شاید هیچ جای دنیا به اندازه مردمان شمال ایران به ویژه گیلانیان برای این مشکل ازگیل چنین راه حل عاقلانه ای نیافته باشند. آنها میوه های ازگیل را هنگامی که هنوز سفت و نارس اند می چینند و با دقت مانند سیر ترشی درون ظرف های شیشه ای استوانه ای می ریزند و سپس ظرف را از آب و اندکی نمک پر می کنند و آن را در جایی خشک و خنک دور از تابش آفتاب نگه می دارند.
این فرآورده که «آب کنوس » نامیده می شود با لذت فراوان در زمستان خورده می شود.  برای جلوگیری از پوسیده شدن آن بر روی درخت، معمولا میوه ها را زودتر برداشت می کنند و در محل مناسبی انبار می سازند تا برسد.