آفات توت فرنگی
گیاهان توت فرنگی که به روش کشت بدون خاک تولید می شوند بالقوه مستعد بعضی از آفات می باشند که باید جهت دستیابی به عملکرد و کیفیت مطلوب کنترل شوند. البته با تولید توت فرنگی به روش کشت بدون خاک بسیاری از آفات خاکزی مثل کرم ریشه، سوسک سرخرطومی سوسک سرخرطومی انگور سیاه، گونه های مختلف کرم حشره (کرم سفید) و سایر لارو سوسک ها کنترل می شوند. آفات برگخوار چغندر، کرم شب پره زمستانی (یا کرم طوقه خوار) کمتر در تولید توت فرنگی به روش کشت بدون خاک وجود دارند، اگرچه سیستم های فضای باز، بویژه آنهایی که در مزرعه کشت شده اند در معرض آلودگی به این آفات می باشند. آفات رایج توت فرنگی در روش کشت بدون خاک مشابه آفات بسیاری از محصولات گلخانه ای در سرتاسر جهان شامل شته، مگس سفید، کاترپیلارها، الاروهای مختلف، کنه ها و تریپس ها می باشند.
شته ها
شته فراگافولی مهاجم توت فرنگی تحت کشت بدون خاک گلخانه ای و فضای باز شناخته شده است، اگر چه تعداد زیادی از گونه شته های دیگر شامل شته سبزهلو، شته سیب زمینی، شته خربزه و غیره نیز مهاجم توت فرنگی می باشند.
شته ها حشرات کوچک با بدن نرم و قطعات دهانی مکنده مناسب برای استخراج عصاره از بافت گیاه می باشد. شته به دو فرم بالدار و بدون بال گسترش می یابد، فرم بالدار با خروج از گلخانه و استفاده از گیاهان خارج و اطراف گلخانه نظیر علف های هرز به سرعت تکثیر و جمعیت آنها افزایش می یابد. شته ها شاخک بلندی دارند و قادر به دفع شیره مواد قندی اضافی از برآمدگی شکم شان می باشند. این ماده چسبنده بستری برای رشد کپک سیاه می باشد و باعث کاهش بازار پسندی میوه و فتوسنتز گیاه می شود. شته ها اغلب پوست اندازی می کنند و آن را در محل تغذیه رها می کنند. وجود تعداد زیادی از پوستهای سفید باقیمانده همراه با پوششی از عسلک روی برگ ها و شاخه ها نشانه ای از تعداد شته ها و تشخیص کنترل آنها می باشد .
شته آفت اصلی توت فرنگی در کشت بدون خاک می باشد و به سرعت تکثیر و گسترش می یابد. تغذیه آنها به علت تزریق بزاق سمی در قسمت های تازه رشد کرده باعث بدشکلی شدید میوه می شود همچنین با تولید عسلک مقادیر زیادی از فرآورده های غذایی را از بین می برد. شته ها منتقل کننده دامنه وسیعی از بیماری های ویروسی به گیاهان توت فرنگی می باشند. خسارت ناشی از شته ها قبل از ظهور آفات قابل مشاهده است، زیرا شته ها با تغذیه از طوقه باعث بد شکلی برگ های جوان و برگهای جدید در حال رشد می شوند.
چرخه زندگی بیشتر شته ها شامل پراکنده شدن حشرات بالغ بالدار در طول بهار و پاییز از منابع مختلف حاوی این آفت نظیر علف های هرز و بسیاری از محصولات فضای باز مزرعه ای می باشد. سپس حشرات بالغ بالدار روی توت فرنگی گلخانه ای یا فضای باز مستقر و بطور متوالی از طریق روش بکرزایی چندین بار تکثیر می شوند. تعداد زیادی حشره نابالغ (جوان) در طول ماههای گرم یا در تمام طول سال در گلخانه های گرم شده چندین برابر تکثیر می شوند. پس از جفت گیری، عملیات تخم گذاری در پاییز با در سرتاسر زمستان روی گیاه میزبان اولیه انجام می شود. اگر چه در زمستان های ملایم، امکان زنده ماندن حشره بالدار وجود دارد و در تمام طول سال به محصول هجوم می برد. این موضوع به ویژه در گلخانه های گرم شده اگر جمعیت حشره بالغ کنترل نشود بطور منظم در طول سال باعث تکثیر به روش بکرزایی روی محصولات آلوده می شود. لذا باید با نصب تله های زرد چسبناک در نزدیکی منافذ و داخل راهروها، جمعیت حشرات بالغ را تشخیص و اقدامات پیشگیری را انجام داد. شته ها به لحاظ بدن نرم، به عوامل دودزا ، حشره کش های صابونی و گیاهی حساسند. همچنین تعدای سموم برای کنترل شته محصولات توت فرنگی ثبت شده است.
علاوه براین با استفاده از حشرات شکارچی امکان کنترل شته ها وجود دارد.
برخی از حشره های مورد استفاده در مدیریت تلفیقی آفات شامل کفش دوزک ها، بال توری ها، پارازیت های شته (انگل های شته)، مگس های شته و تعداد کمی از حشرات دیگر می باشند. برخی از تولید کنندگان توت فرنگی با استفاده از این حشرات مفید موفق بوده اند، اما جهت کنترل مناسب باید اغلب این حشرات به طور مداوم در گلخانه تولید شوند. البته تولید کنندگان باید جمعیت کمی از شته ها را جهت تامین منبع غذایی حشرات مفید بپذیرند ، علی رغم اینکه شته های مذکور باعث آلودگی میوه های برداشت شده می شوند.
تریپس
تریپس حشره ای کوچک و باریک و معمولا دارای طول کمتر از ۵ میلی متر می باشد، رنگ آن بر حسب گونه به رنگ سیاه یا قهوه ای متمایل به زرد است، اگرچه بعضی از گونه ها بدون بال هستند ولی غالبا دارای دو جفت بال ریشه دارمی باشند که در حالت بدون حرکت در قسمت میانی بدن جمع می شود. لاروهای اولیه قهوه ای کمرنگ تا سیاه یا زرد و در حدود ۷۵ درصد اندازه حشره بالغ هستند. تریپس با استفاده از قطعات دهانی ساینده محتوای سلول های اپیدرمی را خارج می کند. تریپس ها معمولا در مناطق سایه دار گیاه مخفی و در زمان آسیب جدی محصول فعال می شوند. تریپس گل، رایج ترین گونه تریپس توت فرنگی گلخانه ای است که در سرتاسر جهان علاوه بر توت فرنگی گلخانه ای، به توت فرنگی فضای باز نیز خسارت می زند. خسارت تریپس ابتدا به صورت لکه های خیلی کوچک خاکستری روی سطح گیاه ظاهر و سرانجام با پیوستن آنها به یکدیگر ایجاد رنگ سفید و با واکنش گیاه به تزریق بزاق حشره، تغییر در رشد آشکار می شود. تریپس ها با گسترش نهنج از بافت بین فندقه گل ها و میوه توت فرنگی تغذیه می کنند و با رشد میوه، لکه های برنزه یا کدر و مات روی سطح میوه ظاهر می شوند. تریپس ها علاوه بر تخریب میوه باعث افت چشمگیری در عملکرد گیاه می شوند بطور مثال توت فرنگی فضای باز پس از آلودگی به این آفت بیش از ۸۰ درصد افت عملکرد داشتند(هندلی و پرلیس، ۲۰۰۳) و افت مشابهی نیز در شرایط کشت بدون خاک مورد انتظار است.
علاوه بر این تریپس قادر به گسترش تعدادی از بیماری های ویروسی می باشد.
جمعیت آنها قادر است به سرعت از کشت فضای باز مزرعه های محلی توت فرنگی به محصولات تحت کشت بدن خاک گسترش یابد، اگرچه تریپس ها در شرایط گلخانه در هر درجه حرارت و سطح رطوبتی قادر به تولید مثل هستند.
تریپس ها در سه مرحله لاروی رشد می یابند و تحت شرایط بهینه چرخه زندگی آنها ۳ تا ۵ هفته کامل می شود. تخم توسط حشره ماده بصورت یک ساختار سیلت مانند روی سطح برگ گذاشته و پوره ها بعد از ۳ تا ۴ روز از تخم خارج می شوند. اولین سن لاروی دوبار پوست اندازی و سپس شفیره می شود. حشره بالغ پس از مرحله نهایی شفیرگی (دومین بار) از تخم خارج می شود، و جهت تغذیه در تمام نقاط گیاه یافت می شود.
شبیه شته های بالدار و مگس سفید که جذب تله های زردچسبناک می شوند تریپس ها جذب تله های آبی چسبناک می شوند و اگر این تله ها در مکانهای مناسب قرار گیرند تشخیص وجود تریپس در محصول امکان پذیر می باشد. معمولا بهترین روش جلوگیری از آلودگی تریپس نصب تله های مذکور در محل تهویه ها و حذف علف های هرز اطراف سایه انداز گیاهی می باشد. کنترل تریپس ها با استفاده از حشره کش ها به لحاظ عدم پوشش کامل حشره کش مشکل است. بسیاری از حشره کش ها زنبورهای موثر در گرده افشانی توت فرنگی را نابود می کنند لذا باید در هنگام استفاده از حشره کش ها کندوها به مدت چند روز از محل دور شوند که این عمل روی گرده افشانی محصول اثر می گذارد. تریپس ها در نقاطی مستقر می شوند که امکان محلول پاشی حشره کش سخت می باشد همچنین آنها بطور سریع نسبت به استفاده بیش از حد حشره کش مقاوم می شوند. تریپس ها با محلول پاشی حشره کش های روغنی و گیاهی قابل کنترل هستند. اگرچه تکنولوژی محلول پاشی مورداستفاده باید پوشش مناسب و کافی را تضمین کند موفق ترین محلول پاشی ها از قطره چکان های خیلی کوچک در محدوده ۵۰-۵ میکرون وفشار هوا استفاده می کنند که از جمله آنها غبار پاش های کم حجم، مه پاش و محلول پاش های الکتروستاتیک می باشند . مناطقی که کنترل طولانی مدت آفت مهم می باشد مدیریت مقاومت تریپس ها به حشره کش ها انجام می شود. به طور کلی تکنیک های مدیریت مذکور شامل تناوب مصرف حشره کش های شیمیایی با توجه به عملکرد آنها می باشد بطوریکه نمونه های با عملکرد مشابه پیوسته استفاده نمی شوند. ترکیب روش کنترل شیمیایی و فیزیکی باعث کاهش مقاومت به حشره کش می شود. تولید کننده باید در زمانی که مقاومت به حشره کش آشکار می شود استفاده از آن را قطع و برنامه تناوب محلول پاشی همراه با شکارگرها را شروع نماید همچنین جهت محلول پاشی از تکنولوژی مناسب برای بهینه سازی پوشش حشره کش ها استفاده کند. در حال حاضر دو نوع کنه شکار گر، تریپس ها را کنترل می کند. شکارگرهای روی زمینی مثل کنه ها به تریپس های نابالغ حمله می کنند و نوع خاکزی شفیره تریپس ها را در خاک می خورند. ساس های غارتگر کوچک برای کنترل تریپس های بالغ و نابالغ توت فرنگی مفید تر می باشند.
تولید کنندگان توت فرنگی به دلیل تشخیص دشوار هجوم تریپس ها در مراحل اولیه همواره باید مراقب باشند. ضربه آهسته به دسته های گل توت فرنگی روی صفحه سفید به تشخیص وجود تریپس ها و تصمیم گیری در خصوص زمان محلول پاشی برای کنترل آفت کمک می کند.
کرم صد پا
با توجه به بزرگی آفات های کاترپیلار، به راحتی قابل تشخیص هستند، آنها معمولا ابتدا نزدیک پنجره ها، حفره ها و در قسمت های جویده شده برگهای توت فرنگی ظاهر می شوند همچنین فضولات سیاه آنها روی سطح گیاه آشکار می باشد. کاترپیلارها در محصولات گلخانه ای و کشت بدون خاک فضای باز ظاهر می شوند، اگر چه استفاده از شب پره بالغ بالدار در گلخانه قادر به پیشگیری از طغیان این آفت در محیط های حافظت شده می باشد. کاترپیلارهای مختلفی آفت بالقوه توت فرنگی هستند از جمله آنها برگ لوله کن توت فرنگی ، کرم لوله ای سبز ، مینوز برگ و سایر گونه های برگ لوله کن موجود در سرتاسر جهان که لوله کردن رایج ترین و آسانترین روش تشخیص مرحله لاروی آنها می باشد لوله شدن برگ در زمان حرکت کردم به سمت جلو ایجاد می شود لذا اگر به نحوی حرکت به سمت جلو مانع شود از پهلو به پهلو حرکت می کنند. لاورها دارای رنگ سبز روشن و پس از رشد، اندازه طولی آنها به ۴۵ سانتی متر می رسد همزمان با رشد لاروو رسیدن به مرحله پیشرفته، در طول بدنشان نوارهای باریک و سفیدی گسترش می یابد. رنگ الاروها در مرحله نهایی زرد تا سبز رنگ پریده می شود. نوع بالغ شب پره با ۴-۳ سانتی متر طول دارای بال های قهوه ای تیره و علامت و شکل نقره ای سفید در بال های جلویی و یک دسته مو در پشت سر می باشد و به نام شب پره لا نقره ای شناسایی می شود.
برگ لوله کن ها، گروهی از گونه های شب پره هستند که با لوله کردن برگ ها جهت محافظت از لاروها و تغذیه از برگها به ترتیب بطور غیر مستقیم و مستقیم باعث خسارت به رگبرگها و درختان میوه می شوند. حشرات فوق کاترپیلارهای باریک ۲ سانتی متری هستند که در صورت تحریک بسیار فعال می شوند. اما معمولا بین برگ ها یا داخلی حاشیه های لوله شده برگ پناه می گیرند. شب پره ها شامل شب پره قهوه ای روشن سیب، برگی لوله کن های سر قهوه ای و سر سبز با ۲-۱ سانتی متر طول به رنگ قهوه ای کمرنگ می باشند، برخی از آنها دارای خال های قهوه ای در بال های جلویی هستند. لاروهای لوله کننده برگ توت فرنگی کوچک هستند، کاترپیلارهای نقره ای مایل به سبز که قبل از گلدهی شروع به تغذیه می کنند. آنها از برگ های توت فرنگی که از اندازه معمولی کوچکتر هستند تغذیه می کنند سپس به سمت کناره های بالایی برگی حرکت و لبه های برگ را جهت ایجاد یک مکان حفاظت شده برای تغذیه با استفاده از ابریشم لوله می کنند. خسارت ناشی از تغذیه و لوله شدن برگها باعث کاهش فتوسنتز، ضعیف شدن گیاه و سخت شدن کنترل این آفت به علت عدم امکان تماس محلول سم با لاروهای موجود در برگ لوله شده می شود. تولید کنندگان کشت بدون خاک توت فرنگی در نواحی کوچک، با حذف برگ های آلوده قادر به کنترل آفت می باشند، اگر چه در مناطق مستعد آلودگی شدید، انجام یک برنامه محلول پاشی برای کنترل ضروری می باشد. خسارت تمام گونه های کاترپیلار از طریق تغذیه مستقیم بافت گیاه است. لاروهای اولیه گونه هایی نظیر کرم لوله ای سبز باعث ایجاد خسارت پنجره ای از طریق حذف سطح بین رگبرگ ها در سطح پایینی برگ ها می شوند . لاروهای بعدی با جویدن و ایجاد حفره هایی در برگ باعث خسارت زیادی به برگ می شوند.
شب پره ها یا بالغ های این گونه ها در طول زندگی کوتاهشان تعداد زیادی تخم می گذارند بطوریکه سر تا سر گیاه را فرا می گیرند، در طول یک یا دو هفته لارو های سن اول از تخم خارج می شوند. لاروهای اولیه معمولا ۳-۲ میلی متر طول و به واسطه رشد تصاعدی و تغذیه پایدار، باعث بروز بیشترین خسارت می شوند. در انتهای مرحله لاروی، بعد از ۵ پوست اندازی ، لارو وارد مرحله شفیره می شود حشره بالغ چند هفته بعد ویا اگر مرحله شفیرگی در زمستان باشد در بهار ظاهر می شود.
کنترل بیشتر لاروهای کاترپیلار در توت فرنگی به استثنای جلوگیری از تخم گذاری حشره های بالغ و آلودگی محصول به آسانی انجام پذیر است. مناطقی که لاروهای جوان مشاهده می شوند یکی از ایمن ترین و موفق ترین روش های کنترل عامل باکتریایی قابل دسترس در سطح تجاری می باشد. این عامل به صورت یک محلول برای تضمین پوشش کامل استفاده می شود و زمانی که توسط کاترپیلارها خورده شد با تولید سم باکتریایی در دستگاه گوارش به سرعت تغذیه حشره را متوقف و پس از چند روز منجر به خشک شدن و مرگ حشره می شود. علاوه براین آفت کش های ترکیبی در بیشتر کشورها برای گیاهان توت فرنگی ثبت شده است.
مینوزبرگ
مینوز برگ به ندرت باعث خسارت بزرگ به گیاهان توت فرنگی در کشت بدون خاک می شود. بعداز تخم گذاری مگس های بالغ، لارو مینوز برگ بعد از ۴-۲ روز از تخم خارج و شروع به سوراخ کردن فضای بین سطوح بالایی و پایینی برگ ها می کنند. تونل های مارپیچی ایجاد شده ابتدا باریک است ولی پهنای آنها با رشد لاروها افزایش می یابد. لارو مینوز برگ بعد از سه سن لاروی و شفیرگی روی سطح برگ کامل می شود. مگس های بالغ بعد از ۱۱-۸ روز از شفیره خارج می شوند. کنترل مینوز برگ به علت محافظت آنها توسط روغن های بافت برگ دشوار است. برای جلو گیری از شیوع ناگهانی باید برگ های مینوزدار همراه با حشرات آنها حذف و در نقطه ای دور از محل کشت منهدم شوند. مینوز برگ با محلول پاشی سموم نفوذی با سیستمیک بیشتر از سموم تماسی قابل کنترل است. اگر آلودگی بطور معمول اتفاق افتاده باشد یک حشره شکارگر با ارزش برای کنترل مینوز برگ وجود دارد.
کنه ها
گونه های اصلی کنه که در سرتاسر دنیا روی محصول توت فرنگی تأثیر می گذارند شامل کنه های دو نقطه ای ۱، کنه قرمز، کنه توت فرنگی و کنه سیکلامن هستند. گونه های رایج آنها در گلخانه شامل کنه دو نقطه ای و کنه قرمز می باشند که مخرب ترین آفت در کشت بدون خاک توت فرنگی می باشند.
کنه های بالغ، عنکبوتیان هشت پایی هستند که کمتر از ۵/۰ میلی متر طول دارند و به صورت نقاط کوچک قرمز یا قهوه ای روشن روی سطح زیرین برگ ظاهر می شوند. وجود تارهای ریز نشانه آلودگی توسط کنه دو نقطه ای است که در جمعیت زیاد سطح زیادی از برگ را تحت تأثیر قرار می دهد. کنه ها با تخریب لایه اپیدرمی سلول های سطحی برگی منجر به خسارت و ظهور اولین لکه ها می شود، سپس برگ برنزه مات و در حالت آلودگی به کنه های دو نقطه ای، با تارهای ریز محتوی کنه های بالغ پوشیده می شود. اگر این آفت بدون کنترل رها شود منجر به آسیب شدید به شادابی، افت چشمگیر در عملکرد و کیفیت محصول می شود.
چرخه زندگی کنه با تخم ها شروع می شود سپس شفیره های شش پا از تخم ها خارج و بعد از یک دوره استراحت کوتاه به حشره بالغ هشت پا تغییر می یابند. کنه های بالغ با افزایش طول روز شروع به تغذیه و تخم گذاری می کنند که منجر به افزایش سریع جمعیت در بهار می شود. انتقال و پراکنده شدن حشرات بالغ جوان با تنیدن تار یا رشته های ابریشمی از گیاه به گیاه به شکل گروهی صورت می گیرد. افزایش درجه حرارت باعث تغییر دوره تولید از ۳۰ روز در دمای ۱۵ درجه سانتی گراد به ۳ روز در دمای ۳۲ درجه سانتی گراد کاهش و باعث چند برابر شدن جمعیت و فراگیری آن می شود .
کنترل محیطی شامل ایجاد شرایط جوی نامناسب برای انتقال کنه می باشد.
شرایط بیش از حد گرم و خشک برای گسترش کنه ها مساعد است لذا برای کنترل کنه حفظ مقدار معینی رطوبت مفید است. کنه ها در حال حاضر تقریبا به حشره کش های فسفره مقاوم هستند. کنه ها با توجه به چرخه سریع تولید مثل، به سرعت نسبت به حشره کش ها و هر محصول ترکیبی مقاوم می شوند. کنه کش های اختصاصی وجود دارند که مراحل مختلفی از رشد و نمو چرخه زندگی کنه را متاثر می کند و اگر تنظیم کننده رشد با منشا گیاهی، پوشش خوبی ایجاد کنند موثر می باشند. روش های مدیریت تلفیقی آفت برای کنه ها قابل استفاده می باشد. کنه شکار گردو نقطه ای دارای رنگ قرمز، سطح براق، حرکت سریع ، اشتهای زیاد و مزیت اصلی تولید مثل دو برابر نسبت به آفت برای شکار کنه مفید می باشد.
شپشک نرم تن
اگرچه شپشک های نرم تن رایج نیستند ولی آفت دائمی برخی از گلخانه های کشت بدون خاک توت فرنگی می باشند. این حشرات بیضوی پهن، بی حرکت، معمولا پوشیده با یک ماده کرم رنگ یا موم سفید و حاوی موهای خیلی ریز روی سطح بدنشان هستند و معمولا حشرات بالغ ۲-۱ میلی متر طول دارند. شپشک های نرم تن دارای یک دم دراز و بلند در انتهای پشتشان هستند. اکثر شپشک های نرم تن در سیستم های کشت بدون خاک از برگ تغذیه می کنند. اگرچه گونه هایی در ریشه های گیاه زندگی و از آن تغذیه می کنند و می توانند در بستر کشت مشکل ایجاد کنند. کنترل شپشک های نرم تن به دلیل پوشش مومی آنها و توانایی پنهان شدن در پناهگاه های غیر قابل نفوذ به محلول سم مشکل می باشد این آفات معمولا به وسیله دود، مه غلیظ، آتش نیم سوز و یا با محلول پاشی حشره کش روغنی قابل کنترل می باشند. البته حشرات مفیدی نظیر کفشدوزک و سنک های توری قادر به شکار شپشک های نرم تن می باشند. همچنین برای کنترل شپشک نرم تن بزرگ یک شکارگر ویک پارازیت وجود دارد.
راب ها و حلزون ها
راب ها و حلزون ها به طور بالقوه در سیستم های تولید فضای باز توت فرنگی خسارت ایجاد می کنند. مناسب ترین نقاط مناسب برای حمله آنها، بذر های تازه کشت شده می باشد. راب ها و حلزون ها با استفاده از طعمه های مسموم در نواحی جضور آفات یا پس از کشت قابل کنترل هستند. راب ها و حلزون ها به ندرت در سیستم های کشت بدون خاک گلخانه ای مشکل ساز می باشند، اگرچه خسارت های قابل توجهی با حرکت روی آبگذرها و بسترهای کشت ایجاد می کنند. بهترین روش کنترل آنها در گلخانه، حذف پناهگاههای آنها می باشد.
مگس سفید
چند گونه مگس سفید آفت کشت بدون خاک توت فرنگی است. مگس سفید توت فرنگی ، مگس سفید گلخانه و مگس سفید برگ نقره ای شایع ترین نوع می باشند. محصولات توت فرنگی گلخانه ای، مثل بسیاری از گیاهان تحت کشت بدون خاک به شدت در یک دوره نسبتا کوتاه بوسیله مگس سفید گلخانه مورد حمله قرار می گیرند، اگر چه مگس سفید در ماه های گرم سال مقاوم تر است. سیستم های کشت بدون خاک توت فرنگی در فضای باز توسط گونه های مختلف مگس سفید که در محصولات اطراف، علف هرز و گیاهان زینتی در اکثر شرایط آب و هوایی در زمستان زنده می مانند مورد حمله قرار می گیرند. پتانسیل خسارت محصول توت فرنگی در جمعیت زیاد مگس سفید زیاد می باشد. گیاهان با هجوم شدید آفات و از بین رفتن شیره گیاه در یک دوره کوتاه به ویژه توسط شفیره های در حال رشد، به شدت ضعیف می شوند. گیاهان تحت هجوم شدید آفت دچار عوارضی نظیر کوتاهی، کمی رشد ، زردی برگها و ریزش آنها قبل از بلوغ، کاهش عملکرد و کیفیت میوه می شوند. عسلک، ماده چسبناکی که به مقدار زیاد توسط حشرات در هنگام تغذیه دفع می شود و باعث نگرانی زیادی برای تولید کنندگان می باشد. تنها شفیره مگس سفید. در مرحله جوانی قادر به دفع ۲۰ قطره عسل در هر ساعت می باشد و هر برگ دارای بیش از ۲۰۰۰ شفیره است. عسلک های چسبناک بستر مطلوب برای رشد کپک دودی سیاه می باشند و گسترش کپک دودی سیاه روی سطح زیادی از گیاه، نه تنها دارای ظاهری زشت بلکه مزاحم فتوسنتز و تعرق گیاه می باشد و باعث تنش بیشتر به گیاه می شود. موضوع بدتر اینکه مگس سفید به عنوان ناقل ۲۵ بیماری ویروسی مختلف شناخته شده است.
در حال حاضر اکثر تولید کننده گان گلخانه های کشت بدون خاک مگس سفید بالغ را می شناسند، این آفت دارای بدنی زرد و پوشیده با پودر مومی سفید رنگ می باشد. مگس سفید از تخم های مستقر در سطح زیرین برگ به وجود می آید این تخم ها کوچک و بیضی شکل هستند و حشره ماده اغلب برای ایمنی تخم ها، آنها را در روزنه های استوماتی یا شکاف هایی که در سطح برگ ایجاد می کنند قرار می دهد. زمان خروج حشره از تخم بستگی به دما دارد بطوریکه هر چه دما بالاتر، چرخه زندگی سریع تر و رشد جمعیت بیشتر می شود. بعد از خروج حشره از تخم، اولین سن لاروی، شفیره یا کرالر نامیده می شود که با طی مسافت و یافتن محل رگبرگ شروع به تغذیه می کند. لاروی های مرحله دوم و سوم در تمام مدت تغذیه بی حرکت می مانند و به علت سطح پهن و شفاف قابل شناسایی هستند. شفیره های لارو چهارم پس از چند روز به حشره بالغ تبدیل می شوند. حشره های بالغ فقط ۴۰-۱۰ روز زندگی می کنند اما ماده ها طی ۸-۶ هفته تعداد ۴۰۰ تخم می گذارند، لاروها پس از چند ساعت خروج از تخم شروع به تغذیه و تولید حجم زیادی عسلک می کنند، تولید کنندگان نه تنها باید حشرات بالغ را کنترل بلکه کل چرخه زندگی آفت را متوقف کنند، بطوریکه لاروها پس از خروج از تخم قادر به هجوم به محصول نباشند.
همانند بسیاری از حشرات دیگر، مدیریت بهترین شکل کنترل است، اما گفتار آن آسان تر از عمل است. تخم های مگس سفید، کوچک و تقریبا تشخیص آنها غیر ممکن است، بنابراین در بیشتر موارد آلودگی به مگس سفید با انتقال گیاهان با نشاء های آلوده به مناطق کشت شروع می شوند. حشره های بالغ نیز به راحتی با بقایای گیاهی، وسایل یا حتی پرسنل گلخانه از مسیر های ورودی و تهویه وارد گلخانه می شوند. نصب توری حشره، روی تمام هواکش ها و قرنطینه کردن تمام گیاهان جدید، از شیوع آفت جلو گیری می کند. بعد از خروج محصول آلوده، باید محل کشت بطور کامل تمیز و تمام بقایای گیاهی خارج شوند. معمولا اگر مگس سفید حداقل یک دوره دو هفته ای بدون میزبان باشد به علت گرسنگی می میرد بنابراین هر گیاه جایگزین نظیر علف های هرز خارج از محل کشت که امکان میزبانی مگس سفید را دارند باید از بین بروند.
در صورت تشخیص وجود مگس سفید، انتخاب بعدی کنترل جمیت و تلاش برای به دام انداختن حشرات قبل از تخم گذاری و شروع انفجار جمعیت می باشد. مگس های سفید بالغ جذب رنگ زرد می شوند لذا تولید کنندگان جهت کنترل حشره های در حال پرواز از تله های زرد چسبناک استفاده می کنند. تله های چسبناک باید داخل سایه انداز گیاه یا اطراف حاشیه های کشت قرار گیرند، تله ها با علامت های تجاری زیادی برای کنترل مگس سفید وجود دارد. گاهی اوقات در مناطق کوچک، تله های چسبناک قادر به کنترل جمعیت مگس سفید می باشند، اما برای مناطق بزرگ تله ها معمولا وسیله تشخیص می باشد. آستانه قابل قبول مگس سفید در زمان جوان بودن گیاه ۵/۰ در کارت در روز و در حالت رشد و نمو محصول ۲ در کارت در روز است.
اگر چه در حال حاضر کنترل مگس سفید با استفاده از حشره کش موثر نمی باشد ولی در سنوات گذشته این روش خیلی موثر و ساده بود. مگس های سفید بطور سریع نسبت به حشره کش های ترکیبی مقاوم و در دهه ۱۹۸۰ کنترل آنها دشوار شد، به همین دلیل، در حال حاضر کنترل مگس سفید توت فرنگی بر مبنای کنترل بیولوژیکی، شکارگر ها، تنظیم کننده های رشد حشره، محصولات گیاهی و کنترل گیاهی با محلول پاشی صابون و روغن می باشد.
مگس های سفید چندین دشمن طبیعی از جمله شکار گرها، پارازیتوئیدها و عوامل بیماریزا دارند و بسیاری از آنها جهت کنترل این آفت در گلخانه و مناطق کشت در دسترس می باشند. اولین عامل کنترل بیولوژیکی و رایج ترین شکارگر مگس سفید، زنبورهای پارازیتی کوچک به نام اینکارسیا می باشند. زنبور های اینکارسیا اختصاصا پوره مگس سفید گلخانه ای را سیاه ، شفیره مگس سفید بال نقره ای را زرد تا قهوه ای و بطور کلی با تخم گذاری در پوره های مگس سفید باعث مرگ آنها می شوند. زنبورهای اینکارسیا در نواحی کشت در مرحله سیاه روی کارت های چسبان که در مناطق مختلف کشت آویزان شده اند چسبیده و شناسایی می شوند. زنبورها طی چند روز تحت شرایط گرم از تخم خارج و به سرعت شروع به فعالیت می کنند. اینکارسیا باید در زمان حداقل تعداد مگس سفید موجود باشد، زیرا مگس سفید و عسلک زیاد، توانایی پارازیتی شکارگر را در پارازیته کردن آفت کاهش می دهد. جهت کنترل مناسب باید در طول فصل رشد تعداد شکارگر ها به مقدار کافی بالا باشد. اگرچه بعضی از تولید کنندگان قادر به کنترل مگس سفید با اینکارسیا بوده اند، ولی بسیاری از تولید کنندگان به دلیل مشکلات حفظ تعداد شکار گر، این روش کنترل را در کشت وسیع توت فرنگی مناسب نمی دانند.
مگس سفید برگ نقره ای و سیب زمینی شیرین توسط اینکارسیا فورموسا و دو زنبور پارازیت دیگر در دسترس به خوبی کنترل نشدند. یک شکار گر طبیعی دیگر به نام سوسک شکارچی” برای کنترل بیولوژیکی مگس سفید قابل استفاده است. بیشترین فعالیت این سوسک در جمعیت زیاد مگس سفید است بطوریکه در زمان بلوغ قادر به شکار ۱۵۰ تخم مگس سفید در روز می باشد. استفاده توام اینکارسیا فور موسا و سوسک شکارچی دلفاتوس تاثیر مهمی در کاهش جمعیت آفات دارد. در هر حال این سوسک ها جهت فعالیت و بقا، به درجه حرارت ۲۱ درجه سانتی گراد و رطوبت ۷۰ درصد نیاز دارند و در درجه حرارت پایین فعالیت نمی کنند.
علاوه بر پارازیت ها و شکارگرها تعدادی از بیماریهای قارچی مکانیسم های کنترلی موثری روی مگس سفید دارند، اگر چه کارایی این محصولات به مقدار زیاد وابسته به شرایط محیطی می باشد.
مگس میوه
مگس های میوه (خانواده تفریتیده) و مگس های سرکه ۳ آفت کشت بدون خاک توت فرنگی می باشند، اگر چه با حذف میوه های خیلی رسیده وخراب از محل بسته بندی و گلخانه، از فعالیت این آفت جلوگیری می شود. مگس های میوه روی میوه های خیلی رسیده یا خراب جذب می شوند، اما قادر به تخم گذاری در میوه های رسیده هستند، لذا کنترل آنها مهم است. به دلیل دشواری کنترل تخم ها و لاروها، مگس های میوه بالغ باید محلول پاشی وهمزمان تمام میوه های خراب و خیلی رسیده از محل کشت خارج شوند.
البته بالقوه آفات بیشتری در دسته بئون خاک توت فرنگی وجود دارنده . سیستم های کشت بدون خاک فضای باز مستعد بسیاری از آفات محصولات مزرعه ای می باشند، بویژه در زمانیکه مجاور مزار کشته باشند. استفاده از پوشش های توری مخصوص حشره، پوشش های پارچه ای با حصار کشی در سیستم های فضای باز، ورود بسیاری از حشرات بالدار مثل شب پره ها، سوسک ها، شته های بالدار و مگس سفید را به محصول جلوگیری می کند. اگر چه سیستم های کشت بدون خاک گلخانه ای متعال برخی از آفات مزرعه ای نیستند اما مستعد گسترش رایج ترین آفات محصولات گلخانه ای نظیر مگس سفید، شته، تریپس و کنه هستند . تولید کننده گان کشت بدون خاک جهت کنترل صحیح آفات مذکور در زمان ظهور اولیه و مجتمعیت کم، نیاز به یک برنامه کنترلی قبل از ایجاد خسارت دارند.
مدیریت تلفیقی آفات در کشت بدون خاک توت فرنگی
همانطور که تعداد مواد شیمیایی موثر تایید شده برای کشت بدون خاک توت فرنگی محدود می شود، روش مدیریت تلفیقی آفات در کنترل بسیاری از آفات محصولات در شرایط حفاظت شده موفق بوده است. نتایج ارزیابی روش کنترل بیولوژیکی بسیاری از آفات گلخانه ای در کشت بدون تاک توت فرنگی در دانشگاه فلورید نشان داد که استفاده از سوسک های کفشدوزک لارو و بالغ و زنبور پارازیته برای کنترل شته ها موثر است. شفیره ها یا سام های چشم درشت برای کنترل شته ها و کنه ها ، سانس های گل بالغ برای کنترل کنه ها و تریپس های کتنه های شکار گر برای کنترل کنه دو نقطه ای و محلول پاشی عامل باکتریایی برای کنترل قارچ ها استفاده می شوند.
بیماری های توت فرنگی
بیماری های میوه توت فرنگی وابستگی زیادی به شرایط محیط کشت وحساسیت رقم دارد. بسیاری از ارقام جدید به بیماری های رایج نظیر عوامل بیماریزای ریشه مقاومند، اما بیماری های قارچی نظیر سفیدک سطحی و بوتریتیس (کپک خاکستری) هنوز در کشت های توت فرنگی حفاظت شده رایج می باشد.
بیماری های میوه و برگ
بوتریتیس-کپک خاکستری
بوتریتیس سینرا گیا کپک خاکستری یک بیماری رایج و مخرب محصولات گلخانه ای است. این بیماری ممکن است ابتدا به صورت خسارت روی گل ها و میوه ها ظاهر و به سرعت به صورت یک اسپور خزه مانند خاکستری تا قهوه ای گسترش می یابد. دسته گل های آلوده به صورت قهوه ای رنگ و خشکی با توسعه به سمت ساقه ظاهر می شوند آلودگی قبل از برداشت باعث ایجاد محل های نرم، قهوه ای و آب سوخته روی میوه و پوشش آنها با اسپورهای پودری خاکستری می شود. آلودگی در شرایط مناسب در مدت ۴۸ ساعت میوه های سالم را نرم و قهوه ای و با گسترش سریع اسپورها گیاه و میوه را احاطه می کنند. میوه های توت فرنگی در شرایط مناسب آلودگی نظیر سایه انداز برگ ها یا مکانهایی که حرکت هوا محدود و رطوبت هوا زیاد است آلوده می شوند. بیشترین خسارت میوه پس از برداشت، در اثر آلودگی بو تریتیس می باشد. شدت آلودگی فوق در دو حالت شامل طغیان بیماری در محیط رشد، وافزایش تحریک جوانه زنی اسپورهای موجود در سطح میوه ها در رطوبت زیاد انبار زیاد می باشد. قارچ ها در مراحل گلدهی ابتدا به شکوفه ها حمله و تا زمان بلوغ میوه ها غیر فعال یا خفته باقی می مانند و سپس قبل یا پس از برداشت در انبار منجر به فاسد شدن میوه می شوند. پس از برداشت میوه بیماری بو تریتیس تا زمانی که میوه ها در انبار سرد نگهداری شوند ظاهر نمی شود. زیرا درجه حرارت ۰ تا ۲ درجه سانتی گراد انبار مانع گسترش پوسیدگی بوتریتیس می شود، ولی زمانیکه میوه ها تا دمای اتاق گرم شوند، آلودگی بو تریتیس تشدید می شود. فساد میوه ها به صورت محل های بزرگ آبسوخته پوشیده با کپک های خاکستری ظاهر می شوند بیماری بو تریتیس معمولا در شرایط مناسب برای جوانه زنی اسپور نظیر رطوبت کافی و درجه حرارت حدود ۲۰ درجه سانتی گراد وجود دارد. حساس ترین محصول به بیماری، توت فرنگی های کشت شده در اواخر زمستان و اوایل بهار هستند اگر چه در شرایط گلخانه این بیماری در سر تا سر ماه های زمستان شایع می باشد. جوانه زنی اسپورها در رطوبت نسبی نزدیک ۱۰۰ درصد سریعتر و با وجود آب آزاد به سرعت روی گل ، میوه و برگ گسترش می یابد. با جوانه زنی اسپور روی گیاه، وارد بافت میزبان شده و با تشکیل میسیلیوم به فضای بین سلولی گیاه حمله می کند. میسیلیوم ها کنید یوفرها را ایجاد ودر هوا آزاد می کنند. عدم حذف گل ها و میوه های آلوده و خروج آنها از محل کشت باعث ایجاد منبع کنیدی می شود که در شرایط مناسب به سرعت میوه های سالم را آلوده می کنند. درجه حرارت بالا و شرایط خشک مانع انتقال و بقای اسپورها از یک گیاه به گیاه دیگر می شود.
کنترل محیطی بو تریتیس در بسیاری از محصولات گلخانه ای از جمله توت فرنگی موثر و قابل استفاده می باشد، این روش مبتنی بر افزایش دما ، کاهش رطوبت نسبی و ایجاد شرایط نامناسب برای رشد و جوانه زنی اسپور است. گرم شدن هوای گلخانه در اواخر روز و باز کردن دریچه ها جهت تبادل هوای گرم و مرطوب با هوای خنک باعث توقف تعرق گیاه می شود. اگر چه این عمل هزینه دارد اما روشی موثر برای مدیریت درجه حرارت و رطوبت گلخانه می باشد و اگر جایگزینی هوای گرم و مرطوب با هوای سرد باعث تشکیل بخار آب شود باعث ایجاد شرایط ایده آل برای جوانه زنی اسپور بو تریتیس می شود. جابجایی خوب هوا با پنکه های افقی نصب شده، مانع شکل گیری بخار آب و حفظ رطوبت نسبی کم می شوند و سیستم های گرمایشی کار آمد به سرعت قادر به افزایش درجه حرارت هوای ورودی تا مقدار مناسب (بالای ۲۰ درجه سانتی گراد) می باشند. وجود لوله های گرم کننده در زیر محصول، جریان های همرفتی هوای گرم را در میان سایه انداز گیاه فراهم ومقدار رطوبت نسبی را کاهش می دهد. ساختارهای گلخانه ای با استفاده از لایه های ناز کی خاصی مانع تشکیل بخار آب، انتقال نور UV (طول موج ۲۳۵ نانو متر) و شرایط مناسب برای رشد و جوانه زنی اسپور و تشکیل بو تریتیس می شوند.
نگهداری محصول شامل حذف برگ و میوه های مسن و جداسازی عملیات برداشت از زمان آزادسازی اسپورها از میوه ها و گل های آلوده می باشد که باعث آلودگی گل ها ، میوه ها و گسترش بیماری های پس از برداشت می شود.
اگرچه برای کنترل بوتریتیس چند قارچ کش موثر وجود دارد، مقاومت به بسیاری از محصولات شیمیایی گسترش یافته و قارچ کش های کمی برای استفاده در گلخانه های توت فرنگی ثبت شده اند. جایی که قارچ کش های شیمیایی حمایت و هنوز استفاده می شوند، کابرد تناوب قارچ کش های مختلف جهت جلوگیری یا به تأخیر انداختن مقاومت بیماری به قارچ کش ها توصیه می شود. جایگزین های مناسب برای قارچ کش های شیمیایی محصولاتی با مبنای تریکودرما ، قارچ مفید و امکان استفاده از عصاره های گیاهی هستند. تریکودرما بارقابت بیرونی و سرکوب اسپورهای بوتریتیس مانع تشکیل بیماری می شود، اگرچه اثر بخشی آنها به مقدار زیاد وابسته به شرایط محیطی در زمان محلول پاشی می باشد.
سفیدک سطحی
سفیدک سطحی اسفار و تور هکا یک مشکل جدی و دائمی در کشت بدون خاک توت فرنگی گلخانه ای و فضای باز است . علائم ظهور ابتدایی این بیماری معمولا با پیچ خوردن جزئی به های برگ به سمت بالا نمایان و ظهور لکه های قهوه ای در سطح زیرین برگ ها گسترش می یابد. لکه های سفیدک سطحی درسطح زیرین برگ گسترش و ممکن است تمام برگ را پوشانده و رنگی مایل به قرمز در سطح بالایی برگی را ایجاد شود. امکان آلودگی میوه ها با کوچک و سفت شدن آنها و عدم رسیدن طبیعی وجود دارد. اسبه موهای سفید تشکیل شده روی برگ به آسانی قابل انتقالی به گیاهان اطراف می باشد و رطوبت متوسط تا زیاد و درجه حرارت ۲۵-۱۵ درجه سانتی گراد برای آنها مطلوب است. کنترل آب آزاد روی گیاهان نظیر شبنم، بخار آب یا آبیاری مانع رشد قارچ ها و باعث کاهش رطوبت داخل گلخانه و شیوع تعامل بیماریزا می شود.
شرایط مناسب برای سفیدک سطحی وجود هوای خشک، درجه حرارت متوسط، کاهش شدت نور، تغذیه خوب و رشد گیاه آبدار می باشد. لذا این بیماری در اواخر تابستان و پاییز خیلی رایج است، اما در کشت های حفاظت شده نظیر گلخانه ها امکان تداوم آن در طول سال وجود دارد. تمام اسپورهای سفیدک سطحی از طریق باد یا جریان هوا و همچنین توسط حشرات معینی انتقال می یابند. برخلاف سایر بیماری های قارچی نظیر سفید کی کرکی، اسپورهای سفیدک سطحی جهت جوانه زنی نیاز به لایه نازک آب روی سطح برگ ندارند و بافت گیاه را آلوده می کند. بهترین جوانه زنی اسپورهای سفیدک سطحی در محدوده درجه حرارت ۲۶-۱۵ درجه سانتی گراد و در مکان های سایه انجام می گیرد، لذا در محصولات متراکم خیلی شدید تر می باشند. اگر اسپورها با گیاهی تحت شرایط نوری کم، درجه حرارت ۳۱-۲۲ درجه سانتی گراد وفاقد رطوبت تماس پیدا کنند پس از دو ساعت جوانه زنی و دو روز بعد آلودگی ایجاد می کنند.
بهترین روش کنترل سفیدک سطحی، استفاده از واریته های مقاوم است. البته بسیاری از ارقام تجاری توت فرنگی مقاوم هستند. ارقام قدیمی تر که به سفیدک مقاوم نیستند از نظر حساسیت به بیماری متفاوتند، بنابراین واریته های مقاوم همیشه باید برای تولید کشت بدون خاک انتخاب شوند.
قارچ سفیدک پودری در تمام چرخه زندگی نسبت به سولفور حساس است. سولفور سمیت بیشتری برای عامل بیماریزا نسبت به میزبان دارد. مقدار موثر سولفور برای محلول پاشی ۲۲۰-۱۱۰ میلی لیتر در ۱۰۰ لیتر آب و بصورت سوسپانسیون است، زمانیکه قارچ ها برای اولین بار مشاهده می شوند محلول پاشی هر دو هفته یکبار ادامه می یابد. هنگام استفاده از سولفور به دلیل حساسیت برخی از گیاهان باید مراقب باشیم و معمولا بخش سولفور نسبت به محلول پاشی کمتر مضر می باشد، اما به دلیل عدم پوشش موثر برگی، تأثیر کمتری نسبت به محلول پاشی دارد. سولفور در صورت عدم وجود رطوبت موثر، دارای عملکرد حفاظتی طولانی مدت می باشد. اگر چه در درجه حرارت گرمتر تبخیر سولفور بیشتر و عملکرد آن بهتر می باشد، یک روش استفاده از سولفور در دوره های سرد رشد در گلخانه، آغشته کردن لوله های گرم کننده به این عنصر می باشد. در طول دوره های رشد در گلخانه محلول پاشی ، پخش یا پمپ های بادی قابل استفاده است. برای کنترل سفید ک کرکی، ترکیبات مس موثر ولی باید با احتیاط استفاده شوند، زیرا محلول پاشی های مکرر منجر به خسارت می شود. و محلول پاشی یا پخش سیلیس مانع بیماری سفیدک می شود. سیلیس با ایجاد یک پوشش محافظ روی سطح برگ از جوانه زنی اسپورهای سفید ک و آلوده سازی بافت گیاه جلوگیری می کند. روش کنترلی دیگر که برای بسیاری از تولید کنندگان موفقیت داشته، محلول پاشی بیکربنات، یا بیکربنات سدیم یا پتاسیم است.
مخلوط بیکربنات سدیم یا جوش شیرین با ماده پاک کننده به عنوان یک عامل چسبنده و جاذب فعال، در بسیاری از موارد قادر به کنترل بیماری سفیدک می باشد. محلول پاشی با اسیدیته بالا باعث پوشش سطح برگها و ممانعت از رشد بیماری سفیدک می شود.
آنتراکینوز میوه و پوسیدگی طوقه
پوسیدگی آنتراکتوز میوه لکه سیاه” نامیده می شود و در مرحله رشد میوه باعث ظهور زخم های فرو رفته سیاه روی آن می شود. زخم ها در شرایط مرطوب اسپورهای نارنجی کمرنگ تولید و باعث شیوع آلودگی بیماری در گل ها و میوه های نارس می شود. شرایط گرم و مرطوب مناسب گسترش پوسیدگی آنتراکتوز میوه است. منشاء آلودگی ممکن از پایه های کشت شده و یا گیاهان میزبان اطراف ناحیه کشت باشد. عامل بیماریزا ابتدا از طریق برگ و بدون هیچ علائمی باعث آلودگی محصول می شود، سپس با تولید کلونی و اسپور روی برگ، منبع آلودگی برای گسترش روی میوه ها ایجاد و از بین می رود. اسپورهای این بیماری در زمان آب پاشی، عملیات برداشت و با عملیات نگهداری گیاه نظیر حذف برگهای مسن پخش می شود.
آنتراکتوز قادر به آلودگی ریشه گیاه و طوقه می باشد. بیماری پوسیدگی طوقه ناشی از آنتراکتوز، در هر مرحله از رشد باعث پژمردگی ناگهانی و مرگ گیاه می شود و پوسیدگی های طوقه ناشی از سایر عوامل بیماریزا نظیر فیتوفترا قابل تشخیص نیست. عامل بیماریزای آنتراکتوز علاوه بر پوسیدگی طوقه باعث ایجاد زخم های سیاه رنگ روی دستک ها و دمبرگ ها می شود. موثرترین روش کنترل این بیماری، استفاده از نشاء های عاری از عامل بیماریزا و استفاده از ارقام مقاوم به آنتراکتوز می باشد. ارقامی که مقاومتی نسبت به پوسیدگی آنتراکتوز طوقه ندارند به شدت به این بیماری مبتلا و در صورت گسترش بیماری بیش از ۸۰ درصد بوته ها از بین می روند. اگر چه هیچ رقمی بطور کامل نسبت به پوسیدگی آنتراکتوز طوقه مقاوم نیست ولی ارقامی نظیر سوئیت کارتی، ارلی بر ایست و ترزر تا حدی به این بیماری مقاومند.
پوسیدگی چرمی
پوسیدگی چرمی ناشی از قارچ خاکزاد فیتوفترا کاکتروم در کشت بدون خاک توت فرنگی کمتر از تولید مزرعه ای این محصول رواج دارد. اگرچه این بیماری هنوز در گیاهان توت فرنگی گلخانه ای و فضای باز اتفاق می افتد. او سپورها بصورت غیر فعال در برگهای حذف شده و میوه های مسن در نواحی کشت باقی می مانند. همچنین این عامل بیماریزا با تولید زئوسپور قادر به گسترش در آب آبیاری ، محلول غذایی و سایر عوامل رطوبتی نظیر بخار آب ، بارندگی و شبنم می باشد. قارچ های پوسیدگی چرمی باعث آلودگی میوه و در بعضی زمان ها گل را آلوده می کنند و باعث ایجاد لکه های قهوه ای تیره یا خطوط کلی سبز با حاشیه قهوه ای و بالاخره ظهور رنگ متمایل به قهوه ای با بافت درشت چرمی در کل میوه می شوند. اگر میوه رسیده آلوده شود باعث کندی ظهور رنگ قهوه ای کم رنگ ، ایجاد طعم تلخ و بوی بد بعلاوه سیاهی آوندهای چوبی متصل کننده بذر به سطح میوه می شود. پوسیدگی چرمی باعث ایجاد مشکلات خاصی برای تولید کنندگان کشت بدون خاک توت فرنگی در زمان برداشت می شود بطوریکه به علت تغییر رنگ جزئی میوه های سالم و میوه های آلوده به پوسیدگی چرمی، مصرف کنندگان قادر به تشخیص میوه های آلوده نمی باشند ولی طعم تلخ و بوی بد میوه های آلوده، مانع فروش این محصولات و خسارت به تولید کنندگان می شود.
پوسیدگی چرمی در سیستم های کشت بدون خاک فضای باز، به دلیل بارندگی و گسترش سریع آلودگی رایج تر می باشند. تولید کنندگان گلخانه ای با کنترل رطوبت در محیط گلخانه و حذف تمام برگها و میوه های مسن از محیط کشت، قادر به کنترل آلودگی پوسیدگی چرمی می باشند. تولید کنندگان فضای باز که بطور مداوم دچار پوسیدگی چرمی می شوند باید با حذف میوه های مسن از گیاه، محیط کشت و استفاده از محصولات قارچ کش مانع گسترش این آلودگی شوند.
زنگ برگی و لکه برگی
عوامل بیماریزا قارچی و باکتریایی مختلفی باعث ایجاد لکه و زنگ روی محصولات توت فرنگی می شوند. بسیاری از این لکه ها وزنگها با حفظ خشکی برگ ها، گل ها و میوه ها و استفاده از ساختارهای گلخانه ای با پوشش های ضد باران روی محصولات فضای باز در مناطق پرباران قابل پیشگیری می باشد. برای آلودگی باکتریایی و گسترش بیماریهای قارچی، وجود رطوبت روی برگ و میوه ضروری می باشد لذا توسعه کنترل محیطی نظیر جریان مناسب هوا و کنترل رطوبست مانع توسعه این بیماریها می شود.
یک نوع لکه برگی که توسط قارچ بیماریزا ایجاد می شود علاوه بر برگها، باعث آلودگی میوه ها، دمبرگها، ساقه های رونده و کاسه گل (مجموعه کاسبرگها) می شود. اولین علائم، ظهور لکه های گرد کوچک ارغوانی تا قهوه ای متمایل به قرمز در سطح بالایی برگ می باشد سپس لکه ها در طول زمان برنزه یا خاکستری می شوند. مستعد ترین قسمت گیاه به این آلودگی برگهای جوان می باشند.
لکه برگی زاویه ای به یک نوع دیگر لکه برگی می باشد که توسط باکتری ایجاد می شود و به دلیل اختصاصی گیاه توت فرنگی، مشکل جدی برای این گیاه می باشد. علائم مشخصه آن گسترش لکه برگی زاویه ای است که در ابتدا نیمه شفاف و در شرایط مرطوب یک ماده لزج باکتریایی تولید و ترشح می کنند. این ماده لزج نشانه وجود بیماری باکتریایی می باشد و نشانه وجود قارچ های تولید کننده اسپور نیست. تشخیص این بیماری با خشک شدن زخم های قدیمی و تغییر رنگ آنها به قهوه ای متمایل به قرمز از سایر بیماریهای برگی مشکل می شود. منبع اصلی آلودگی لکه برگی باکتریایی نشاء های آلوده می باشد در حالی که گسترش این بیماری اغلب از طریق آب پاشی یا تشکیل آب آزاد روی سطح گیاه می باشد. بهترین روش کنترل استفاده از پایه های نشاء عاری از بیماری است. این بیماری با استفاده از ترکیبات مس نظیر هیدروکسید مس تاحدی کنترل می شود، اگر چه مس برای محصول توت فرنگی در غلظت های بالا سمی می باشد.
سوختن حاشیه برگیاه، یک نوع بیماری برگی گیاه توت فرنگی به نام لکه قرمز می باشد. علائم اولیه این بیماری وجود لکه های زاویه ای نامنظم با مرکز ارغوانی است. سپس رنگ کل برگ متمایل به قرمز یا ارغوانی روشن می شود، این بیماری قارچی نه تنها روی برگ بلکه روی میوه، دمبرگها، ساقه های رونده و کاسه گل تأثیر می گذارد. پیشرفت بیماری باعث گسترش هاگ های سیاه قارچ روی سطح برگ می شود. این بیماری برای محصولات توت فرنگی تحت کشت بدون خاک یک مشکل جدی می باشد. این بیماری در تمام مراحل رشد، باعث آلودگی می شود و برای ماهها به صورت منبع آلودگی در برگهای مسن باقی می ماند. اگر چه گسترش این بیماری از طریق آب پاشی و تماس با برگهای آلوده می باشد ولی رعایت بهداشت عمومی محصول و کنترل محیط در جهت جلوگیری از تشکیل رطوبت بیش از حد و بخار آب، مانع وقوع مجدد آلودگی می شود.
با خشک نگه داشتن گیاهان و میوه ها، شیوع بسیاری از بیماریهای قارچی و باکتریایی محصولات مزرعه ای در شرایط گلخانه پیشگیری می شوند، اگرچه پوسیدگی چرمی، پوسیدگی بوتیریتیس و پوسیدگی آنتراکنوز (لکه سیاه) میوه هنوز هم اتفاق می افتد و اغلب برنامه های محلول پاشی با قارچ کش ها در مکانهایی با آلودگی زیاد ضروری می باشد. گیاهان توت فرنگی تحت کشت بدون خاک مستعد گسترش ویروس و بیماریهای شبه ویروسی هستند، بویژه در مکانهایی که آفتهای مکنده، این نوع بیماریها را از گیاهان کشت شده در فضای باز گسترش می دهند. گیاهان ویروسی باید حذف و معدوم شوند زیرا به محض ظهور علائم، ویروس به راحتی توسط حشرات و کارگران منتقل می شود. روش جلوگیری از بیماریهای ویروسی، استفاده از پایه های تأیید شده عاری از ویروس و نصب کارت های حشرات در تمام ورودی های گلخانه می باشد.
بیماریهای پوسیدگی طوقه و ریشه
بیماریهای ریشه نگرانی اصلی بسیاری از تولید کنندگان کشت بدون خاک توت فرنگی بویژه در سیستم لایه نازک مواد غذایی می باشد، سیستمی که در آن احتمال گسترش سریع یک عامل بیماریزا و آلودگی تمام گیاهان در اثر استفاده مجدد از محلول غذایی آلوده وجود دارد. همانطور که در تمام محصولات تحت سیستم لایه نازک مواد غذایی، رقابت میکروبی مشابهی بین استقرار میکروبهای خوب و بد محلولهای غذایی در حال گردش وجود دارد این موضوع برای مبارزه با بعضی از عوامل بیماریزا ریشه مفید می باشد. این موضوع با تکنیک های ضدعفونی ترکیب و در زمانی که مقدار عوامل بیماریزا زیاد است باعث کاهش وقوع بیماریهای پوسیدگی ریشه و طوقه می شود.
علائم بیماری ریشه
بعضی عوامل بیماریزا ریشه توت فرنگی دارای علائمی هستند که با استفاده از بعضی روش ها شناسایی آنها آسان می شود، اما سایر بیماریهای ریشه بدون ایجاد علائم باعث کاهش شدید رشد و عملکرد گیاه می شوند. آزمون شناسایی برای بسیاری از عوامل بیماریزای ریشه موجود است لذا نمونه ها برای تشخیص صحیح به چند آزمایشگاه ارسال می شوند. اگر چه بررسی ناحیه ریشه توسط تولیدکنندگان اولین روش دفاعى علیه عوامل بیماریزا ریشه است، بنابراین یادگیری و تشخیص بیماری اهمیت دارد.
عوامل بیماری زای ریشه توت فرنگی
رایج ترین عوامل بیماریزای ریشه در کشت بدون خاک توت فرنگی پوسیدگی سیاه ریشه است که توسط گونه های پیتیوم ، رایزو کتنیاه، پوسیدگی قرمز ریشه یا مغز قرمز ، فوزاریوم و ورتیسیلیوم ایجاد می شود. اگرچه، هدر رفتن محصول توت فرنگی ناشی از سایر بیماریها گزارش شده است. رایج ترین مشکلات بیماری ریشه در کشت بدون خاک توت فرنگی توسط پیتیوم و فیتوفترا ایجاد می شود. پیتیوم و فیتوفترا گیاهان را در تمام مراحل آلوده می کنند و تمام آنها با تولید زئوسپور امکان گسترش عامل بیماریزا را از طریق محلول غذایی یه گیاهان مختلف فراهم می کنند. زئوسپور یک اندام تولید مثلی کوچک به قطر ۱۲- ۳ میکرون است که توسط عامل بیماریزا روی ریشه های آلوده ایجاد و در محلول غذایی آزاد می شود. زئوسپورها با جریان مجدد محلول غذایی گیاهان بیشتری را مبتلا و در شرایط مطلوب باعث گسترش بیماری می شوند. اگر زئوسپورهای پیتیوم یا هر قارچ دیگر در محلول غذایی باشد، احتمال تماس آنها با سایر سیستم های ریشه وجود دارد و بافت ریشه گیاه در شرایط مناسب در مدت زمان ۵ دقیقه توسط اسپور آلوده می شود. پس از ۲۴ ساعت چرخه بیماری کامل و با تولید مثل سریع قادر به تولید بیش از ۴۰ اسپور می باشد. برای مثال یک بند ۱ سانتی متری ریشه آلوده، پتانسیل آلوده کردن بیش از ۴۰ گیاه و افزایش یکباره جمعیت را دارد. سیستم ریشه گیاه آلوده توت فرنگی باعث تولید و آزادسازی حدود ۸ میلیون زئوسپور می شود. این موضوع نقش یک گیاه آلوده در ایجاد خسارت به کل محصولی و اهمیت حذف گیاهان آلوده را نشان می دهد. بعد از ۲۴ ساعت، خسارت ریشه ای عامل بیماریزا قابل مشاهده می شود.
منابع بیماری
عوامل بیماریزای ریشه قادر به آلودگی محصول از چند منبع می باشد. رایج ترین روش آلودگی مواد گیاهی از طریق هوا، آب، بستر کشت، حشرات و گرد و غبار است. عواملی هوایی بیماریزای ریشه کمیاب ولی وقوع آنها مشاهده شده است. منبع معمول آلودگی خاک است و در سیستم کشت بدون خاک، آلودگی توسط منبع بزرگی از ماده تلقیح خاک همراه ساقه های رونده کشت خاکی ، سایر پایه های کشت شده ، کفش پرسنل ، گرد و غبار هوا ، بستر کشت، تجهیزات و یا آب وارد می شوند. بعضی از بستر های کشت نظیر سنگ ریزه و شن که ضدعفونی نمی شوند حاوی جمعیت زیادی از پیتیوم و سایر عوامل بیماریزا هستند که قادر به آلودگی سیستم های کشت بدون خاک هستند. آب نیز یک منبع معمول عوامل بیماریزای ریشه می باشد زئوسپور بیماریها، بسیاری از منابع آب بویژه منابع آب بدون حفاظ نظیر رودخانه ها و نهرهای در معرض عوامل طبیعی را آلوده می کند. حشراتی مثل مگس های ساحلی یا پشه های قارچی می توانند عوامل بیماریزای ریشه را حمل کنند و در بسیاری از واحدهای کشت بدون خاک جذب بستر کشت مرطوب و جلبک های روی سطح آنها در کانال های لایه نازک مواد غذایی شوند.
